Help, de Tweede Kamer wordt digi-wijzer!

In de motie over digitalisering, die de Tweede Kamer afgelopen dinsdag 4 juni heeft aangenomen, staat de eigen kennishuishouding centraal. De motie van de initiatiefnemer Kees Verhoeven (D66) vraagt het presidium onderzoek te doen hoe het parlement meer kennis van digitalisering die alom om ons heen grijpt kan opbouwen. De eigen kennis en grip schieten momenteel te kort. Door de nodige kennis op te bouwen hoopt de Kamer meer grip op het thema digitalisering te krijgen hetgeen nu door de manier waarop vaste Kamercommissies functioneren niet mogelijk is, aldus de motie.

Heeft dit onderzoek gevolgen voor de Nederlandse samenleving of is het een zuiver interne aangelegenheid? De behoefte aan professionele kennis omtrent de computerisering van de samenleving wordt op brede schaal gevoeld. Sporttrainers wordt aangeraden data te gebruiken bij het verbeteren van prestaties. Advocaten worden geacht hun kennis van algoritmen op te schalen. Stadsbestuurders worden bijgepraat over de mogelijkheden en gevaren van de oprukkende slimme  stad. Redacties worden bijgeschoold omtrent de mogelijkheden van de inzet van robots bij het verwerken en opstellen van berichten. We hebben het hier over de professionele kant van de digitalisering; de behoefte van de gewone burger is echter ook omvangrijk om in de digitale systemen van overheden, bedrijven en instellingen te kunnen functioneren.

Kunnen we alle genoemde verschijnselen op een hoop gooien? Jazeker en wel vanwege het feit dat er één centrale bron van verandering is: kunstmatige (of artificiële) intelligentie (afgekort AI). Deze niet-menselijke intelligentie maakt het mogelijk dat machines, apparaten en andere slimme systemen als robots en zelfsturende auto’s steeds meer zelfstandig beslissingen nemen, met gevolgen voor mens en maatschappij.

De reikwijdte van het op peil brengen van de eigen kennishuishouding raakt ons om die reden allemaal. Het parlement beslist over wetgeving, openbaar bestuur en financiën; een tekortschietende kennis over digitalisering en AI kan dan schadelijk zijn voor de samenleving. Ook de wetgevingsfunctie dreigt dan op flinke achterstand te blijven. De motie legt niet uit binnen welk geheel van publieke waarden nieuwe kennis verzameld moeten worden maar spreekt alleen over ‘het beter benutten van kansen en uitdagingen beter aanpakken.’

Wellicht een mooie formulering om Kamerbreed steun te krijgen voor de motie maar kennis omtrent digitalisering kan niet los gezien worden van kennis van de maatschappelijke context. Het is nog maar de vraag of het Kameronderzoek zich uitstrekt tot kennis omtrent maatschappelijke waarden (kennismonopolie van big tech-bedrijven versus de digibeten, onzichtbare werking van algoritmen versus de vrijheid van het individu, cyberfraude versus cyberbewustzijn, etcetera).

Mijn idee is dat de kennisexercitie van de Tweede Kamer toe te juichen is maar dat wij als samenleving de exercitie breder moeten trekken. Het thema leent zich bij uitstek voor een digitale ‘tafel’ met ook een stoel voor de digibeten onder ons. Het gaat dan om het co-creëren van kennis die relevant is voor de hele samenleving. Zo’n digitaal co-creatieproces verrijkt het publieke domein en overbrugt de door velen geduide kloof tussen burgers en de politiek.

Kortom: Tweede Kamer gooi de digitale deuren open, laat ons deel zijn van de door u gestarte digitale kennishouding en verstevig juist op dit belangrijke gebied de relatie met de burgers.