Het begin van het eind van de consumptiemaatschappij?

Ze bleven keurige burgermannen, Wouter Koolmees, Wopke Hoekstra en ondanks die glans van waanzin in zijn ogen zelfs Eric Wiebes. Het waren steunpilaren van de gevestigde orde. Hier stonden God, Vaderland, Oranje en het onschendbare recht op Eigendom. Zij gingen met zijn drieën alles op alles zetten. Zij kondigden hun noodmaatregelen af.

En daarmee werd in Nederland van het ene op het andere moment een soort corporatief stelsel ingevoerd met een dirigistische overheid aan de top. De staat neemt de loonbetaling aan het grootste deel van de bevolking voor zijn rekening, bedrijven worden volstrekt afhankelijk van deze geldstromen. De directies blijft niets anders over dan met de pet in de hand beleefd aankloppen bij de glazen deuren van de ministeries.

We kunnen onszelf wijs maken dat we over een maand of drie door deze donkere poort heen zijn maar die hoop staat buiten de realiteit. Deze epidemie zal voor het eind van het jaar niet wegebben. Dit betekent dat de staat steeds meer zal moeten ingrijpen om een totale ineenstorting te voorkomen. Er zal over een paar maanden niet veel anders opzitten dan de KLM, de NS en de rest van het openbaar vervoer maar weer te nationaliseren. Datzelfde zal gelden voor tal van andere grote bedrijven tot en met Philips en ASML Anders is een bankroet niet te voorkomen. Ook als de staat de loonzakjes van het personeel vult.

Het is moeilijk voorstelbaar dat de financiële infrastructuur met deze situatie nog langer dan een half jaar op de been blijft ondanks alle kredietgaranties van de overheid. Dan is naasting de enige manier om de dienstverlening gaande te houden. Nederland zal dat financieren door de staatsschuld ongelimiteerd te laten stijgen omdat de 96 miljard van Hoekstra in juni wel zal zijn opgesoupeerd, zo niet eerder. Overschat de diepte van zijn zakken niet. We gaan naar staatsschuldniveaus die we andere landen altijd met zoveel heftigheid hebben verweten.

Over drie maanden – en waarschijnlijk eerder – zal blijken dat die bijstand voor ZZP’ers onvoldoende is om achterstanden bij de zorgverzekering, het energiebedrijf, de huisbaas of de hypotheekverstrekker te voorkomen. Dan staat ons een golf van afsluitingen, uitzettingen en deurwaardersbezoek te wachten. Tenzij de overheid ook hier ingrijpt, bijvoorbeeld met een schuldenmoratorium. Wat zal er ondertussen met de huizenprijzen gebeurd zijn trouwens want een vraaguitval is ook op dat front niet te vermijden.

Uit het nieuws valt op te maken dat ook tal van exportbedrijven in de problemen komen. Ze kunnen hun producten niet meer kwijt omdat elders op de wereld de economie ook is stil gevallen. Dat zal dan met de invoer ook gebeuren. Nu al zitten landen op hun voorraden mondkapjes en medicijnen. Dat gaan ze gegarandeerd ook doen met andere voor de eigen bevolking essentieel geachte producten. Net als bij het sluiten van de grenzen zal Trump op dit punt de vaandeldrager zijn. Dit vereist dat de overheid de totale regie op zich neemt voor de import van essentiële producten en grondstoffen. En die moeten dan op zo eerlijk mogelijke wijze over de bevolking worden verdeeld. De distributie is al een klein beetje begonnen: bij de apotheek krijg je nog maar drie verpakkingen paracetamol mee.

In andere landen zal het niet anders gaan. Wat zal er met de euro gebeuren als deze gedragen wordt door landen met staatsschuldpercentages van Griekse proporties?

Emigreren uit dit tranendal zal niet meer lukken. Ook de trotse houder van het Nederlandse paspoort loopt nu overal tegen een ‘grenzen dicht’-beleid aan. Ze zijn niet welkom. Ze worden behandeld als een risicofactor. Ze maken kennis met uitzetting en geweerd worden aan de grens. Met dichte hekken en agressieve bewakers.

Die donkere poort kon best wel eens een eindeloze tunnel zijn. Wie weet markeert 2020 het begin van het eind van de consumptiemaatschappij. Daarom moeten we nu al onze prioriteiten verleggen, van de kwantiteit naar de kwaliteit van het bestaan.

Je hebt ook kans dat we met zijn allen tegelijk wakker worden uit deze nachtmerrie. Dan wordt de wereld weer een dansfeest tot het volgende virus zich in de lounge club aan ons hecht.