Het is beschamend dat Hans Wijers adviseert over de verduurzaming van Tata Steel

Door: Jan Berghuis en Roel Berghuis

Onlangs stelde de minister van Economische Zaken en Klimaat 2 adviseurs aan om de Maatwerkafspraak Verduurzaming Tata Steel te beoordelen en ook mogelijke alternatieven te bekijken. Eén van de adviseurs is de voormalige D66-minister Hans Wijers. Wijers was ook adviseur rond 1999 en begeleidde als topadviseur toen de fusie tussen British Steel en de Hoogovens IJmuiden. De fusie mislukte totaal en kostte miljarden en de Hoogovens werd opgeslokt.

‘The jewel in the crown’, zo noemden de Britten de Nederlandse Hoogovens. Op 6 oktober 1999 fuseerden British Steel en de Hoogovens in IJmuiden onder de naam Corus. Het werd een slecht huwelijk. Cultuurverschillen leidden tot spanningen, misverstanden, politieke missers en een bikkelharde machtsstrijd. In Engeland waren ook nog eens sterk verouderde productie-installaties.

Hans Wijers, Senior Partner en Chairman van de Nederlandse vestiging van het adviesbureau The Boston Consulting Group, werd in 1999 ingeschakeld om te adviseren over de fusie tussen British Steel en Hoogovens. De ex-minister van Economische Zaken, Wijers, had direct toegang tot de top van British Steel en Hoogovens.

De bruid van staal
NRC-Journalist Marcel Metze reconstrueerde in zijn NRC-artikel ‘De Bruid van Staal’ de fusie. Met ‘hoe Hoogovens een prooi werd van cultuurverschillen en grote ego’s’ en ‘hoe Hoogovens werd opgeslokt door British Steel’ kondigde hij zijn artikel aan. Metze schreef in een speciale NRC-bijlage dat in de aanloop naar de fusie een team van Britse en Nederlandse stafleden werd geformeerd om samen met de Boston Consulting Group de staf-, management- en onderzoekafdelingen van de twee bedrijven in elkaar te schuiven. 

Een teamlid, Jan Lagasse, meldde zich bij de Nederlandse baas Fokko van Duyne zetelend in Londen en waarschuwde dat Corus een ‘klassiek voorbeeld van een mislukte fusie’ zal gaan worden vanwege de cultuurverschillen. Dat deed hij met veel papieren bewijsmateriaal. Ook anderen van het management waarschuwden dat bij de fusiebesprekingen de cultuurverschillen aan de orde moesten komen. Jan Lagasse heeft Wijers gesmeekt het thema cultuurverschillen aan te kaarten bij de hoogste bazen die over de fusie gingen. Wijers weigerde dat resoluut. Waarschijnlijk na overleg met de top van het bedrijf. Het ging dramatisch mis! De fusie mislukte totaal met alle gevolgen van dien. Jaren van Britse miljardenverliezen, overleven op de cash van Hoogovens, uittocht van hoogovenmanagement, chaos en onzekerheid bij personeel en klanten.

Kritiek op Wijers
Als je met oud-Hoogovenmensen spreekt die toen dicht bij het fusieproces zaten en hen vraagt over de rol van Hans Wijers, hoor je louter kritische geluiden. “Onder zijn begeleiding vond het slechtste due diligence-onderzoek van KPMG plaats wat ik ooit gezien heb” of “Hij weigerde om de performance van British Steel te onderzoeken en ook weigerde hij om te adviseren in het (fusie)contract een clausule op te nemen over het ontbinden van de fusie”. En weer een andere bron vertelde dat hij verre van een onafhankelijk adviseur was: “Hij deed precies wat de top van British Steel en Hoogovens wilde”.

Beschamend en pijnlijk is het daarom dat minister van Economische Zaken en Klimaat, Micky Adriaansens, met dit adviesverleden, een paar weken geleden Hans Wijers heeft benaderd als externe adviseur om het maatwerktraject tussen het ministerie en Tata Steel Nederland te beoordelen. Wijers moet naar mogelijke alternatieven kijken en daarover de minister adviseren. Dit advies gaat dan rechtstreeks naar de Tweede Kamer.

Aan adviseurs geen gebrek
Na twee jaar praten met Tata Steel Nederland over de maatwerkafspraken en dan nog eens Hans Wijers en bankier Frans Blom die er een plas over moeten doen! Terwijl er al eerder zeker drie consultancybureaus door het ministerie zijn gevraagd te adviseren, er een 5-koppige Adviescommissie Maatwerkafspraken is benoemd onder aanvoering van Carolien Gehrels en er nog eens een Expertgroep Gezondheid IJmond, bestaande uit 10 deskundigen en onder aanvoering van Marcel Levi, is aangesteld. De Expertgroep Gezondheid moet de staatssecretaris adviseren over de vraag hoeveel milieu- en gezondheidswinst nodig is om de gezondheidsrisico’s in de IJmond in te perken. Aan adviseurs geen gebrek. Ondertussen is er nog geen schep in de grond voor de groene installaties op het terrein van de staalfabriek in IJmuiden.

Hans Wijers en Frans Blom zitten tegenwoordig in een onafhankelijke denktank DenkWerk. Zij willen, blijkens hun folder ‘Nederland in Beweging’ een toekomstvisie en beleidsprioriteiten met krachtige ideeën bijdragen aan een welvarend, inclusief en vooruitstrevend Nederland. Hiervoor brengt DenkWerk Nederlanders bij elkaar die hun rijke kennis, ervaring en creativiteit willen inzetten om richting te geven aan een brede maatschappelijke vraagstukken die hen na aan het hart liggen.

Wijers die in het begin van deze eeuw de plank zo heeft misgeslagen met een totaal mislukte en miljarden kostende fusie, is nu weer adviseur in relatie tot Tata Steel, het voormalige Hoogovens IJmuiden. We houden ons hart vast!

Jan Berghuis is voormalig vakbondsbestuurder in de Metaal voor de FNV en heeft gewerkt als staalarbeider bij de Hoogovens
Roel Berghuis is voormalig vakbondsbestuurder bij Tata Steel, de Nederlandse Spoorwegen voor de FNV en was smelter bij de Hoogovens