Het virus is Jaap van Dissel weer te snel af

Vorige week meldde het RIVM nog dat de nieuwe Omicron-variant “misschien” naar Nederland zou komen, en eerder deze week meldde het OMT dat dit dan “over enkele weken of maanden” zou gebeuren. Maar Omicron is nu al dominant in Amsterdam. De WHO zei eerder deze week “dat er nog nooit zoveel zorgen zijn geweest sinds begin 2020”. En bij de laatste Kamerbriefing afgelopen woensdag schetste de naar eigen zeggen meestal te optimistische RIVM-directeur Van Dissel opeens een zeer zorgwekkend beeld. Hij sprak over 100 of meer IC-opnames per dag over enkele weken, wat volstrekt niet te verwerken is door de ziekenhuizen.

Nederland staat aan de vooravond van moeilijke weken en maanden. Maar wat er gebeurt is geen natuurramp, het volgt uit menselijke keuzes om het virus te laten verspreiden binnen of over de grenzen van de zorgcapaciteit. En omdat Nederland die filosofie het beste in de praktijk brengt, staan we er uniek slecht voor.

Omdat het kabinet meer besmettingen toelaat dan de meeste andere landen staan onze ziekenhuizen al sinds maart 2020 onder grote druk, en waren de afgelopen maanden voor een belangrijk deel ontoegankelijk voor zieke mensen. Zelfs als Omicron intrinsiek minder gevaarlijk is dan eerdere varianten wordt de zorg door de snelle verspreiding gauw overbelast. Experts houden rekening met de (her-)infectie van de meeste Nederlanders in enkele maanden, wat heel erg veel ziekte en zorgvraag in korte tijd geeft. Waar dus geen plek voor is, omdat de zorg al vol zit door het toelaten van de Delta-golf in het najaar.

Het kan allemaal nog erger worden als een enorme omicron-golf grote aantallen mensen thuis houdt, omdat ze ziek zijn, zorg verlenen of in quarantaine zitten. Zelfs in het griepdraaiboek wordt rekening gehouden met scenario’s die zo ver gaan als het stoppen van de elektriciteitsproductie en daarmee tijdelijk de economie. Geen regering laat dat gebeuren, maar Nederland gooide zijn ramen in qua goedkoop remmen door niet voor (FFP2-)maskers te kiezen en de naleving van regels te ondermijnen met jojo-communicatie, praten over “onkwetsbaren” en meermaals ook ondeugende royals. Dus rest alleen duur remmen (lockdowns) of nog duurder: niet remmen.

Het meest pijnlijk is de trage boostercampagne. De meeste West-Europese landen hadden hun pensionado’s al weken geleden bijgeprikt, terwijl Nederland nog moest beginnen. Er is nu een grote inhaalslag, maar om organisatorische en medische redenen zal die bescherming voor de meeste mensen later komen dan de omicron-infectie. Een evident middel om deze winter kalmer te houden is nauwelijks ingezet. Toen Van Dissel in oktober gevraagd werd waarom, kwam hij met “de bescherming is nog goed” en “ geen zin om door te blijven gaan met prikken ”. Lees: vrijwel de hele bevolking is nu besmet en/of geprikt, dus dan hebben we genoeg weerstand en moet de natuur zijn gang maar gaan.

Het contrast met andere West-Europese landen kan niet groter zijn. In Italië verkondigde de gezondheidsminister afgelopen dinsdag dat hij verwacht de winter zonder lockdowns te kunnen doorkomen. Zijn ziekenhuizen zijn op orde en hebben maar rond de 10% belasting van Covid-patiënten. De meeste mensen boven de 40 hebben hun boosterprik al weken binnen. Testen en contactonderzoek draaien lekker, en de bevolking houdt zich goed aan basismaatregelen die in Italië gericht zijn op vaccinatiedrang en maskers, ook zittend. Zo kun je zo’n gevaarlijke nieuwe variant wel de baas.

Ons land heeft nu al een avondlockdown en een week schoolsluiting aan de broek, als enige West-Europese land. Een langere schoolsluiting ligt voor de hand in januari. En als de modellen van Van Dissel kloppen heeft het kabinet nu de keuze tussen nog veel ingrijpender maatregelen, of “Gods water over Gods akkers laten lopen”, zoals OMT-lid Marc Bonten het op Twitter noemt. Dat betekent dan wel dat de meeste Covid-patiënten die adem tekort komen zullen sterven, en dat zijn er al gauw vele duizenden in de nu begonnen golf.

Er valt niet aan de conclusie te ontkomen dat Jaap van Dissel en de mensen om hem heen onze volksgezondheid ernstig schaden. Maar ook de economie en het maatschappelijk weefsel. Voor ondergetekende was dat al in 2020 overduidelijk, maar zo te zien heeft ook het demissionaire kabinet dit door. Hugo de Jonge heeft de Gezondheidsraad gevraagd om te analyseren wat zij had gedaan als in september gevraagd was of boosters zinvol zijn. Van Dissel was daar niet voor, en zo te zien kreeg hij zijn zin. Met alle gevolgen van dien.

Ook de demissionaire ministersploeg moet zien dat de belofte van Van Dissel, dat nieuwe golven nadat iedereen “First Contact” had met virus en/of vaccin nooit meer de zorg zouden kunnen belasten, niet is gelukt. Dat lukte niet in de lente en zomer, want de verwachte enorme Delta-golf deed onverwacht de zorg overbelasten. En nu is er de Omicron-golf. De opbouw van immuniteit en weerstand waar het kabinet op hoopt wordt ingehaald door het mutatietempo van het virus. De belofte van de eenmalige vaccinatiecampagne valt in duigen. En Nederland zit gevangen in de framing, maatregelen en verwarring die we geërfd hebben van Van Dissel’s strategie van “gecontroleerd uitrazen”. Alle pijn en sterfte van de sprint naar groepsimmuniteit is grotendeels voor niets geweest.

Een structurele oplossing, met als basis een Deltaplan Frisse Binnenlucht en eerlijkheid over hoe je Covid krijgt (ademen), houden Rutte en Van Dissel al sinds 2020 tegen de wil van de “economieministers” tegen. Ook recent nog toverde de RIVM-baas de klassieker “schijnveiligheid” (bekend van zijn campagne tegen mond-neusmaskers) te voorschijn over de uiterst werkzame mobiele HEPA-luchtfilters in scholen, kantoren en horeca. Zo te zien heeft Van Dissel nu minder vertrouwen van Rutte en zijn mannen, maar als dat vertrouwen niet snel tot nul slinkt zal ons zwaar getroffen land nog veel slechts gaan meemaken.