Het goede gevecht in de klimaatcrisis is broodnodig

De afgelopen jaar verschenen sci-fi-film Tenet speelt zich af op de aarde van de toekomst, waarin het milieu is verwoest door menselijk toedoen. De rivieren zijn drooggevallen en de oceanen gestegen, maar de hoofdpersonen willen er iets aan doen. Ze besluiten terug in de tijd te reizen om de schuldigen uit het verleden te verslaan, zodat hun klimaatmisdaden ongedaan kunnen worden. Zoals één van de hoofdpersonages, Neil, het in de film verantwoordt: ‘Iedere generatie let vooral op haar eigen voortbestaan.’

Dit idee stemt tot nadenken. Hoe zal de toekomstige wereldbevolking terugkijken op onze ‘generatie’? Hoogstwaarschijnlijk zeer negatief. De opwarming van de aarde beperken tot anderhalve graad, zal ons misschien al niet meer lukken, zo blijkt uit het laatste IPCC-rapport. De Verenigde Naties waarschuwen dat we zelfs afstevenen op een 2,7 graden warmere wereld, tegen het einde van deze eeuw. De overstromingen in Limburg, Duitsland en België zijn slechts een minuscuul voorproefje van wat ons en vooral toekomstige generaties te wachten staat.

We hebben nu nog de kans de aarde leefbaar te houden, maar tot dusver doen we bar weinig. Wanneer onze premier zegt dat verregaand ingrijpen vooral ‘haalbaar en betaalbaar’ moet zijn, zegt hij in feite hetzelfde als het personage in Tenet: iedere generatie let vooral op het eigen voortbestaan. Oftewel: de huidige mag vooral niet inleveren op verworven luxes, zoals de dagelijkse gehaktbal of de benzinewagen. Maar hoe moreel verantwoord is het om koste wat kost je huidige levensstijl te redden, als je weet dat je daarmee toekomstige generaties het leven onmogelijk maakt? Zoals voorzitter van de Jonge Klimaatbeweging Werner Schouten terecht stelt in zijn duurzame troonrede: ‘Het is tijd voor generatiegerechtigheid.’

De acties van de personages uit Tenet zijn bloederig, maar kunnen worden gezien als voorbeeld van ‘het goede gevecht’. Ze redden er immers de leefbare aarde mee, waardoor vele miljoenen mensenlevens gespaard blijven.  Killing in the name of climate. Echter, voorkomen is beter dan genezen. Kunnen we daarom ook vandaag zo’n goed gevecht voeren, zij het – vanzelfsprekend – geweldloos? Jazeker, door te strijden tegen de klimatologische onwil van de instanties.

Gelukkig zien we dit steeds vaker ontstaan. Beperkten milieuprotesten zich in de jaren ’90 tot summiere groepjes actievoerders die zich voor de deuren van olieconcern Shell verzamelden, de huidige klimaatmarsen trekken overal ter wereld tienduizenden demonstranten. Onder hen veelal jongeren, die nog lang moeten leven met de steeds nijpendere gevolgen van klimaatverandering. Op 6 november vindt er weer zo’n klimaatmars plaats in Amsterdam; een mooie gelegenheid voor gewone burgers om te laten zien wat het goede gevecht is.

Shell is inmiddels door de rechter veroordeeld om zijn CO2-uitstoot sneller te laten krimpen. Zoiets werd mogelijk omdat bezorgde burgers vaker naar de rechter durven te stappen. De Shell-rechtszaak werd aangespannen door Milieudefensie en de actievoerders van Urgenda wisten de Nederlandse regering eerder via de rechter te dwingen zich aan de klimaatafspraken van Parijs te houden. Het directe gevolg? Het demissionaire kabinet trekt dit jaar 6,8 miljard euro uit voor klimaatmaatregelen, zoals het isoleren van de meest tochtige huizen in ons land. Goed voorbeeld doet volgen: inmiddels is er stichting Frisse Wind, die actievoert tegen de giftige uitstoot van Tata Steel, goed voor zo’n 7 procent van de CO2-uitstoot in ons land.

Hieruit blijkt: gaan we als burgers gezamenlijk het gevecht aan tegen klimaat-verwoestende instanties, dan kunnen we iets betekenen voor toekomstige generaties. Daarvoor heb je geen sciencefiction nodig, noch geweld, enkel een radicale switch richting intergenerationeel denken.