Het leergeld van Jesse Klaver

Nederlanders van welke afkomst of achtergrond dan ook hebben weinig fiducie in hun kinderen. Anders was het plan van Jesse Klaver om alle achttienjarigen voor hun verjaardag 10.000 euro te geven niet zo weggehoond. De volwassenen menen massaal dat dit bedrag vooral in de kroeg of bij de drugsboer zal worden besteed. Of aan de bling bling. Fidan Ekiz was bang dat in veel gevallen de familie zich over dit douceurtje zal ontfermen. Men wil hoogstens toegeven dat een kleine minderheid van de jongeren dit als spaarcentje apart zal zetten of besteden aan studie.

Overal kon je lezen dat Jesse Klaver met een verkiezingsstunt bezig was. Dat hij probeerde Rutte op het punt van loze beloftes te passeren want die waagde het in 2010 iedereen duizend euro te beloven.

Klaver laat zich niet in een hoek drukken. Hij vertrouwt erop dat jong Nederland verantwoordelijk met die tienduizend euro zal omgaan. Het blijft natuurlijk bij een goed gevoel want bewijs ligt er niet. Maar het ontbreekt net zo goed aan de andere kant: bij de sceptici die denken dat het geld opgaat aan moderne vormen van Wein, Weib und Gesang.

Als je wilt garanderen dat euro’s op een door jouw gewenste wijze worden besteed, dan geef je ze onder voorwaarden. Je plaatst ze op een geblokkeerde rekening die bijvoorbeeld alleen mag worden aangesproken voor onderwijsdoeleinden. Sinds enkele jaren heeft de ontslagvergoeding dit soort kenmerken. Het is eigenlijk de bedoeling, aldus de rijksoverheid , dat die wordt ingezet voor het verwerven van nieuw werk. In Singapore is de hele sociale zekerheid op dit principe gebaseerd. Elke werknemer moet maandelijks 10% van zijn salaris apart zetten. De werkgever verdubbelt dat. Het gespaarde bedrag groeit ook nog eens door rentebijschrijvingen en komt vrij als je 55 bent. Voor die tijd mag het alleen worden gebruikt tijdens periodes van werkloosheid of als aanbetaling voor een huis. Als Nederland een leven lang leren zo belangrijk vindt, dan zou je bijvoorbeeld kunnen bepalen dat elke werknemer 2% van zijn salaris moet sparen voor onderwijsdoeleinden. De werkgever verdubbelt dat. Je mag op die rekening renteloos rood staan als het cursusgeld het gespaarde bedrag overstijgt. Je kunt dat geld maar beter besteden want wie dat niet doet ziet het verdwijnen naar een speciaal fonds, waaruit bijzondere studiebeurzen worden verstrekt.

Zo pak je dat aan als je burgers wilt dwingen met hun geld dingen te doen omdat jij dat verstandig vindt.

Daar zijn die tienduizend euro van Jesse Klaver niet voor bedoeld. Die zijn is leergeld. Op hun achttiende ervaren alle Nederlanders aan den lijve wat de gevolgen zijn van uiteenlopende bestedingspatronen. Je kunt er winst mee maken met aandelen maar ook je geld verspelen. Misschien is het een goed idee op wereldreis te gaan. Je beleeft avonturen die je een leven lang bijblijven. Sparen is uiteraard ook een mogelijkheid. Bedenk dan wel dat in het verhaal van Jezus de dienstknecht die zijn talent begroef en compleet weer teruggaf door zijn heer de mantel uitgeveegd kreeg. Hij was slecht en lui.

Wie de tienduizend euro naar het casino brengt, de kroeg of de coffeeshop houdt alleen een kater over. Ook deze lessen blijven een mens een leven lang bij. Je hebt je geld over de balk gegooid. Je bent nog net zo gesjochten als voorheen. Dát overkomt je dan hopelijk niet meer.

Het kan ook zijn dat je op pijnlijke manier ervaart hoe je omgeving of familie je consequent naar beneden halen door niet alleen beslag te leggen op je persoonlijkheid maar nu ook op je geld zoals Fidan Ekiz vreest. Aan zo’n milieu moet je zien te ontsnappen. Mijn ouders stimuleerden mij zestig jaar terug door te leren maar in onze omgeving werd dat door velen als aanstellerij gezien. “Waarom lees je van die achterlijke boeken?”, vroeg een nichtje mij eens toen ik mij op een verjaardag bij oma had teruggetrokken uit de gebruikelijke dommigheid. Hieruit kwam natuurlijk een gebrek aan sociaal kapitaal naar voren maar dat heb ik later wel min of meer weten in te halen.

Die tienduizend euro zijn wel besteed als familie of je zogenaamde vrienden zich erover ontfermen maar jij beseft dat je aan de greep van je omgeving moet ontsnappen om iets van je leven te maken.