Het is maar de vraag of hongerige Russen Poetin ten val zullen brengen

Het sanctiepakket breidt zich iedere dag uit als de belangrijkste strategie om Rusland op de knieën te krijgen. Terwijl het onvermijdelijk is dat gewone Russen zullen lijden onder deze sancties (evenals de landen die de sancties toepassen) moeten we alles doen om Russische burgers te ontzien.

Dinsdagavond hoorde ik op de radio (BNR) een gesprek met Rob de Wijk en Arend Jan Boekestijn. Na een tijdje kwam het gesprek op het effect van de sancties. Rob de Wijk gebruikte de woorden: ‘We gaan het regime uitroken’. Hij hield wat slagen om de arm, maar hield er rekening mee dat de roebel helemaal kan instorten. Arend Jan Boekestijn ging nog een stap verder. Hij roemde het effect dat de Russen geen geld meer kunnen opnemen uit de flappentap. Om te vervolgen: ‘Als je honger krijgt, ga je de straat wel op’. Geen van beide heren leek zich zorgen te maken wat dit zou betekenen voor Russische burgers. Ze waren onder de indruk en gefascineerd door de sancties en bijna jubelend over de mogelijke effecten.

De aanname dat wie honger heeft de straat wel opgaat om zodoende Poetin ten val te brengen is discutabel. Hij gaat eraan voorbij dat er al veel Russen de straat op zijn gegaan. In de eerste dagen van de oorlog zijn er naar schatting 5000 Russische burgers gearresteerd tijdens brede protesten tegen de oorlog. De effecten van grootschalig protest zijn ook niet zeker. Tot nu toe hebben wij nooit gezien dat Poetin zich veel aantrekt van protesten of lijden van zijn volk.

Het uitlokken van honger is een veel voorkomend oorlogswapen. Het dwingen van de vijand tot overgave via een belegering waardoor een gebied afgesneden wordt van voedsel komt in veel geschiedenisverhalen terug. De ontstaansmythe van Carcassonne in Frankrijk, waarin mevrouw Carcass belegeraars wist te misleiden door een volgevreten varken over de stadsmuur te gooien zodat de troepen van Karel V zich terugtrokken omdat er blijkbaar nog genoeg te eten was, is maar één van de vele voorbeelden. In de vorige eeuw is honger als wapen in de oorlog ingezet in tal van conflicten, in China, Ethiopië, Biafra, Soedan en ga zo maar door. De Nederlandse hongerwinter mag ook niet ontbreken in de lange rij, evenmin als de zogenaamde holomodor waarin Rusland een dramatische hongersnood in de Oekraïne veroorzaakte.

Vaak zijn er met honger meer burgerslachtoffers gemoeid dan met wapengeweld. De World Peace Foundation heeft een lijst gemaakt van 61 hongersnoden als onderdeel van conflict tussen 1870 en 2015. Een voorzichtige inschatting van het aantal slachtoffers kwam uit op 105 miljoen doden. Om een halt te roepen aan honger als oorlogswapen is in 2018 een internationale resolutie aangenomen die dit veroordeelt. Deze resolutie 2417 was een initiatief van Nederland, en is dankzij veel diplomatiek kunst en vliegwerk met unanieme steun aangenomen door de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties.

Het is onvermijdelijk dat gewone mensen een deel van de last dragen van sancties. Maar laat dit niet tot doel worden en organiseer sancties zo dat burgers zoveel mogelijk worden ontzien.