Het gedrag van Israël is een zwarte bladzijde in het toch al gitzwarte boek van de mensheid

De mensheid hobbelt van catastrofe naar catastrofe en heeft slechts een zeer beperkt lerend vermogen. Of geen lerend vermogen. Een andere conclusie kan ik niet trekken als ik me verdiep in de geschiedenis en naar de actualiteit kijk. Zo ben ik nu wat boeken aan het lezen over het ontstaan van de Verenigde Staten. In het boek van Frans Verhagen over dat onderwerp, kom ik de volgende passage tegen:

“Aanvankelijk waren de betrekkingen (tussen de Britse kolonisten en indianen) vriendelijk, zij het wantrouwend. Geleidelijk aan werden de kolonisten opdringerig, confisqueerden ze landen en soms bemoeiden puriteinse zendelingen zich met het dagelijks leven van de indianen. Dat ging zo een tijdje door tot de Indianen in verzet kwamen door een flink aantal kolonisten te doden en hun nederzettingen te verwoesten. Voor de kolonisten was dat dan weer het excuus om met groot machtsvertoon terug te slaan. Het onvermijdelijke eindresultaat was dat de indianen bruut werden onderworpen of weggejaagd. En dan begon het weer van voor af aan.”

Dit beschrijft de Amerikaanse geschiedenis tussen 1612 en 1750, maar het had zo over het huidige Palestina kunnen gaan. Al zullen er mensen zijn die zeggen dat dit appels met peren vergelijken is. Dat is dan waarschijnlijk omdat ze de appels of peren van deze tijd niet kunnen pruimen en koste wat het kost Israël willen blijven steunen. Ik blijf dat kwaadaardig en onmenselijk vinden en het doet me verdriet dat we als mensheid in pakweg vierhonderd jaar blijkbaar nog geen enkele vooruitgang hebben geboekt.

Eerlijk gezegd denk ik dat er dus geen vooruitgang is. Ik nam me laatst voor om een keer een positief verhaal te schrijven, maar de moed zinkt me steeds weer in de schoenen. Natuurlijk kan ik schrijven dat ik geloof in een internationale aanpak waarbij het algemeen belang geldt, alles wat slecht is voor mens, dier en milieu simpelweg verboden wordt en we steeds kijken naar de menselijk maat en naar de leefwereld van het individu.

Ik kan schrijven dat we moeten werken aan eerlijke internationale handel, waardoor ieder land zich vrij kan ontwikkelen en een gelijke speler op de wereldmarkt kan zijn, zodat losse ontwikkelingshulp minder nodig is. En ik kan er aan toevoegen dat de internationale gemeenschap heus wel snapt dat mensen en landen egoïstisch zijn en vooral goed voor zichzelf willen zorgen, maar dat we tegelijkertijd oorlog en geweld niet meer moeten toestaan. Je lost het maar anders op en gooit al je machtswellust, inhaligheid en al je andere ziekelijke neigingen maar op tafel. Zoals we dat in een gemiddeld klaslokaal of werkteam ook doen. Gewoon open en eerlijk zijn, om de sfeer een beetje veilig en fijn te houden voor en met elkaar.

Het klinkt misschien naïef en dat is het ook. De mens lijkt helemaal niet in staat om op zo’n manier verbindingen aan te gaan, te reflecteren en kwetsbaar te zijn. Ze is zich vaak niet eens bewust van haar overtuigingen en al helemaal niet van waar die overtuigingen vandaan komen en hoe die tussen haar en anderen in kunnen staan.

De mensen deugen ook niet. Ze denken voornamelijk dat zijzelf gelijk hebben en dat een ander dus per definitie fout zit. Dat zie je vooral als je wat rondstruint op X, zoals ik afgelopen weekend weer eens deed. Het eerste dat ik daar las was een stuk van een man die beweerde dat linkse globalisten bewust migranten naar Europa hebben gehaald, omdat ze weten dat daar chaos van komt waardoor strenge veiligheidsmaatregelen nodig zijn. De ‘linkse kliek’ zou zo bewust werken aan een surveillance samenleving en dit zouden we terugzien in de strenge controles bij de Olympische Spelen in Parijs. Alles rondom dreiging en beveiliging zou dus komen door massamigratie en door linkse politici.

“Is dat zo?” vroeg ik de man. “Zou het ook kunnen dat massamigratie is ontstaan doordat (rechtse) ondernemers hier zo graag goedkope arbeidskrachten wilden hebben? En is het mogelijk dat diezelfde rechtse stemmers en partijen veel blauw op straat willen om hun bezit te beschermen? In dat geval zou massamigratie door rechts komen en is een surveillance-samenleving nodig om de excessen van de door rechts ontstane tweedeling en kansenongelijkheid in toom te houden. Zou dit ook mogelijkheid kunnen zijn?”

De rest van de berichten die ik tegenkwam gingen bijna allemaal over de openingsceremonie van de Olympische Spelen in Parijs. Daar zou het laatste avondmaal van Jezus zijn uitgebeeld met dragqueens, transpersonen en een halfnaakte zanger en dit heeft christenen gegriefd. Zelfs de ChristenUnie en de SGP schreven er verontwaardigde berichten over op sociale media. Ik had de ceremonie zelf niet gezien, maar al snel bleek dat het niet over het laatste avondmaal ging maar om een tafereel van de Griekse god Dionysos, de god van de wijn en de roes. Op die feesten was iedereen welkom. Bij het dionysische gaat het om de roes, de versmelting, het wegvallen van het onderscheid. Dat lijkt me heel passend bij de Olympische Spelen.

