Het is onze grootste uitdaging om telkens weer menselijk te zijn

In de spanning tussen moslims en Joodse mensen in haar stad doet Halsema dat heel goed. De ander blijven zien als mens en individu.

Geachte Burgemeester,

Wat er was gebeurd op 7 november en maandag 11 november. Ik ben het er totaal niet mee eens. En dat komt door jongerengroepen die rellen gedaan hebben. Ik vind dat het onacceptabel is, en hoort niet bij ons geloof. Ik vind dat dat komt door jongere pubers die dat niet beseffen wat goed en slecht is.

Burgemeester, u weet dat puberfase een moeilijke fase is, vooral voor jongeren die thuis problemen hebben, slechte omgeving hebben, stoer doen, een slechte opvoeding hebben gekregen en hier laten de groep jongeren een agressief gedrag zien. Hier ziet de overheid de consequenties.

Ons geloof heeft niks te maken met dat rot gedrag. Ons geloof zegt juist dat we elkaar respecteren en waarderen. Het maakt niet uit waar je vandaan komt, zwart of wit, het maakt niet uit wat voor religie je hebt. Ons geloof zegt; je mag niemand pijn doen, geen mens, geen dier, geen boom en geen dingen.

De Almachtige God zei; wie een ziel doodt, anders dan voor doodslag of corruptie op aarde, het is alsof hij de hele mensheid heeft gedood. En wie een leven redt, het is alsof hij de hele mensheid heeft gered.

Tot slot Burgemeester, Joden zijn onze neven, dat betekent dat ze onze familie zijn en jouw familie zou je toch nooit pijn willen doen. Hadden we maar samen kunnen leven met vrede en respect.

Dit is de tekst van een brief die burgemeester Femke Halsema kreeg en deelt op social media. Ze schrijft; deze brief zegt alles en dat ze hier eigenlijk weinig aan toe te voegen heeft. In de spanning tussen moslims en Joodse mensen in haar stad doet Halsema dat heel goed. De ander blijven zien als mens en individu. De andere ook blijven aanspreken als mens en individu. Als dat gedrag bijvoorbeeld niet deugt. Halsema ondersteunt ook sociaal werkers en buurtbewoners die hetzelfde doen. Zoals in het geval van de rellen rond de voetbalwedstrijd Ajax-Maccabi Tel Aviv.

Ja, Ik ben fan van Femke Halsema. Ook al heeft zij het niet altijd goed gedaan als het gaat over de ander blijven zien als mens en individu. Tijdens de coronacrisis liet zij het toe dat de ME grof en buitensporig geweld toepaste op demonstranten die tegen het coronabeleid demonstreerden. Demonstreren was hun goed recht. Bovendien waren zij niet uit op geweld. Door de overheid werden mensen die kritisch waren over het beleid en bijvoorbeeld het vaccin niet meer gezien als gelijkwaardig mens en individu. Zij werden als een vijandige groep beschouwd en weggezet als antivax en niet serieus te nemen wappies. Ik schreef daar toen nog dit kritische artikel over. Dit wordt met name Femke Halsema nog steeds kwalijk genomen. Het zou haar sieren als zij alsnog op deze misvatting, die zeer polariserend heeft gewerkt, terug zou komen, een brug zou slaan door bijvoorbeeld haar excuses aan te bieden. Hier was zij namelijk niet trouw aan haar eigen uitgangspunt om de ander te blijven zien als gelijkwaardig mens en individu.

Het kost telkens weer een inspanning om de ander te blijven zien als mens en individu. Eigenlijk is dat de basis van onze democratische waarden. Als we dat eigenlijk heel goed weten en ook vaak met onze mond belijden, waarom gaat dat dan telkens in de praktijk weer mis? Waarom kiezen we steeds weer voor de makkelijke en automatische weg van de veralgemenisering en polarisering van een probleem?  Ik noemde al het voorbeeld van de coronacrisis. Maar dit gebeurde ook in het geval van het conflict tussen Oekraïne en Rusland. Direct na de inval van Rusland werden alle Russen over een kam geschoren als zijnde onze grote vijand. Russische sporters, kunstenaars en muzikanten werden in de ban gedaan. Dat is voor mij misplaatst en een goed voorbeeld van de ander niet meer zien als mens en individu.

Blijkbaar is het een automatisch mechanisme om als er sprake is van een conflict in plaats van water bij het vuur te doen door te nuanceren olie op het vuur te gooien door te algemiseren. Emoties worden uitvergroot. De werkelijkheid wordt versimpeld, ver-domd zou Sander Schimmelpenninck zeggen en groepen worden gesplitst in goed en kwaad. Wat trouwens niet is voorbehouden aan extreemrechts wat Schimmelpenninck beweert en waar hij in mijn ogen de plank misslaat. Zowel links als rechts maken zich hier schuldig aan. Het is een automatische en menselijke overlevingsreactie op angst die we allemaal kennen. Je zag datzelfde mechanisme tijdens de coronacrisis, in de oorlog tussen Oekraïne en Rusland en nu ook tijdens het Midden-Oosten conflict. Mensen worden niet meer gezien als medemens, als menselijk, als individu. Er ontstaat een beeld, een karikatuur van de ander, de ander wordt gedemoniseerd, moet bestreden worden, het land uitgezet ja, zelfs vernietigd worden. Zoals Israël nu doet met de Palestijnen. Zoals extreemrechts nu doet met asielzoekers. Dat is ons automatisch mechanisme om met onze pijn en angst om te gaan. Het vraagt moed en een grote inspanning om als individu verantwoordelijkheid te nemen voor de eigen pijn en deze niet naar buiten toe te projecteren op een groep en deze groep als vijand te beschouwen.

Zelfs overheidsbeleid wordt gemaakt op basis van beeldvorming, algemenisering, discriminatie en ontmenselijking. De Toeslagenaffaire is hier het beste voorbeeld van. Wie de recente serie over deze Toeslagenaffaire heeft gezien weet wat de afschuwelijke gevolgen zijn voor de slachtoffers hiervan. Als uitvoerders van dit overheidsbeleid de moed hadden gehad om trouw te zijn en te blijven aan de regel om de ander te blijven zien als gelijkwaardig mens en individu dan had dit voorkomen kunnen worden. Het feit dat dit niet is gebeurd laat zien hoe groot de inspanning is om de ander te blijven zien als mens en een individu.

Ook al zijn er regels of procedures die voor Iedereen gelden, iedere baas, iedere leider zou zijn medewerkers op zijn hart moeten drukken (ik gebruik hier niet voor niets het woord ‘hart’), dat hij de ander altijd moet blijven zien als mens en individu. En je dus niet moet verschuilen achter procedures en de algemene regels. Dat betekent ook dat je de ander als mens een individu aanspreekt als hij of zij over hun grens gaat en een fout maakt. Het is toch onvoorstelbaar dat je bang moet zijn om je baan te verliezen als je op je werk deze humane regel volgt. Dit zou namelijk het uitgangspunt, de norm moeten zijn. De toeslagenaffaire leert ons hoeveel geld we hiermee zouden hebben bespaard. Het is dus niet alleen goed voor de samenleving maar ook voor de economie. Ik denk dat het de basis is van onze democratie en zijn waarden om de ander te blijven zien als mens en individu. Dit is voor ons allemaal onze grootste uitdaging. Doen we dat niet, dan holt het huis van onze democratie uit, zoals we nu in rap tempo zien gebeuren. We kunnen daar morgen, nee, vandaag nog mee beginnen. Wie heeft de moed?