Het kabinet heeft helemaal geen coronastrategie

Tot nog toe was Sylvana Simons een onverwachte komeet aan het firmament van de Tweede Kamer. Radicaal maar nooit fanatiek bracht zij de regering onder ogen waar naar haar inzicht de schoen wrong. Er was zelden een speld tussen te krijgen. De Nederlandse politiek had er een schitterend debater bij. Rechtse bloggers en commentatoren die gehoopt hadden een nieuw slachtoffer te vinden voor hun sneren, kwamen van een koude kermis thuis. Sylvana Simons gaf ze geen kans. Daarvoor zaten haar betogen veel te intelligent in elkaar.

Het is dan ook te hopen dat haar motie tegen het coronabeleid van het kabinet Rutte een bedrijfsongeval was want die verspreidde een sterke geur van complotdenken.

De noodlottige motie luidt als volgt:

De tekst was gefundenes Fressen voor Mark Rutte. Hij kreeg een prachtkans Sylvana Simons op een verschrikkelijke manier de mantel uit te vegen. Hij gaf een eigen draai aan de inhoud van de motie. Sylvana Simons klaagde volgens hem het kabinet aan voor dood door schuld in 30.000 gevallen. Dat doet Sylvana Simons nergens. Ze vraagt het kabinet slechts om op te houden met een strategie die naar haar idee noodlottige gevolgen heeft maar dat ging in het verbale geweld van de minister-president verloren. De premier doet dat regelmatig: hij zoekt een Kamerlid uit van een flankpartij die dan enorm de oren gewassen krijgt. De media springen op zo’n incident als een bok op een haverkist. De actualiteitenrubrieken houden niet op de fragmenten te herhalen. De Vullings en de Van der Wulpen organiseren hun duiding eromheen. Zo wordt de publieke aandacht afgeleid van de woordenbrij en de eindeloze terzijdes waarmee Rutte de Kamer voor het overige pleegt murw te maken.

Daardoor blijft het centrale feit van deze periode in de Nederlandse geschiedenis onbelicht: van een consequente overheidsstrategie is helemaal geen sprake. De regering is net als de rest van de samenleving door deze pandemie volstrekt overvallen. Slechts één ding was van het begin af aan duidelijk: dit was een ernstige situatie die van het kabinet handelen verwachtte. Wat dan ook. Hoe dan ook. Al sinds pakweg de Eerste Wereldoorlog houdt het Nederlandse publiek haar regering in hoge mate medeverantwoordelijk voor eigen welvaart en welzijn. Een regering kan alleen draagvlak behouden als ze de indruk wekt haar uiterste best te doen voor die welvaart en dat welzijn. Afwachten en in dit geval laten uitrazen zijn dan voor politici geen optie. Behalve als je uit bent op een functie elders.

Dat is vers één. Nu vers twéé: zodra zich een nationale crisis voordoet, probeer je de staatsman uit te hangen en de boel zoveel mogelijk los te maken van partijpolitiek. We kregen te maken met een besmettelijke ziekte, die we uit eigen aanschouwing alleen uit horror- en sciencefictionfilms kenden. Wat is dan je reflex? Je luistert naar de dames en heren doktoren. Dat snapt iedereen. De regering vormde dan ook uit artsen en virologen het OMT dat de zogenaamde wetenschappelijke adviezen aanreikte. De OMT-ers waren professoren met laboratoria en geavanceerde medische apparatuur maar hun goede raad kwam uit de middeleeuwen: als je een besmettelijke ziekte hebt waartegen geen kruid gewassen is, houd de mensen dan zoveel mogelijk uit elkaar. Sluit de plekken waar ze elkaar ontmoeten. Isoleer de zieken. De ervaring leert dat elke epidemie op den duur voorbij gaat. De afgelopen tweehonderd jaar is de medische wetenschap bovendien zo sterk vooruit gegaan dat er vaak – lang niet altijd – werkzame vaccins en geneesmiddelen kunnen worden ontwikkeld. Wie weet, konden we met een beetje geduld weer boven jan komen. De doktoren zijn tegenwoordig immers zo knap. En verder is het op hoop van zegen.

De media werkten mee door artsen en virologen in hun talkshows en interviewrubrieken de status van opiniemaker te geven. Zo kregen zij een ongekende invloed op de publieke opinie. Tegelijk gingen hun verhalen er bij de oud-gevestigde duiders in als Gods woord in een ouderling.

Als het kabinet de afgelopen twee jaar een strategie heeft gehad, dan was de doelstelling in het zadel blijven. Steeds wogen de bewindslieden de adviezen van de geleerden af tegen wat zij opsnoven uit de publieke opinie. Bij voldoende draagvlak volgde men de adviezen. Anders werden ze aangepast, afgezwakt of opzijgeschoven. Waar maatschappelijke sectoren zo hard getroffen zouden worden dat opstand moest worden gevreesd, kwam er financiële steun. De kabinetten-Rutte hadden altijd uitgeblonken door – meestal verkeerde – zuinigheid maar nu speelde geld ineens geen rol.

Het draagvlak zou zeker wegvallen als de burgers op de televisie zagen hoe Covid-patiënten op straat lagen te sterven, terwijl de ME de ziekenhuizen met wapenstok en traangas tegen de woedende familieleden verdedigde. Belangrijk was dus dat de zorg niet overbelast raakte. De Covid-patiënten – in het centrum van de belangstelling – kregen absolute voorrang, lijders aan andere – vaak genoeg even ernstige – kwalen op de wachtlijst. Daar kwam geen opstand van. De rust bleef bewaard. Men kon hiermee ongestraft wegkomen.

Je ziet die ad hoc aanpak ook bij de vaccinaties. Men heeft het wel over een strategie maar die is er helemaal niet. Men handelt naar bevind van zaken en presenteert steeds nieuwe maatregelen. Zo struikelt de regering van het ene incident naar het andere. Het laatste is de Summer of Love die dankzij de onverwachte inbreng van de deltavariant vooral een superspreader-event bleek.  Nog geen jaar geleden was met deze cijfers het land op slot gedaan. Nu blijft het bij beperkte maatregelen omdat naar het idee van de regering het publiek dat niet zou trekken. Tenminste nog niet. Aanhoudende slechte besmettingscijfers van tienduizend of hoger kunnen daar wellicht verandering in brengen vooral als het aantal Covid-patiënten in de ziekenhuizen weer gaat stijgen. Tot zo lang laat de regering de maatregelenkist op een kier.

Voor wie zich vastklampt aan vaccinaties: we blijven pas van nieuwe golven en varianten verschoond als de hele mensheid massaal is ingeënt.

Sylvana Simons heeft de regering te veel eer gegeven. Er is helemaal geen strategie. Het is allemaal op hoop van zegen.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.