Het is tijd voor een goede Politieombudsman, voor burger én agent

Uit een rondgang van de Telegraaf is gebleken dat politieagenten een speciale rechtbank voor politiegeweld wensen (Telegraaf 30 januari 2017, ‘ Tuchtrechter graag’ ). Huidige procedures bij de rechtbank duren te lang en zijn stressvol.

Tuchtrechtspraak klinkt sympathiek, maar in de praktijk verschilt het weinig van stroperige rechtspraak. Het is beter om een Politieombudsman in te stellen. Die kan de kwaliteit van politieoptreden op straat toetsen, klachtafdoening door de klachtencommissies verbeteren en bemiddelen tussen politietop en werknemers. De strafrechter blijft zo een vangnet, zoals het strafrecht bedoeld is.

Leren van politiegeweld Bij de politiegeweld en bijvoorbeeld discriminatie door de politie kun je aangiftes verwachten. Het heeft impact op mensen en hun naasten. Maar als je met de politie erover wil praten dan kom je vaak op bureaucratische paden terecht. Je rekent op een onafhankelijke, luisterende en snel handelende organisatie die serieus omgaat met de burger. In de praktijk valt dat tegen. Als agent zit je omgekeerd vaak ook met een knijpend gevoel, zeggen agenten. Een klacht, een beschuldiging of een aangifte is stressvol. Al helemaal als je op non-actief bent gesteld. Dat laatste kan zelfs jaren duren.

Tuchtrechtspraak biedt geen oplossing voor een burger die een luisterend oor wil of voor een agent die bereid is te leren van fouten. In tuchtrechtspraak gaat het over regels, protocollen en niet over mensen, emoties en fouten. Bij een Politieombudsman gaat het daar wel over. De Politieombudsman kan bemiddelende gesprekken voeren en werken een herstel van vertrouwen. Een goed gesprek kan meer betekenen dan een rapport, oordeel of vonnis. Je kunt iets afsluiten, uitpraten of verwerken. De stap naar de Politieombudsman zou een verplichte stap moeten worden voordat je naar de strafrechter of de Nationale Ombudsman kan gaan.

Verbeteren klachtbehandeling Sinds de invoering van de Nationale Politie kun je met klachten bij de politie-eenheden en hun klachtencommissies terecht, en ‘in hoger beroep’ naar de Nationale Ombudsman. Die klachtencommissies functioneren als eilandjes en koninkrijkjes, ondanks inspanningen vanuit de korpsleiding. Op korpsniveau is geen totaalbeeld waar mensen over klagen. Dat is zonde.

Een Politieombudsman kan de eenheid en de kwaliteit van de decentrale klachtbehandeling bevorderen. Deze decentrale klachtencommissies komen dan onder het gezag van de Politieombudsman terecht die de Korpsleiding vervolgens adviseert over klachten. Meer onafhankelijke en professionele klachtbehandeling is hard nodig. Waarom zou je als burger nog een klacht indienen als je twijfelt aan de onafhankelijkheid van de klachtbehandeling of voelt dat er toch niets mee gedaan wordt?

Oliemannetje De Politieombudsman kan een verbindingsfunctie hebben bij problemen tussen burger en overheid, maar ook intern heilzaam zijn als een oliemannetje bij ‘intern gedoe’. Hij kan, als iemand die op iets meer afstand staat in de organisatie, bemiddelen tussen de politietop en de agent op de werkvloer en de kloof overbruggen. Hij kan onderzoek instellen naar vermeende integriteitschendingen, klokkenluiders helpen of juist goed politiegedrag belonen. Ook kan hij een goede interne organisatiecultuur bevorderen en als onafhankelijke geest de vaart erin houden. Denk aan het vergroten van de culturele inclusiviteit van het korps. Iets wat hard nodig is als je dit weekend de Volkskrant leest (‘We moeten nú sprongen maken’, Volkskrant 4 februari 2017, p. 8-11). Daarin spreken agenten hun zorgen uit over hun ‘witte’ organisatie en de aansluiting op de samenleving.

Kortom, tuchtrechtspraak brengt ons geen stap verder, maar een goede Politieombudsman doet dat wél. Op meerdere vlakken. Voor zowel de burger als de agent.

cc-foto: FaceMePls