Het succes van extreemrechts in sommige EU-landen kan een voorteken zijn

De Europese bestuurders in Brussel hebben reden zich zorgen te maken. Leverden de oerconservatieve regimes in Polen en Hongarije de EU al heel wat hoofdbrekens op, ook in Zweden en Italië is nu extreemrechts aan de macht, al dan niet via een omweg. In Zweden verlenen de Zweden-Democraten van Jimmie Äkesson onmisbare gedoogsteun aan een toch al behoorlijk rechtse regering. In Italië is zelfs een volbloed fasciste tot premier uitgeroepen, namelijk Giorgia Meloni. Zij is de leider van Broeders van Italië, verre sympathisanten van Benito Mussolini. Die was – zoals iedereen weet – tijdens de Tweede Wereldoorlog een handlanger van Adolf Hitler.

Toch maken ze zich in de Europese hoofdstad ogenschijnlijk nog niet erg ongerust. Voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie heeft Meloni keurig gefeliciteerd met haar premierschap. Daar moet niet te veel achter gezocht worden. Von der Leyen feliciteert Jan en Alleman die de baas wordt in zijn/haar land, want zo hoort het nu eenmaal. Premier Rutte wenst  ook iedereen van harte proficiat als hij/zij het tot regeringschef heeft geschopt.

De commissievoorzitter heeft dan ook tamelijk weinig reden om meteen in paniek te raken. Meloni maakt geen enkele aanstalten de EU de rug toe te keren. Ook de nieuwe Zweedse regering doet dat niet, net zomin als Polen of Hongarije. Deze landen (met uitzondering van Zweden dan) zijn lid van de EU omdat daar een hoop geld vandaan komt in de vorm van structuur-, investerings- en coronafondsen. Daar gaan Warschau en Boedapest beslist niet ‘nee’ tegen zeggen. Rome evenmin. De miljardenbijdragen zijn in de betreffende landen maar al te welkom om bodemloze putten te dempen en fraude mee te plegen.

Bovendien, en dat weet Von der Leyen heel goed, zitten Italiaanse kabinetten doorgaans niet lang. Na een paar maanden is het vaak al bekeken. Zeker in het geval van het kabinet-Meloni, dat wel tamelijk snel, maar toch bepaald niet zonder onmin tot stand kwam.

Niettemin: de ontwikkelingen in Italië en andere lidstaten zouden voortekenen kunnen zijn van hoe het elders eraan toegaat. Stel bijvoorbeeld dat in Frankrijk een extreemrechtse politicus (politica) aan het bewind komt. Zou Von der Leyen dan ook zo kwistig zijn met haar felicitaties? Ik hoop het eerlijk gezegd nooit mee te maken.

Ook een extreemrechtse machtsgreep in Nederland zou de EU bijzonder slecht uitkomen. Gelet op het rumoer dat in populistische kring al jaren wordt gemaakt, gaat de komst van een dergelijke regering ongetwijfeld gepaard met een referendum over een Nexit. Ik denk niet dat ze in Brussel de uitslag daarvan met vertrouwen tegemoet kunnen zien.

Nu is er voorlopig niet echt reden om bang te zijn dat het in Frankrijk misloopt. Emmanuel Macron is nog maar pas tot president verkozen, dus de komende vijf jaar kan er niets gebeuren. Macron won weliswaar niet heel makkelijk van Marine le Pen, maar hij kreeg uiteindelijk toch ruim 58 procent van het electoraat achter zich. Le Pen moest genoegen nemen met een dikke 41 procent. Als puntje bij paaltje komt heeft de gemiddelde inwoner van Frankrijk gelukkig liever geen extreemrechtse president.

Maar hoe zit het in Nederland? Volgens opiniepeiler Maurice de Hond kan de combinatie PVV, JA21 en BoerBurgerBeweging inmiddels rekenen op meer zetels dan de vier coalitiepartijen. Forum voor Democratie noemt hij niet eens. Misschien begrijpelijk gezien de recente opschudding rond die partij, maar ik zou Thierry Baudet en zijn maatjes niet al te snel afschrijven. Als je zijn clubje en de daarvan afgesplitste Groep Van Haga meetelt komen er een paar zeteltjes bij. Nog steeds halen de extreemrechtse partijen dan samen geen meerderheid, maar wie zegt dat dat zo blijft?

En een Nexit zou wel eens het einde van de EU kunnen betekenen, of in elk geval het begin van het einde. Dus reken maar dat ze in Brussel op het puntje van hun stoel zitten als De Hond of een van zijn collega-koffiedikkijkers weer met een nieuwe poll komt. De Europese bestuurders niet als enigen trouwens, want een overwinning van extreemrechts betekent uiteraard nog veel meer ellende.