Nationaal Preventieakkoord te mager voor aanpak obesitas

Gek, maar op de een of andere manier heb ik er weinig vertrouwen in dat het Nationaal Preventieakkoord van Paul Blokhuis, staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Nederland gezond gaat maken. Ik denk ook dat het helemaal geen ambitieus plan is.

Ten eerste begrijpt hij blijkbaar niet wat lifestyle is. Zoals we nu leven, onder voortdurende stress door de 24 uurseconomie, de financiële druk, de competitie vanaf groep 1 tot je pensioen, is er meer nodig dan mindfulness.

Er is goede en slechte stress. Bij goede stress ben je in staat zelf iets te veranderen aan je leefomstandigheden, maar voor het merendeel van de bevolking is dat uitgesloten. Het betekent dat we de stresshormonen die ons lichaam dwingen te reageren op de dreiging, waarvan je niet eens meer weet uit welke richting die komt, voortdurend zorgen voor wat verhoogde bloeddruk, wat snellere hartslag, het suikerniveau van het bloed omhoog brengen want we zullen het nodig hebben voor de actie die nooit komt omdat we in een uitzichtloos huwelijk zitten, de zorg voor de kinderen hebben, het management van het gezin en de baan waar je goed moet presteren, niet aankunnen.

Ach, we weten het best, hebben er elke dag mee te maken. Door deze verstoring van het evenwicht ontstaat het metabool-syndroom en een ontstekingsreactie op laag niveau die niet opgemerkt wordt. Het gaat in eerste instantie niet om klachten maar wel risicofactoren. Dat gaat drie jaar goed, vier jaar goed, maar naar na een jaar of tien zijn er verschijnselen. Van vermoeidheid tot beginnende diabetes type 2. De dokter zegt dat we gezonder moeten gaan leven. Gezonder eten bijvoorbeeld.

We hebben bijna geen tijd meer om zelf te koken en daarom is 75 procent van de bevolking afhankelijk geworden van het gemaksvoedsel dat supermarkten ons leveren. Binnen twintig minuten moet het eten op tafel staan en dus kunnen we niet veel meer doen dan iets uit een zakje in een pan kokend water schudden, een stukje vlees of vis dat gekweekt is en waarbij allerlei producten gebruikt worden waarvan we geen idee hebben wat ze doen en hoeveel daarvan goed voor je is, in de pan laten sissen waarin vet zit dat verzadigd is, waarbij je alle controle over de productie van je eigen voeding kwijt bent omdat er suiker, zout en vet aan toegevoegd wordt aangezien het niet snel mag bederven en zo moet smaken dat je het een volgende keer weer in je boodschappenkarretje gooit. En hoewel we weten dat we per dag vijf porties verse groente of fruit moeten eten, komt slechts ongeveer een derde van de bevolking daar echt aan toe, en dat zijn nu juist de mensen die het al het best hebben in onze samenleving.

Dan hebben wij niet eens te klagen want slechts drie procent van de bevolking van Nepal haalt de benodigde hoeveelheid verse groente en fruit. Dat is te wijten aan armoede en klimaat. Het ideale klimaat voor een gezond voedingspatroon is rond de Middellandse Zee, waar men ook nog gebruik maakt van gezonde olie. Helaas leidt de 24-uurseconomie ook in Italië, Griekenland en Spanje steeds meer tot een leefstijl waar we juist vanaf moeten. Dat is de Midas touch , in alle landen waar welstand en de moderne leefstijl verschijnen, gaat men ongezonder leven.

Daar komt dan ook nog bij dat de mobiliteit veranderd is omdat de plaats waar het werk is verder van huis is, lopen of fietsen bemoeilijkt wordt en we overal sneller moeten zijn. Waardoor we afhankelijk geworden zijn van vervoer op wielen. Alles wat we in een week zouden moeten bewegen wordt ter compensatie gepropt in één avond intensieve training, maar dat is niet voldoende.

