Het besturingsmodel van de FNV is drastisch aan vervanging toe

De werkgevers schaken op een heel ander bord dan de vakbeweging.

En weer is er een crisis in de gelederen van de FNV. Het Ledenparlement (102 leden) van de FNV nam onlangs een motie van afkeuring aan tegen het handelen van het Algemeen Bestuur van de FNV. Ook stelde het Ledenparlement dat met de Algemeen Directeur van de FNV de samenwerking beëindigd moet worden.

Het conflict draait over de totstandkoming en vaststelling van een Regeling Gewenst Gedrag. Het Ledenparlement zegt dat deze regeling eenzijdig door de directie is vastgesteld, zonder de vereniging te betrekken. Daarnaast is het Ledenparlement teleurgesteld in de uitvoering van de toezeggingen van het Algemeen Bestuur van de FNV over het nu lopende reorganisatieplan. Volgens het Ledenparlement zijn de inzichten van de gevolgen voor de vereniging niet duidelijk gemaakt.

Nu zullen de gewone vakbondsleden denken: waar gaat dit over? Dat begrijp ik natuurlijk. Wel nu, ik heb 30 jaar rondgelopen in de FNV-organisatie en kom tot enkele observaties. Er is in de FNV veel rolonduidelijkheid over de aansturing van de FNV. Dat speelt elke keer hoog op in haar geledingen. Het Ledenparlement, het Management Team van de FNV en het Algemeen Bestuur van de FNV hebben verschillende rollen en keer op keer leidt dat voor schurende situaties en diepgaande conflicten.

Ledenparlement
Het Ledenparlement bepaalt de langetermijnkoers, beslist over voorstellen van het bestuur en controleert het bestuur. Hier gaat het elke keer mis. De naam Ledenparlement suggereert een politieke organisatie die over van alles gaat. Maar de FNV is een vereniging en dus kan er veel beter gesproken worden van een ledenraad met passende afstand en controlerende bevoegdheden. De rolonduidelijkheid en de conflicten hebben een zeer negatieve invloed op de slagkracht van de FNV.

Sluitende begroting
Op dit moment loopt er een reorganisatie binnen de FNV en hierover zijn interne problemen ontstaan. Het Algemeen Bestuur van de FNV heeft opdracht gegeven aan het Management Team van de FNV om te komen tot een plan voor een sluitende begroting per 1 januari 2027. De FNV stevent dit jaar en ook de komende jaren af op een structureel begrotingstekort van circa 22,7 miljoen euro. Het tekort op de structurele begroting is ontstaan door teruglopende ledencijfers gedurende meerdere jaren en oplopende kosten, onder andere op het gebied van huisvesting en de kosten van de eigen cao-afspraken.

De FNV teert nu in op het eigen vermogen. Indien de structurele financiële huishouding niet op orde komt, leidt dat tot vermindering van de FNV-reserves. Deze reserves zijn nodig voor de financiering van onder andere de stakingskas. Deze mag van de FNV niet in gevaar komen. In een brief van het Management Team van de FNV over de reorganisatie aan de ondernemingsraad van de FNV wordt gesteld: “We gaan het in de hele organisatie voelen en dat gaat pijn doen.”

Vakbondshuizen
50% van de 35 vakbondshuizen die her en der in het land staan moeten dicht. Om de hoge kosten maar ook omdat de vakbondshuizen niet functioneren. De eerdere FNV-voorzitter Ton Heerts noemde de vakbondshuizen: ‘onze haarvaten in de samenleving’. De FNV gaat ook in het personeel snijden en over tot gedwongen ontslagen. Dat staat te lezen in het reorganisatieplan 2024-2026.

Als er binnen de FNV voornemens zijn om te veranderen dan gaat iedereen zich er altijd mee bemoeien: het Ledenparlement, het Algemeen Bestuur en het Management Team. Er gaat dan een situatie ontstaan waarin macht, cynisme en politieke spelletjes hun gang kunnen gaan. Er wordt heel veel energie verspild in de strijd met elkaar. Het Dagelijks Bestuur van de FNV speelt hier in een kwalijke rol en zijn constant het Ledenparlement aan het ‘pleasen’ waardoor zij denken over alles te gaan binnen de FNV. Het bestuur van de FNV houdt vast aan een ‘centralistische gestuurde vakbond’ die niet meer van deze tijd is. Het Dagelijks Bestuur van de FNV probeert nu haar eigen hachje te redden door de Algemeen Directeur te slachtofferen. Nieuwe verkiezingen van het Algemeen Bestuur van de FNV in februari 2025 leidt nu tot profilerende machtspelletjes en luchtballonnen. En het wantrouwen wordt gevoed door het niet werkende FNV-governance model.

Naar een eigentijdse vakbeweging
De FNV wordt door haar besturingsmodel ernstig belemmerd en moet zich concentreren op haar maatschappelijke rol. Die aan erosie onderhevig is. De werkgevers schaken op een heel ander bord dan de vakbeweging. Het polderinstituut Sociaal Economische Raad heeft zijn langste tijd gehad en komt niet of tot matig gedragen adviezen.

De wereld verandert in hoog tempo. De arbeidsmarkt wijzigt fundamenteel, waardoor arbeidsverhoudingen onder druk staan. De extreem rechtse wind die waait zal het de vakbeweging niet makkelijker maken. En dan zijn de steeds terugkerende interne ruzies binnen de FNV, natuurlijk hopeloos. Hef het Ledenparlement zo snel als mogelijk op en laat de herkenbare sectoren zoals FNV metaal, vervoer, industrie, diensten een veel belangrijkere rol spelen met perspectief voor een eigentijdse vakbeweging die meer kan betekenen voor Nederland en voor (werkende) mensen in ons land!