Het goede leven

We lijken ons geen weg te kunnen banen in onze geseculariseerde samenleving. Als iemand die gelovig is opgevoed, mijn moeder is protestants, heb ik me altijd afgezet tegen het geloof. Ik zie het als middel om macht uit te oefenen over mensen en rijk te worden. Ik zal me waarschijnlijk nooit bekeren tot een geloof, maar nu ik ouder word begin ik me te beseffen dat we in een gat zijn gevallen wat nooit meer is ingevuld. We hebben amper nog gedeelde waarden en normen, kijken niet meer naar elkaar om en denken dat het leven in dienst staat van ons als individu.

Jezelf verrijken, geen dingen doen die je niet leuk vindt en je vooral ook niets aantrekken van het leed van anderen lijken ingrediënten van “het goede leven” tegenwoordig. Het vermijden van ongemak staat centraal. Een mening die ons niet aanstaat swipen we weg. Wat verbindt ons nog als mens?

Ik denk hier de laatste tijd veel over na. Ik zie wat er in de samenleving, maar ook in mijn directe omgeving gebeurt als we het bijvoorbeeld over het conflict tussen Israël en Gaza hebben: gesprekken zijn niet gericht op het nader tot elkaar komen. Liever wijzen we met een belerende vinger naar elkaar en overtuigen we de ander van ons gelijk. Verdraagzaamheid lijkt geen plek meer te hebben in onze maatschappij.

Wat daarmee te doen? Deze vraag breekt me al maanden op. Ik pieker me suf en kom niet tot een oplossing, waardoor ik me somber en moedeloos voel. Ik maak me zelf ook schuldig aan het beeld dat ik hierboven schets: de energie om me tegen onrecht te verzetten, maar ook om me te verdiepen in het perspectief van de ander, lekt langzaam uit me weg. Zijn we mensen-moe?

We verzetten ons tegen alles wat ons niet direct plezier of geluk oplevert. We putten de aarde uit en lijken niet voor haar te willen zorgen, alles om onze ziekelijke consumptiemaatschappij draaiende te houden. We willen vooral onszelf zijn, maar als we elkaar daar op bevragen, kunnen we niet meer noemen waar we door gedreven worden of wat ons als individu typeert. We vermoorden elkaar terwijl onze natuur ons dwingt om ons voort te planten en als soort te overleven.

Wat is er mis met onze natuur? We hebben de aarde om zeep geholpen met onze vervuilende fabrieken, gebruik van fossiele brandstoffen en plundermentaliteit. Ikke, ikke, ikke. De mens van een eeuw of vijf geleden zou niet eens weten wat ze met het begrip ‘ik’ aan moeten, laat staan dat dit centraal zou staan in het leven.

Hoe hebben wij ons als mens de laatste paar eeuwen zo snel kunnen “ontwikkelen” dat we de voorwaarden voor onze eigen ondergang hebben geschetst? De eerste banen worden al vervangen door AI. Nog even en er is nergens menselijke expertise of menselijk contact meer voor nodig. We ontmenselijken in een razend tempo en zien elkaar niet meer. Straks dus niet eens meer uit noodzaak. We kunnen zonder elkaar.

Zou dat nog een vruchtbare wereld zijn? Hoelang zou het vanaf nu nog duren voordat de mensheid, zoals wij deze kennen, uitsterft of zichzelf elimineert? Begint het dan allemaal opnieuw? De laatste tijd hoop ik steeds vaker van niet.