Het Nederlands artistiek prijzencircus kan leren van de aanpak bij de Oscars

Het bestuur van de Oscars heeft  een groot aantal nieuwe criteria opgesteld om ervoor te zorgen dat de jaarlijkse bekroning van cinematografisch toptalent geen feestje voor blanken blijft. Om mee te kunnen doen aan de jaarlijkse competitie moeten films blijk geven van voldoende diversiteit. Dat heeft tot nogal wat bevreemding geleid. Critici spraken van censuur en de beknotting van het artistieke genie. Een woke filmindustrie zal alleen maar bloedeloze en ongeloofwaardige propaganda uitbrengen. En veel onderwerpen worden taboe: Julius Caesar was nu eenmaal geen Afrikaan en datzelfde geldt voor de vikingen: allemaal blanken. Wat een flauwekul weer. Wat een intolerantie.

Nu wordt de soep niet zo heet gegeten als hij lijkt opgediend. De Oscar-organisatie eist diversiteit in het hele team dat de film maakt. Het totale personeel moet aan bepaalde criteria voldoen wat betreft etnische verscheidenheid en de man-vrouwverhoudingen. Ook dient er ruimte te zijn voor gehandicapten. De acteurs vormen meestal maar een klein gedeelte van het personeelsbestand. Toch moet de jury ook kijken naar de etnische samenstelling van de cast bij onderwerpen waar eenzijdigheid op dat gebied voor de geloofwaardigheid niet per se noodzakelijk is.

Kan Nederland ook zoiets gebruiken? Volgens Kleur, een soort actiecomité om diversiteit op de planken en het witte doek te bevorderen, wordt het hier eindelijk eens tijd voor. Het ziet er naar uit dat ze bij de Gouden Kalveren graag mee willen denken. Wie weet gaan betrokkenen bij toneel- en theaterprijzen dat ook doen.

Dit is een mooie ontwikkeling mits er maar geen richtlijnen worden gegeven voor de verhaallijn, de inhouden en de scripts, want dat is censuur. Wij kennen in Nederland een goede wetgeving die het aanzetten tot haat en discriminatie buiten de wet heeft gesteld. Daarmee kan tegen films en theaterproducties worden opgetreden, niet voordat zij gemaakt zijn maar alleen achteraf. Zo gaat het in een vrij land. Ondertussen zijn racisten gewaarschuwd.

Een behoorlijke diversiteit voor en achter de schermen is echter een heel andere zaak. Het zou normaal moeten worden dat men bij de casting gaat voor de beste kandidaat, ongeacht kleur of afstamming. Op zondagavond zendt de VPRO de serie MotherFatherSon  uit. Daarin speelt een zwarte acteur de premier van het Verenigd Koninkrijk. Die rol wordt geladen door zijn politieke positie – nogal rechts – en niet door zijn kleur. Zo kan een mens zich voorstellen dat de office manager van een advocatenkantoor of een game-productiebedrijf  in een rolstoel rijdt zonder dat dit het imago bepaalt. Je hebt nu eenmaal gehandicapte mensen in je bedrijf en voor de rest niks. Het karakter en de innerlijke logica van lichamelijk gezonde blanke spelers wordt immers ook niet door hun huidskleur bepaald. Dat hoort de norm te zijn: kleur, afkomst of lichamelijke beperkingen doen er niet toe.

Behalve als dit wel het geval is. Als dat wezenlijke factoren zijn in het verhaal of het conflict dat moet worden uitgevochten. Uiteraard, maar je krijgt geen streepje voor bij de uitreiking van de Gouden Kalveren. Diversiteit in cast en crew is geen beoordelingscriterium maar een toelatingsvoorwaarde. Daarbij gaat het uitsluitend om de samenstelling van het team en niet om de vraag of het product wel te pruimen valt. Daar kijkt de jury naar. Die hoeft zich met de diversiteit niet bezig te houden.

Film en theater zouden er met zo’n benadering fors op vooruitgaan. Nu komt veel talent niet aan de bak omdat de casting director bij wijze van spreken niet de zangeres ziet maar het zwart van de zangeres. Is ze blank, dan wordt de stem niet in verband gebracht met haar huidskleur.

Dat moet afgelopen zijn. Het Nederlands artistiek prijzencircus kan een voorbeeld nemen aan de Oscar-organisatie.