Toen ik daar iets over schreef vroeg iemand mij over transseksualiteit dan normaal was bij de oude Grieken. “Transseksualiteit was daar niet echt een onderwerp volgens mij,” schreef ik terug. “Homoseksualiteit ook niet. Mannen hadden gewoon seks met elkaar. Dat was heel normaal en daar hadden ze geen aparte termen voor. Gezinnen hadden een huishouden (economie) met man, vrouw, kinderen, slaven en vee en de vrouw was de baas van het gezin (de oikos) en de man de spreekbuis naar buiten (in de polis, de politiek). En als man had je seks met je vrouw voor de voortplanting en met andere mannen (jongens) had je seks voor het plezier. Dat was ook bij de Romeinen en de Arabieren heel normaal. En men vond het prima als een man zich vrouwelijk gedroeg. Vooral jonge mannen werden daarom bezongen. Je leest dat bijvoorbeeld in het werk van Plato. Wij denken dat we heel vrijzinnig zijn met onze homo-emancipatie, maar bij de Grieken was er helemaal geen probleem met homoseksualiteit. Dat kwam pas met het christendom. Vanaf toen werd homoseksualiteit eerst zondig, toen strafbaar en daarna een ziekte of een afwijking. Met dat laatste worstelen we nu nog steeds. Die onverdraagzaamheid is dus een uitvinding van de religies en speelde niet bij Grieken, Romeinen en de Arabieren.”

Zo kunnen we inzichten blijven uitwisselen en blijven discussiëren, maar ik vrees dat het uiteindelijk nergens toe leidt. Mensen blijven elkaar bestrijden en onderdrukken. Daar maakte de Tachtigjarige Oorlog geen eind aan, daar konden Erasmus, Weber, Marx en mensen als Nelson Mandela en Martin Luther King weinig blijvends aan veranderen en ook de Verlichting, de sociale correcties op het kapitalisme tijdens de industriële revolutie of de vredesmanifestaties tijdens de Koude Oorlog maakten geen definitief verschil. De vrijheid, gelijkheid en verdraagzaamheid zijn niet per se groter geworden. Het tegendeel is haast eerder waar.

Dat het allemaal gewikkeld is lees ik bij de negentiende-eeuwse schrijver en politicus Alexis de Tocqueville. Tocqueville schrijft in zijn boek ‘Het ancien regime en de revolutie’ herhaaldelijk dat het streven naar gelijkheid onvermijdelijk ten koste gaat van vrijheid. Dat vind ik een interessante gedachte. Is kiezen voor gelijkheid hetzelfde als kiezen voor de middelmaat? Moet een deel van de mensen dan voortdurend met de handrem erop leven? Dien je je bij ware gelijkheid aan te passen aan de zwaksten, aan degene die niet meer kunnen dan ze doen? En overvraag je deze mensen als de gemeenschap het gemiddelde was omhoog wil tillen?

We zien dat bijvoorbeeld bij laaggeletterdheid en schoolreisjes. Brieven worden aangepast tot het laagst denkbare leesniveau en schoolreisjes aan wie het minst kan betalen. Dat is allemaal goed te begrijpen, maar in wat voor wereld belanden de mensen die wel goed kunnen lezen, of wel wat meer kunnen betalen, dan? Welke prijs - niet zozeer financieel, maar ook intellectueel en cultureel - betalen zij voor de gelijkheid? En zien we deze vermeende tegenstelling terug in de huidige onvrede in samenleving? Willen mensen niets van hun vrijheid inleveren om ook vluchtelingen, mensen met een migratieachtergrond of verslaafden en daklozen een menswaardig bestaan te gunnen? Is een stem op de Partij voor de Vrijheid daarmee een stem tegen de gelijkheid?

Interessante vragen waar ik me eens in vast ga bijten de komende dagen. Verder zag ik in het nieuws dat Israël Beiroet heeft gebombardeerd om een kopstuk van Hezbollah uit te schakelen, dat ze Teheran heeft aangevallen om een leider van Hamas te doden en dat Libanon en Iran zich bezinnen op vergeldingen, dat Jemen en zelfs Turkije hen daarin willen steunen en dat ook Qatar zich inmiddels kritisch uitlaat over het nietsontziende gedrag van de Israëlische overheid.

Het is een zooitje. Een onophoudelijke spiraal van oog om oog, tand om tand. En ondertussen vallen Israëlische activisten een gevangenis binnen in een poging negen soldaten te bevrijden die verdacht worden van seksueel misbruik van Palestijnen en maakt het Israëlische leger onophoudelijk talloze slachtoffers in Gaza en op de Westelijke Jordaanoever.

Het houdt maar niet op. Uitspraken van de Verenigde Naties of het Internationaal Gerechtshof maken geen enkele indruk en ook Europa en de Verenigde Staten hebben geen invloed op de Israëlische premier Netanyahu. Bovendien lijkt het aantal mensen dat deze razernij, deze anarchie en dit gebrek aan moraliteit steunt lijkt alleen maar toe te nemen. Zeker in het Europa en Amerika. Het lijkt me dat deze mensen, als ze eerder hadden geleefd, behoorden tot de groep die Nelson Mandela een terrorist noemde, zich keerde tegen de onafhankelijkheid van Indonesië en Suriname en de droom van Martin Luther King een nachtmerrie vond. Veel van deze mensen schamen zich nu voor hun opvattingen van toen en hebben spijt. Maar spijt komt altijd te laat. Dat is het lot van de mensheid. Dat is de eeuwige duistere kant van onze geschiedenis.

We kunnen blijkbaar niet anders. De mens lijkt niet tot vrede en verdraagzaamheid in staat. We blijven gitzwarte bladzijden schrijven.