Nationaal Migratiedebat: Nederland kan kiezen voor het Duitse model

De dromen van jonge mensen zijn overal in de wereld hetzelfde: zij willen zich kunnen ontplooien, een gezin stichten, van betekenis zijn voor hun omgeving. Helaas zijn de kansen om die dromen te realiseren niet gelijk verdeeld.

Ambitieuze Afrikanen die geen kansen zien in hun eigen land trekken naar Europa. Illegaal als het moet. Ze weten dat ze het een tijd heel moeilijk zullen krijgen, maar ze dromen ervan om hier geld te verdienen en hun familie te kunnen ondersteunen. Vaak komen ze niet in aanmerking voor asiel, hun land wordt als veilig beschouwd. Ze werken wel: in Italië komen ze terecht in de land- en tuinbouw of als inwonende verzorgers, in Frankrijk en Duitsland werken ze in de bouw, in Nederland in de schoonmaak.

De weg naar een normaal leven is lang, sommigen lukt het nooit om legaal te worden. Maar hun dromen helpen hen om het vol te houden. Een recent rapport van het Wetenschappelijk Onderzoeks- en Documentatiecentrum van het Ministerie van Justitie liet zien dat tussen de 20.000 en 60.000 ongedocumenteerden in Nederland wonen. Een beperkt aantal is bekend bij de hulpverleners: zo’n 2.000 worden opgevangen in de Landelijke Vreemdelingen Voorziening LVV of de Bed-Bad-Brood opvang. Veel aandacht van beleidsmakers en politici gaat uit naar deze groep. Maar de meeste ongedocumenteerden zijn onzichtbaar: zij werken voor particulieren of kleine bedrijfjes, of helpen in de huishouding. Zij zijn de flexibele krachten die het leven van Nederlandse tweeverdieners makkelijker maken en zo onze economie mede draaiend houden.

Een jarenlang illegaal verblijf in Nederland betekent ook dat hier relaties ontstaan en kinderen geboren worden: duizenden ongedocumenteerde kinderen groeien zo op, meestal zonder dat hun docenten of klasgenoten hun geheim kennen. Hoe ouder deze kinderen worden hoe pijnlijker het verschil met hun klasgenoten wordt: zij kunnen niet mee met buitenlandse schoolreizen, zij kunnen geen rijbewijs halen, ze kunnen na hun 18 de geen vervolgonderwijs meer starten. Een hele generatie Nederlandse Dreamers verliest de hoop.

De reactie van vrijwel alle politieke partijen op het bestaan van migranten zonder verblijfsvergunning is rigoreus: ze moeten terug. Weinig politici hebben oog voor de complexe werkelijkheid van het bestaan van de groep onzichtbare ongedocumenteerden. Zij zien ook niet de waarde van deze groep gekwalificeerde en geïntegreerde migranten in Nederland, in relatie met de behoefte van bedrijven aan gekwalificeerde arbeidskrachten.

De PvdA en SGP willen eventueel beperkte arbeidsmigratie in ruil voor afspraken met herkomstlanden over terugkeer van hun landgenoten. D66, de ChristenUnie en GroenLinks denken over tijdelijke arbeidsmigratie, maar verbinden dit niet met het al aanwezige potentieel in Nederland. De VVD heeft het enerzijds over een puntenstelsel voor de toelating van arbeidsmigranten, maar zet daarnaast hard in op terugkeer. Zo worden kansen gemist, zowel voor de migranten als voor de Nederlandse samenleving.

Waarom kijken we niet naar ervaringen in Duitsland? Voor niet-uitzetbare vreemdelingen bestaat daar de Duldung: een tijdelijk verblijfsrecht met de mogelijkheid om een verblijfsvergunning te verdienen door te studeren of te werken. En voor potentiële migranten uit de Westelijke Balkan bestaat sinds 2016 een speciaal programma voor legale arbeidsmigratie: daardoor daalde het aantal asielzoekers uit die regio van 121.000 in 2015 naar 11.000 in 2017.

Het is politiek gevoelig, maar de moeite waard om over na te denken: als we jonge Afrikanen en andere migranten van buiten de EU kansen geven om hier legaal in knelpuntberoepen aan de slag te gaan, dan hoeven minder mensen hun leven op wrakke bootjes te wagen, en dan profiteren we hier van hun kwaliteiten en inzet. Als we ongedocumenteerden in Nederland uitzicht bieden op legalisatie wanneer ze in knelpuntberoepen aan de slag gaan, vermindert dat hun kwetsbaarheid. En de Nederlandse Dreamers krijgen zo weer hoop dat hun dromen werkelijkheid kunnen worden.

Op woensdagmiddag 17 februari 16:00 vindt het Nationaal Migratiedebat plaats met Tweede Kamerleden en politici van diverse partijen. Het debat online bijwonen kan met een gratis ticket dat hier te downloaden is.