Het politieke debat over schadelijke sociale media blijft uit

De laatste dagen is er naast ontzettend veel commotie rondom het kabinetsoverleg van afgelopen dinsdag een ander relevant onderwerp ter sprake gekomen. Het betreft hier het verbieden van TikTok op werktelefoons van rijksambtenaren uit angst dat er gevoelige data in handen zou kunnen vallen van buitenlandse mogendheden. In het TikTok-geval wordt daarmee natuurlijk op China gedoeld. De supermacht in opkomst die de aankomende jaren steeds machtiger zal worden. Echter is de opkomst van China een onderwerp voor een andere keer.

Het TikTok-verbod op werktelefoons van rijksambtenaren is geen origineel besluit. Landen zoals België, Canada en de Verenigde Staten waren al eerder bezig met dit probleem en hadden TikTok op de werktelefoons van ambtenaren al verboden. Nu volgt de Nederlandse overheid. De beslissing is uiteraard juist, want het komt ons als land niet ten goede als gevoelige gegevens bij de Chinese overheid belanden.

Het verbodsonderwerp geeft een mooie gelegenheid om eens te kijken naar andere apps die ook niet al te zorgvuldig omgaan met onze gegevens, maar die wel mogen blijven.

Laten we bijvoorbeeld Facebook en Instagram als voorbeeld nemen. Twee sociale media platformen, die vallen onder het bedrijf Meta. Dit bedrijf is qua privacy schendingen vergelijkbaar met TikTok.

De reden dat TikTok wel verboden wordt en Facebook en Instagram niet, is waarschijnlijk onze vriendschap met de Amerikanen. De Nederlandse belangen komen meer overeen met de Amerikaanse, dan de Chinese belangen en daarom wordt de ene app verboden en de andere niet. Een slechte zaak, want de belangen van Nederland zelf horen in dit land compleet voorop te staan. We moeten niet meeliften met het ene of het andere land. We moeten een eigen koers varen. Als de Amerikaanse belangen daarvoor moeten wijken, dan zij dat zo. De overheid heeft ook online een taak om haar burgers te beschermen. De Amerikanen zijn onze bondgenoten, maar dat maakt ons niet onderdanig aan hen.

Wat mij betreft zou de TikTok-discussie daarom om moeten slaan in een sociale media-discussie. Over talloze onderwerpen maken we ons dagelijks druk. Immigratie, het stikstofprobleem en klimaatverandering, de pensioenen, noem het maar op.

Waar we ons als land echter veel te weinig mee bezig houden is de invloed van sociale media. Een totaalverbod is niet waar ik voor pleit, want mensen moeten vrij zijn om te kiezen wat zij online doen, mits het legaal is. Wel moeten we als samenleving meer op de hoogte zijn van wat ons precies wordt aangedaan met behulp van sociale media.

We spenderen ontzettend veel tijd op sociale platformen en men krijgt steeds minder te zeggen over hoe de sociale media met onze gegevens en met ons als gebruikers omgaan. Een voorbeeld van Twitter is hierbij relevant. Elon Musk, de zelfbenoemde redder van Twitter, zou Twitter hebben gekocht om er een groot debatteerplatform voor vrijdenkers van te maken, met alle gevolgen van dien. Wat er in werkelijkheid gebeurt is dat men nu 6 à 7 euro moet neerleggen om überhaupt nog een relevant deel van het Twitter-debat uit te kunnen maken. Het is zijn recht als eigenaar van Twitter om dit te doen, maar het raakt de burger indirect wel.

Miljardairs en buitenlandse overheden krijgen te veel invloed op burgers en te veel privé-gegevens van burgers vallen in hun handen door middel van de verslavende platformen die zij hebben ontwikkeld. Dan komt daarbij ook nog eens kijken dat de meeste sociale media een negatief effect hebben op de mentale gezondheid. Ook hierin geeft de overheid de burger niet genoeg bescherming en naar alle verwachtingen zal het aantal sociale mediaplatformen de aankomende jaren alleen maar toenemen. Het probleem lost zich dus niet vanzelf op.

De digitale wereld gebruiken is de norm en niet meer de uitzondering, zoals begin 2010. Het is dan ook betreurenswaardig dat de overheid sindsdien niet genoeg heeft ingegrepen of voorgelicht om de burger te beschermen.  

Idealiter, zou er een groot debat komen in de politiek over het gebruik van sociale media en alle gevolgen die daarbij komen kijken. Helaas is de realistische verwachting dat regulering vanuit de overheid er pas komt als er iets flink mis gaat. Daarvoor hoeft men enkel te kijken naar de bankencrisis van 2008. Toch is het te hopen dat de overheid ook op het sociale media gebied nu eindelijk meer gaat ingrijpen. Het roer moet om voor het te laat is.

cc-foto: Solen Fey