Het grote Paasinterview 2021 met Jezus van Nazareth

Er is alle reden om een gesprek aan te gaan met de man die zich een kleine 2000 jaar geleden presenteerde als verlosser van de mensheid. Hij liet zich aan het kruis nagelen voor het welzijn van de mensheid, vrij van zonde en verdriet. Die mensheid is dit jaar rond Pasen nog steeds wereldwijd in de ban van een virus dat al vanaf het begin van 2020 het openbare leven in gevangenschap houdt. Wereldwijd zijn inmiddels twee miljoen mensen gestorven terwijl de ontdekte vaccins nog geen bevrijding brengen.

Maar het is niet alleen de coronacrisis die onze samenlevingen ontwricht. Geloofsfanatici die met geweld hun religie opleggen, toenemende ongelijkheid in sociaal, economisch en politiek opzicht, klimaatontkenning, spanning tussen de grootmachten en binnen de eigen landsgrenzen rechts extremisme en onoverbrugbare tegenstellingen. Wie herkent niet de zeven plagen die ons treffen?

Het interview met Jezus van Nazareth – want over die man gaat het hier – vond via Zoom plaats vanuit een geheime locatie in een dorp in één van de bezette gebieden in Palestina. De afspraak is gemaakt dat we over één onderwerp zullen zwijgen: de bezetting door de staat Israël. Niet dat de man J. daarover geen opvatting heeft maar op dit punt wil hij de tegenstellingen niet verder op de spits drijven. Hij stelt over andere kanalen te beschikken om zijn invloed aan te wenden. Wat die kanalen zijn, wil hij niet zeggen. En dat geldt ook voor zijn geopolitieke netwerken. De man J. zit ook niet op Facebook, Instagram, YouTube, Twitter of Reddit en heeft geen eigen website. ‘Niet relevant’ is het enige wat hij daarover wil zeggen.

Mijn verhaal spreekt sterk tot de verbeelding. Een vader die zijn zoon offert, medewerkers die hem verraden of ontkennen hem te kennen. Een religieuze elite die niet een crimineel maar een vrijheidsstrijder wil straffen. Een bloedige kruisiging van een verzetsheld door de Romeinse bezetters en tenslotte een wederopstanding.

En vergeet niet: de verschillende kerken hebben tot op de dag  van vandaag mijn verhaal ook nodig om verlossing te vinden voor de zonden die hun aanhangers achtervolgen.

Probeer eerst de vier evangelisten die mijn verhaal in het nieuwe testament hebben opgetekend voor dit moment heel even te vergeten. Alleen even voor dit moment. Hun versies zijn afwijkend van elkaar maar hebben wel een enorme invloed op de beeldvorming. Probleem is dat er geen verslagen van ooggetuigen zijn geweest, zoals de wetenschap heeft vastgesteld. Ze hebben mij woorden van horen zeggen opgetekend maar deze zijn onderling sterk verschillend. De een hoort ‘Vader waarom hebt gij mij verlaten’ terwijl de ander schrijft dat ik gezegd zou hebben ‘Het is volbracht’. Het is allemaal uit de tweede of derde hand. Wat ik gezegd heb, houd ik voor mijzelf. Ik ben geen eindredacteur van andermans teksten.

De universele en actuele betekenis ligt voor mij persoonlijk in de relatie tussen de vader en de zoon. Een onderwerp dat niet snel op de agenda van de theologen staat maar dat voor mij en vooral voor de gewone man en vrouw van groot belang is. Met name vanwege de grote herkenbaarheid van het autoritaire vaderschap in relatie tot het onschuldige kind.

Ik heb nadien nog lang geworsteld met deze vraag. Op de Olijfberg bij Gethemane stelde ik mijn vader deze vraag. U moet weten dat we op dat moment weer als groep met elkaar verenigd waren en dat we gezamenlijk het paasfeest zouden vieren.

