Het Kunduz-Akkoord: de Arbeidsmarkt op slot

In het in 2010 gesloten regeerakkoord tussen de VVD en het CDA werd voorzien dat Nederland in 2012 een tekort zou hebben op de begroting van minder dan 3 procent. Dat is niet waar gemaakt. Terwijl de economie van onze Duitse buren weer stevig groeit zijn de economische omstandigheden in ons land juist verder verslechterd. Om het begrotingstekort (dan maar) in 2013 op maximaal de 3 procentnorm te laten uitkomen heeft het Kabinet in het zogeheten stabiliteitsprogramma een aantal aanbevelingen gedaan welke voor wat betreft de arbeidsmarkt grotendeels zijn overgenomen door de partijen van het Kunduz akkoord. Het pakket is triomfantelijk gepresenteerd als een versoepeling van het ontslagrecht, maar feitelijk gaat het om ondoordachte bezuinigingsmaatregelen die de arbeidsmarkt meer schade zal berokkenen dan goed doen.

Het idee van de Kunduz partijen is dat 1. Werkgevers de eerste zes maanden van de WW uitkering gaan betalen; 2. Ontslagvergoedingen worden beperkt en anders dan nu alleen mogen worden gebruikt voor (om)scholing en van werk-naar-werk trajecten; 3. Duur en hoogte van de WW-uitkering ongewijzigd blijven, maar werkgevers krijgen wel een verhoging van de WW-premie; en 4. Een nieuwe wettelijke ontslagregeling. 

Het past niet dat de voorstellen worden gepresenteerd als een versoepeling van het ontslagrecht, terwijl deze na invoering juist zullen leiden tot nog meer voorzichtigheid bij werkgevers om werknemers in dienst te nemen. Immers, elk contract – voor bepaalde tijd of onbepaalde tijd – betekent straks bij einde dienstverband opdraaien voor zes maanden WW uitkering. Dus ook na een eerste contract van bepaalde tijd van zes maanden. Dit terwijl een werkgever nu tot drie keer toe kan kiezen om een werknemer een contract voor bepaalde tijd aan te bieden zonder enige (financiële) verplichtingen nadien: het contract loopt van rechtswege af, zonder dat een ontslagvergoeding hoeft te worden betaald. 

En ook bij contracten voor onbepaalde tijd zal een werkgever na beëindiging ervan in veel gevallen straks meer moeten betalen. In het bijzonder bij die van jongere werknemers en/of werknemers die nog niet zo lang in dienst zijn. In het huidige stelsel dient een werknemer een aanzienlijk aantal jaren te hebben gewerkt voor het bij beëindiging aanspraak kan maken op een neutrale beëindigingsvergoeding (volgens de kantonrechtersformule) welke de waarde vertegenwoordigt van het equivalent van zes maanden WW uitkering; zo dient een werknemer van jonger dan 35 jaar op dit moment daarvoor ruim 8 jaar bij een werkgever in dienst te zijn geweest. Als de plannen van het Kunduz akkoord worden gerealiseerd is een werkgever bij beëindiging van een contract voor onbepaalde tijd straks ongeacht het arbeidsverleden van de betreffende werknemer in ieder geval al zes maanden WW-uitkering kwijt bovenop een te betalen ontslagvergoeding.  

Oudere werknemers zullen volgens het Kunduz-Akkoord weliswaar wel goedkoper zijn te ontslaan dan nu, maar men heeft over het hoofd gezien dat een eenmaal ontslagen oudere werknemer van bijvoorbeeld 50 jaar oud ook weer de arbeidsmarkt op zal moeten. De positie van een oudere werkzoekende op de arbeidsmarkt is al niet rooskleurig, maar zal met de beoogde maatregelen straks nog minder zijn. Met het huidige stelsel kan een werkgever een oudere werkzoekende zonder ‘nakosten’ een contract voor bepaalde tijd aanbieden (tot driemaal toe) wanneer hij zich niet direct voor onbepaalde tijd wenst vast te pinnen aan een relatief hoog salaris. Als het aan de Kunduzpartijen ligt, wordt dat verleden tijd en krijgt een werkgever een extra reden om af te zien van het in dienst nemen van een oudere werknemer, namelijk de zekerheid de kosten te moeten dragen van een relatief hoge WW uitkering (de hoogte ervan is gekoppeld aan het laatstverdiende loon). 

Met andere woorden, terwijl bij de beëindiging van tijdelijke contracten werkgevers nu niets hoeven te betalen gaat dat straks geld kosten en de beëindiging van vaste contracten gaat duurder uitpakken wanneer het gaat om jongere werknemers en/of werknemers die nog niet zo lang in dienst zijn. Oudere werknemers zullen weliswaar goedkoper zijn te ontslaan, maar nadien nog meer dan nu moeite krijgen om aan een baan te komen. 

Ik zie niet in hoe dit alles rijmt met de doelstelling van het kabinet en de Kunduzpartijen dat de maatregelen de economische groei zullen versterken en de werking van de arbeidsmarkt zullen verbeteren. Bij het credo ‘versoepeling van het ontslagrecht’ zouden niet bezuinigingen leidend moeten zijn, maar een goede werking van de arbeidsmarkt. En dat laatste is in het Kunduz-Akkoord overduidelijk niet gebeurd. In twee dagen tijd lijkt een streep te zijn gehaald door een stelsel met ‘checks and balances’ wat in ruim een eeuw zorgvuldig is opgebouwd. In de thans talrijke discussies doet men (helaas gaat de oppositie hierin mee) alsof deze plaatsvinden in het kader van de versoepeling van het ontslagrecht, maar wie benoemt dat het feitelijk gaat om het op slot zetten van de arbeidsmarkt in het kader van bezuinigingen, doet meer recht aan de werkelijkheid.