Voedingswetenschappers vertellen ons dat één onderdeel van een leefstijl veranderen niets zal uithalen. Je zal ‘alles’ moeten veranderen. Rustiger leven, meer slaap, zelf weer gaan koken, alles wat niet noodzakelijkerwijs aan de voeding is toegevoegd eruit halen of zelfs verbieden, met name suiker, vet en zout (als je dat wilt, voeg je het zelf maar toe, dan heb je zelf de keus gemaakt en niet iemand van de marketingafdeling van een groot bedrijf). Je moet daarnaast zorgen dat bewegen vanzelfsprekender wordt, dus je steden niet bouwen voor de auto, maar voor de benen (Oké, voor mensen die dan altijd reageren dat ze wegens dat een lichamelijke handicap niet kunnen: natuurlijk mogen zij dat wel).

Wat doen de preventiegoochelaars op het ministerie voor Volksgezondheid met een dergelijke aanpak? Ze begrijpen niet wat een total package is, menen dat het er om gaat met iedereen die enig belang heeft om de tafel te gaan zitten en een akkoord te bereiken.

Over gezondheid onderhandel je volgens mij niet. Daar heb je een langetermijnvisie voor nodig die gebaseerd is op wat wetenschappelijk is aangetoond. Verhogen van de btw op groente en fruit en het verlagen van die op lightproducten is bijvoorbeeld in strijd met het belang van de gezondheid in Nederland. Het is ook idioot, want frisdranken met kunstmatige suikers en dus geen calorieën doen niet wat ze moeten doen, namelijk Nederland (of de hele wereld) gezond maken. Als het wel zo is, dan zou daar eerst bewijs van geleverd moeten worden en dat is er onvoldoende.

Aardig als er in een onderzoek anderhalf jaar lang een gewichtsverlies te zien is bij gebruik van cola light, maar iedereen die iets snapt van het ontstaan van het metabool syndroom weet dat anderhalf jaar niets betekent. Het resultaat over tien jaar, dat willen we weten. En ook willen we weten of het aanmoedigen van kinderen om water of cola light te drinken ze niet tot levenslang consument van light maakt.

De reviews van onderzoeken laten zien dat er misschien wel, misschien niet voldoende gewichtsverlies zal zijn, dat de effecten op lange termijn onzeker zijn. Daarom zeggen de onderzoekers van Harvard en die van de Franse overheid ‘bij twijfel niet inhalen’. Dus light producten niet propageren als oplossing van overgewicht. Wat we zeker niet moeten doen is de uitkomsten van door de voedingsindustrie gesponsord onderzoek als uitgangspunt nemen voor een ambitieus beleid.

Ik schreef eerder over zulk onderzoek. Het gaat om een onderzoek van ILSI, op het eerste oog een onverdacht instituut, maar bij nader onderzoek wel een onderzoeksbureau dat opkomt voor de belangen van de voedingsindustrie. De review werd gepubliceerd in het International Journal of Obesity en gepresenteerd als het grootste en finale oordeel over de rol van frisdranken met kunstmatige suikers. De reviewers werken voor het grootste deel voor de voedselindustrie of zijn er van afhankelijk omdat ze er vaak onderzoek voor hebben gedaan.

De keuze voor welke onderzoeken wel meegewogen werden en welke niet, wordt nergens in het resultaat duidelijk gemaakt. De verschillende onderzoeken worden naar believen gewicht toegekend. De grote trials naar verandering van gedrag en gezondheidsuitkomsten leveren geen voordelen op en aanvankelijk wordt geconcludeerd dat er geen bewijs is voor een gunstig effect van deze light dranken. Waarna een andere review van ILSI-Amerika, die eerst niet meedeed in de selectie, nu ineens meegenomen wordt. Deze krijgt in zijn eentje het gewicht van het eindoordeel zodat men uiteindelijk concludeert dat light frisdrank wel een gunstig effect heeft. Ten slotte maken de spindokters van ILSI er in de internationale berichtgeving van dat dergelijke frisdrank nuttigen zelfs gezonder is dan het drinken van water.

Lezers, stuur dit verhaal naar het Kamerlid waar u op heeft gestemd. Kamerleden, als dit ter discussie komt in de Tweede Kamer, lees het bewuste artikel even en zorg dat er een echt ambitieus plan komt. De btw op groente en fruit moet omlaag en die op frisdrank light hoeft echt niet verminderd te worden. Lees en u weet er al snel meer vanaf dan de deskundigen, die zo druk en gestrest zijn dat ze slechts de samenvattingen van artikelen of zelfs alleen de persberichten lezen.