Ik vroeg mij af: wat zou mijn dood betekenen? Wie zou daar voordeel mee behalen? Dat ik voor het heil van de mensheid zo zou moeten lijden, leek mij niet te rijmen met een onvoorwaardelijke liefde van de vader voor z’n zoon. Ik had toch ook een functie elders kunnen krijgen? Dat ik me toen niet verzet heb, kwam door mijn respect voor zijn gezag. Ik zei hem ook dat het niet gaat om mijn wil maar om de zijne.

Eerlijk gezegd zou ik me – met de kennis van nu  – niet meer kunnen verzoenen met deze opoffering. Concreet: Ik had de drinkbeker moeten weigeren. Mijn vader had zelf moeten optreden om de mensheid zonden vrij te maken en te houden. En dat is niet gebeurd. Mij kan zelfs op oppervlakkige gronden verweten worden dat ik me voor het karretje van mijn vader heb laten spannen. En dat ik zelf op deze manier heb bijgedragen aan de beroerde situatie van dit moment. Te bizar voor woorden.

Door dat gedoe rond die drinkbeker zijn mijn vader en ik niet meer on speaking terms. Ik kan het hem dus niet vragen. Ik zie wel wat de coronacrisis met mensen wereldwijd doet maar er zijn teveel vragen om in simpele antwoorden te geloven. Natuurlijk speelt de omgang van de mensheid met de aarde een rol. Wat we tot nu toe gezien hebben, heeft weinig met goed rentmeesterschap te maken. Vervuiling, klimaatcrisis, uitputting van de aarde, het zijn geen zaken waar we tevreden over kunnen zijn. Maar we moeten mijn vader daarin niet betrekken. Ik zeg dit ondanks zijn opstelling op de Olijfberg. Ik zie zijn rol vooral als een die op de achtergrond speelt en betrekking heeft op spirituele, persoonlijke vragen. Vragen die ook heel goed vanuit het boeddhisme en hindoeïsme beantwoord kunnen worden.

Onze groep stond enorm onder druk. De tegenstand kwam van de heersende religieuze elite en van de Romeinse bezetters. Ik wist dat Judas eventueel voor het geld zou gaan maar was hiervan toch niet 100% zeker. Later is gebleken dat hij spijt kreeg van zijn verraad en zelfmoord pleegde. Verraad blijft verraad, maar het is te gemakkelijk om het daarbij te laten. De les die we kunnen trekken is deze: vraag je altijd af in welke omstandigheden mensen verkeren. Wat kun je doen om mensen te beschermen tegen druk en manipulatie van buitenaf. Zeker nu met al die nepnieuws. Ikzelf was teveel bezig met mijn komende dood en met de relatie tot mijn vader. Ik gaf ook de groep aan dat mijn dood onvermijdelijk zou zijn. Op zo’n manier maakte ik het Judas ook wel gemakkelijk. Hij hoefde mij nu alleen maar een kus te geven en ik kon worden opgepakt. Had ik de drinkbeker geweigerd dan was er wellicht een meer open sfeer ontstaan waar geen ruimte is voor verraad. Maar dat is natuurlijk achteraf redeneren. Heel misschien helpt dit inzicht om bijvoorbeeld te denken aan de huidige klimaatsceptici en de virusontkenners. Niet twijfelen aan hun intenties, niet ze zien als de Judas in de samenleving. Of verketteren omdat ze heimelijk verraders kunnen zijn. Maar vooral licht geven om ze te laten inzien dat ze zichzelf op een duister dwaalspoor zetten. Mijn boodschap is niet dat ze zondig en verloren zijn. Maar dat de samenleving uiteindelijk de weg moet uitstippelen die sceptici en ontkenners samen met anderen moeten gaan naar een betere, duurzame wereld.

Sorry, maar kunnen we een eind maken aan het gesprek? Ik moet nog de stal uitmesten en mijn schapen weiden.