Help huurders aan een kleinere en goedkopere huurwoning met een doorstromingsfonds

We zijn er immers allemaal bij gebaat als we iedereen een passende woning aanbieden. Dat verlaagt ook de druk op de woningbouw.

Het gemiddelde woonoppervlak per persoon in Nederland is volgens het CBS het grootste naarmate mensen ouder zijn. Mensen zijn in hun leven groter gaan wonen bij samenwonen en het krijgen van kinderen. Maar naarmate die kinderen het huis uit zijn en de partner uit beeld is wordt er minder vaak teruggegaan naar een kleinere woning. Dit heeft als gevolg dat er een hoop grotere eengezinswoningen bewoond worden door alleenstaande ouderen, terwijl juist die woningen gezocht worden door starters. Op zich is er niets mis mee dat mensen kiezen om op oudere leeftijd in deze grotere woning te blijven wonen. De woning is immers verbonden met herinneringen en het sociale netwerk is nabij.

Dit klopt zolang het hun keuze is daar te blijven wonen, maar dat is het vaak niet. Een grotere woning heeft ook meer ruimtes om schoon en warm te houden. Vooral mensen in huurhuizen, lopen er tegenaan dat de nieuwe woning duurder is of niet levensloopbestendig. We kunnen ons denk ik allemaal voorstellen dat je op latere leeftijd ergens wil wonen waar je gerust oud kan worden en ook nog met een rollator naar binnen kan. Ook kunnen we ons voorstellen dat je niet meer wil of kan betalen voor een kleinere woning dan wat je al die tijd voor een eengezinswoning betaald hebt. In vergelijking met wat een startend gezin nu bereid is te betalen voor de eengezinswoning, is de huur die de oudere er nu voor betaald een schijntje. Het geld is er dus wel, maar het mechanisme houdt de deuren gesloten.

Wat als we er voor zouden kunnen zorgen dat de oudere een kleinere huurwoning kan krijgen tegen lagere kosten dan de huidige huurkosten? Dat zou voor velen een verhuizing waard zijn. Dat zou op termijn maatschappelijke kosten vermijden zoals een bijdrage aan een traplift. Bovendien komen er woningen vrij die gehuurd kunnen worden door gezinnen of als starterswoning kunnen dienen.

Het enige wat we er voor hoeven te doen is een gedeelte van de hogere huuropbrengst van de eengezinswoning doorgeven om korting te kunnen geven op de huur van de kleinere woning. Het is een win-win-win voor iedereen. De oude verhuurder krijgt meer opbrengsten, de nieuwe huurder krijgt een grotere woning en oude huurder heeft een kleinere woning die minder kost. Laten we voor de verrekening een doorstromingsfonds maken en centraal opzetten. We zijn er immers allemaal bij gebaat als we iedereen een passende woning aanbieden. Dat verlaagt ook de druk op de woningbouw. Er moet nog steeds gebouwd worden, maar de woningen kunnen iets kleiner om juist via de doorstroming andere grotere eengezinswoningen vrij te spelen.

Er zullen wel wat regels moeten zijn om misbruik van de situatie te voorkomen. Zo moeten we zorgen dat huren nooit hoger kunnen zijn dan volgens het nieuwe middenhuurplan van minister De Jonge. Waar nodig zullen we de puntentelling en bijpassende maximale huur zelfs door moeten trekken boven het maximum dat de minister nu voorstelt om ook doorstroming uit grotere woningen te faciliteren. Op die manier zorgen we ervoor dat de oude verhuurder geen misbruik kan maken van de woningnood en te hoge huren kan vragen. Als de oude verhuurder dit als uitgelezen kans ziet om het lege huis te verkopen in plaats van te blijven verhuren, dan is dat op zichzelf geen probleem. Dit geeft starters de kans om de eengezinswoning te kopen en op die manier is er ook doorstroming. De koper of verkoper zal dan niet zitten te wachten op een maandelijkse last met onduidelijke duur bestemd voor de oude huurder. We kunnen de verkoper (tevens oude verhuurder) een afkoopsom laten bepalen die wordt uitgekeerd naar het doorstromingsfonds zodat die de verplichting over kan nemen. Woningbouwcoöperaties zouden dit al geheel zelfstandig kunnen opzetten aangezien zij zowel de oude als nieuwe verhuurder zijn. Maar het vergt wellicht wat flexibiliteit in hun systemen die ze nu niet hebben, dus ook zij zijn geholpen met een nationaal fonds en regels. 

Het lijkt een eenvoudige maatregel, maar enige medewerking van de rijksoverheid is wel gewenst. Het simpel overmaken van een gedeelte van de huur voor een ander zal snel gezien worden als schenking waardoor belastingen de aantrekkelijkheid van de maatregel kunnen verstoren. Ook moet de doorstromer voldoende zekerheid hebben dat de huur laag zal blijven. Dus laten we met zijn allen duidelijk maken dat we met een doorstromingsfonds een van de sloten op de woningmarkt willen openen. Op deze manier blijven mensen niet in een te grote woning zitten alleen maar omdat het ze meer kost om de kleinere woning te huren dan hun huidige woning.