Het aanjagen van nieuwsgierigheid is de sleutel tot een veerkrachtige samenleving
Al snel ontdekte ik dat nieuwsgierigheid een tweerichtingsverkeer moet zijn.
In een tijd waarin verschillen steeds vaker worden gebruikt om breuklijnen in de samenleving te versterken, is het verleidelijk om complexe vraagstukken te reduceren tot simpele tegenstellingen. Politieke retoriek legt vaak de nadruk op wat ons scheidt, in plaats van op wat ons kan verbinden. Dit vergroot polarisatie en levert slechts schijnoplossingen op. Juist nu is het van belang te erkennen dat de sleutel tot een veerkrachtige samenleving niet ligt in angst of schuld, maar in nieuwsgierigheid: de moed om vragen te stellen en de ander echt te leren kennen.
Dertien jaar geleden kwam ik als politieke vluchteling uit Iran naar Nederland. Mijn nieuwsgierigheid naar de Nederlandse taal, cultuur en samenleving hielp mij om mijn plek te vinden. Maar al snel ontdekte ik dat nieuwsgierigheid een tweerichtingsverkeer moet zijn. Hoewel ik zeer geïnteresseerd was in mijn nieuwe omgeving, miste ik soms diezelfde interesse vanuit de samenleving. Dat gebrek maakte integratie moeilijker dan nodig was. Mijn ervaring laat zien dat integratie geen technische oefening is, maar een menselijke ontmoeting. Het gaat erom dat we de ander niet alleen zien als iemand met uitdagingen, maar ook als iemand met talenten en dromen. Nieuwsgierigheid speelt hierbij een essentiële rol: het is een houding die muren afbreekt en verbinding mogelijk maakt.
Diezelfde houding is onmisbaar bij het aanpakken van maatschappelijke uitdagingen. Problemen rondom integratie, religieuze praktijken of culturele spanningen mogen niet worden genegeerd, maar de manier waarop deze problemen worden geadresseerd, is van cruciaal belang. Negatieve framing en het benadrukken van verschillen versterken scheidslijnen en maken oplossingen moeilijker bereikbaar. Nieuwsgierigheid biedt echter een krachtig alternatief. Het ontkent problemen niet, maar benadert ze met begrip en respect. Het gaat verder dan alleen het signaleren van problemen. Het heeft de unieke kracht om verschillen te overstijgen. Het opent de deur naar empathie en zorgt ervoor dat we elkaar zien als mensen met unieke verhalen en gedeelde dromen, in plaats van vreemden.
In een diverse samenleving is deze houding onmisbaar. Hoewel praktische maatregelen zoals inburgeringsprogramma’s, taalonderwijs en arbeidsmarktparticipatie belangrijk blijven, zijn ze niet voldoende zonder wederzijds begrip. Nieuwsgierigheid creëert ruimte voor de verhalen van anderen. Het betekent luisteren, vragen stellen en vooroordelen loslaten. Zo wordt diversiteit geen obstakel, maar een kans om te leren en te groeien. Het helpt ons de mens achter culturele of religieuze verschillen te zien, zonder daarbij onze eigen waarden uit het oog te verliezen.
Nieuwsgierigheid is geen vanzelfsprekendheid. Het vereist bewuste en actieve inzet, te beginnen op scholen, waar leerlingen aangemoedigd worden om open vragen te stellen en te luisteren zonder vooroordelen. Dit strekt zich uit tot maatschappelijke en politieke initiatieven die ontmoeting en dialoog bevorderen. Door nieuwsgierigheid tot kernwaarde te verheffen, leggen we de basis voor een veerkrachtige samenleving en kunnen we de toenemende polarisatie effectief bestrijden. Door onze nieuwsgierigheid naar elkaar levend te houden, bouwen we samen aan een toekomst waarin verschillen ons verrijken, verbinding ons sterkt, en waarin we de hedendaagse uitdagingen vol vertrouwen aangaan.