Het volk heeft het gedaan

De mantra die Mark Rutte en Hugo De Jonge op de persconferentie van dinsdag inzetten, wordt in heel de natie tot vervelens toe herhaald: het volk heeft het gedaan. Tijdens het debat over de maatregelen gooide de minister-president er nog een schepje bovenop. Hij ging zogenaamd door het stof en biechtte oog in oog met de likkebaardende gemeente dat hij teveel op het verantwoordelijkheidsgevoel had vertrouwd.

Nu heerst er grote verontwaardiging over feestvreugde in een tamelijk deftig café op het Plein in Den Haag, vlak tegenover het Binnenhof. Een correspondente van de BBC maakte buitenopnamen die viral gingen op sociale en klassieke media overal ter wereld. In de Rotterdamse Witte de Withstraat, aan de voet van het kunstencentrum Melly, was een grote menigte op de been die rond tien uur in de avond over ging tot samenzang: You’ll never walk alone.

Ikzelf liet me op mijn manier ook niet onbetuigd. We gingen naar een eetcafé waar ik voor de laatste keer in misschien wel drie maanden – denk niet dat het korter wordt – de beste zuurkool met worst van de Rijnmond wilde eten. Onderweg legden wij hier en daar aan om min of meer gedag te zeggen. Steeds hoorden we stamgasten praten over het Laatste Avondmaal. En inderdaad: als je de woordvoerders van de horeca mag geloven, dan staat hun collectieve kruisiging voor de deur.

De sfeer leek echter eerder op die van Oudjaar. Dan is het rond zessen altijd gezellig in de cafés, waar je nog even gezelschap zoekt voordat alles op slot gaat. Tot de Nederlandse tradities behoort namelijk al ééuwen een lockdown: die gaat in op 31 december tussen zeven en acht uur. Hij eindigt na middernacht als veel mensen er met hun dronken kop opuit trekken om elkaar te feliciteren en de stad kort en klein te slaan.

Onze ronde kon niet helemaal voltooid worden want in één tent bleken alle op stevige afstand van elkaar geplaatste tafeltjes bezet. Je kon dat aan de drankjes zien want het grootste deel van het publiek stond op straat te roken. Dit werd mij door een van de twee eigenaren discreet duidelijk gemaakt. Dan kun je niet anders dan “tot volgend jaar” zeggen.

Vinden al die woedende autoriteiten het gek dat het zo gelopen is op woensdagavond? Hadden ze iets anders verwacht? Ze hebben potjandorie die feestavond zélf in alle media aangekondigd. Ze hebben met zoveel woorden opgeroepen tot dat massale bezoek door overal rond te toeteren dat woensdagavond om tien uur de hele horeca dicht zou gaan.

En de hele horeca ging dicht. Alle kroegtijgers in heel Nederland accepteerden de laatste ronde. Zij rekenden netjes af. Zij namen afscheid van het personeel en elkaar. Om elf uur waren de uitgaansstraten en -stegen in heel het land uitgestorven. Nergens hielden opstandige uitbaters samen met hun gasten de tent open. De media ontmoetten tijdens hun rondgang met microfoon langs kroegen bijna uitsluitend begrip. Heel Nederland schikte zich netjes in de maatregelen.

Toch heeft het volk het gedaan. Dat zeggen niet alleen de bolleboffen maar ook de twitterati die zichzelf daarbij uitsluitend als waarnemer en nooit als dader neerzetten. Ja, het is weer eens tijd voor handhaven en lik op stuk nu gebleken is dat wij de verantwoordelijkheid niet waard zijn. We hebben het allemaal aan ons zelf te wijten. Als we ons aan ‘de maatregelen’ hadden gehouden dan was dit allemaal niet nodig geweest.

De ervaring leert anders. De ervaring leert dat je het virus terug kunt dringen met een lockdown van minstens een week of tien. Als je daarna ‘de maatregelen’ versoepelt, keert het weer terug. Ook dat is in heel ons werelddeel gebeurd.

En Zweden dan? Volgens Time zijn er twee landen in de wereld die er niet in slaagden het aantal coronadoden snel terug te brengen: Zweden en de Verenigde Staten. Er zijn tekenen dat de epidemie er aan kracht wint. Het blijft interessant dit land de komende weken nauwkeurig te volgen. Het valt niet mee hom of kuit te krijgen want de berichten over en analyses van de Zweedse aanpak verschillen onderling sterk.

Je kunt natuurlijk beginnen over het volgzame karakter van de bevolking, net zoals dit gebeurt als Duitsland ter sprake komt, maar dat is een dooddoener. We hebben hier in feite te maken met een uiting van Nederlandse eigendunk: kijk ons een lekker eigenwijs zijn. Nederlanders zijn helemaal niet eigenwijs. Zij zijn een godvergeten gehoorzaam volk. Ze zijn verslaafd aan de kliklijn om de buren er bij te lappen. Ze gunnen een ander niks als ze niet zelf evenveel krijgen.

Ze hebben een regering die er, ondanks de ene belofte na de andere, niet in slaagt een soepel werkend testsysteem van de grond te krijgen. Nu moet het weer tot december duren voor het zogenaamd voor elkaar is. En dat terwijl het gezondheidssysteem aan het begin van de nieuwe golf al tekenen van instorting vertoont. Kijk naar de Twentse ziekenhuizen die alleen nog maar tijd en ruimte hebben voor Covid 19-patiënten.

Je zou zeggen: de mensen liggen net als ten tijde van de builenpest op straat te sterven dat het zo fout loopt maar dat is absoluut niet het geval. Toch heeft een regering met dit track record het vertrouwen gekregen van zowat het hele parlement. De oppositie mopperde wel maar trok er geen consequenties uit. Alleen populistische schreeuwlelijken maakten van de gelegenheid gebruik om hun vooroordelen nog eens te etaleren. Het vertrouwen in premier Rutte is torenhoog. Geen volgzaam volk? Laat naar je kijken.

En om die reden accepteren de Nederlanders het ook: dat zij het gedaan hebben. Dat ze hun vrijheden niet waard zijn. Dat je ze geen verantwoordelijkheid kunt geven omdat ze er dan meteen een puinhoop van maken. Omdat ze juist wel zo´n volgzaam volkje zijn. Zonder een zweem van anarchisme in hun hart. Zonder natuurlijke opstandigheid. Ja, achterbaksheid, daar is wel ruimte voor. Maar een ‘Hier sta ik, ik kan niet anders?’ Voor geen meter! ‘Mijn naam is haas, ik weet van niets’. Dat is het nationale motto.