Helft mensen met probleemschulden kan slecht lezen

Jij kunt wel lezen maar niet begrijpen.

"Volgens cijfers van het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) is zo’n 13 procent van de Nederlanders zwakbegaafd." Daar wordt inderdaad veel te weinig rekening mee gehouden: een aanzienlijk deel van de bevolking is amper in staat om volwaardig mee te draaien. Je mag dat vooral ook niet hardop zeggen, want dan leg je de schuld bij hen en als je maatregelen neemt om aan hun tekortkomingen tegemoet te komen dan is dat maar betutteling en bevoogding. Aldus de mensen die de voedselbankklanten graag als wapen in hun politieke strijd gebruiken. Toch kom je nergens als je dat probleem niet benoemt. Want je kunt weliswaar winst boeken door in zo simpel mogelijke bewoordingen te communiceren maar je kunt niet alles zo simpel en overzichtelijk maken dat iedereen ook in staat is om de consequenties ervan te overzien. Ik peins er niet over om mijn belastingaangiften te doen: daar zorgt mijn accountant maar voor. Maar hoe zit dat met iemand die afhankelijk is van tig vrijstellingen, toeslagen, tegemoetkomingen en dergelijke? Dat kan een puzzel zijn die net zo ingewikkeld is en daarmee kun je hooguit terecht bij iemand van de vakbond die je helpt met invullen maar die ook maar een leek is en niet iemand die zich fulltime met dat soort zaken bezig kan houden. Wat zou helpen is dat er eindelijk eens de broodnodige belastinghervorming wordt doorgevoerd. Maar het effect daarvan is altijd maar tijdelijk: gegarandeerd wordt het daarna al snel weer gecompliceerder en groeien de regelingen en uitzonderingen. Alleen al vanwege de politieke behoefte om kwetsbare groepen als die 1 op de 8 die laag- of zwakbegaafd is uit de wind te houden. En dat zijn exact degenen aan wie je het als eerste niet meer uit kunt leggen, ook niet in Jip en Janneke-taal. Uiteindelijk ontkom je niet aan 'betutteling' van die groep, want dat zijn nou net de mensen die het Nibud ook niet weten te vinden en waarvoor de adviezen van het Nibud ook al veel te ingewikkeld zijn. Als het niet lukt om die mensen weerbaarder te maken (en de grenzen die daaraan zitten zijn nu eenmaal beperkt) dan ontkom je er toch echt niet aan om er weerbare mensen naast te zetten die hen coachen: ondersteunend waar het kan, dwingend waar dat nodig is.

Die hervormingen komen er dus niet. Laaggeletterdem kunnen ook vaak slecht rekenen. En ja, voor een groeiende groep is de maatschappij gewoon te ingewikkeld om zonder hulp te kunnen functioneren al heeft niet iedereen een accountant nodig.

"voor een groeiende groep is de maatschappij gewoon te ingewikkeld om zonder hulp te kunnen functioneren al heeft niet iedereen een accountant nodig" Geen accountant, wel professionele hulp op hetzelfde niveau. Bedenk dat het nu ook al veel geld kost om alle toeslagen en dergelijke op de goede plek te krijgen. En het lukt maar niet. Vereenvoudiging is de oplossing, al zit die er voorlopig niet in. Verstrek gewoon alle tegemoetkomingen in een keer via de Belastingdienst, dan is er maar een punt waarop mensen ondersteuning nodig hebben. En breng die ondersteuning naar de mensen die het nodig hebben, in plaats van het te verspreiden over allerlei (vaak gemeentelijke) diensten die allemaal hun eigen voorlichting verzorgen. Dan kun je van die ondersteuner meteen een budgetcoach maken die ervoor zorgt dat die mensen in hun rol van consument niet in allerlei valkuilen trappen. Want voor mensen die je niet weerbaar genoeg kunt maken geldt dat je die weerbaarheid moet externaliseren.

Voorkomen dat mensen in de schulden raken scheelt ook de samenleving veel ellende maar hoe gaan we een "budgetcoach" regelen? Vooralsnog staat het mensen vrij allerlei rotzooi aan te schaffen ook al houden ze dan geen geld over voor de huur.

"Voorkomen dat mensen in de schulden raken scheelt ook de samenleving veel ellende maar hoe gaan we een “budgetcoach” regelen?" Volgens mij moet dat zelfs budgetneutraal lukken, als je kijkt hoe hoog nu de uitvoeringskosten zijn van al die kortingen, tegemoetkomingen, vrijstellingen, rugzakjes enzovoorts. Vervang al die versnipperde uitvoerders door een enkel aanspreekpunt voor de klant: wie zichzelf niet weet te redden en aanspraak kan maken op een van de potjes krijgt er een aangeboden die al dat soort zaken regelt. Uiteraard onafhankelijk van de gemeenten en andere partijen die er juist belang bij hebben dat die potjes deels ongebruikt blijven. "Vooralsnog staat het mensen vrij allerlei rotzooi aan te schaffen ook al houden ze dan geen geld over voor de huur." Aan die vrijheid mag je niet zomaar komen: dan moet je mensen onder toezicht stellen. Met zo'n vrijwillige budgetcoach kun je het gat dichten tussen zelfredzaamheid en ondertoezichtstelling.

"Aan die vrijheid mag je niet zomaar komen..". Dat weet ik ook wel. Mijn vrees is toch vooral dat degenen die de weg weten te vinden naar een budgetcoach degenen zijn die haar het minst nodig hebben.

"Dit soort statistische cherry picking" Kun je ook aangeven waar de RUG zich daar precies schuldig aan maakt? Of volstaat je Trumpiaanse weerzin tegen feiten?

Val ik hier de RUG aan? Ik vind het wel bedenkelijk dat de RUG in dit wat mij lijkt overduidelijke persbericht onderzoek combineert met een leeg verkooppraatje van een incasso/deurwaardersorganisatie. Syncasso kan nu 'op de rug van' echt onderzoek een getalletje roepen en daarmee laten lijken dat het verantwoord onderneemt, terwijl zonder de context (van het gehele incassoproces/portefeuille) dat getalletje eigenlijk weinig zegt. Ook valt het onmogelijk te relateren aan het onderzoek van de RUG. De deurwaardersbranche is namelijk erg afhankelijk van (seizoens)trends en regels. Van de regels weet ik dat die qua beslaglegging de laatste jaren stukken strikter zijn geworden, dus dat alleen al kan een veel relevantere driver zijn. Maar Syncasso gaat zijn eigen onderzoek nooit publiek maken, dus het blijft wat het is: een leeg getalletje.

Aan de RUG houdt men zich al geruime tijd bezig met onderzoek naar de mogelijkheden om het leven van laaggeletterden te verbeteren. Voor lui die niet van "lege praatjes"houden: lees het rapport https://www.rug.nl/staff/m.keizer/16094558-1syncassobroonderzoeksrapporta4i.pdf

"Val ik hier de RUG aan? Ik vind het wel bedenkelijk dat de RUG in dit wat mij lijkt overduidelijke persbericht onderzoek combineert met een leeg verkooppraatje" De RUG heeft het onderzoek gedaan, samen met de Stichting Lezen en Schrijven. "Syncasso kan nu ‘op de rug van’ echt onderzoek een getalletje roepen" Syncasso heeft i.s.m. de RUG als eerste gewerkt met de resultaten van dat onderzoek: zij hebben daardoor meegedaan aan vervolgonderzoek. "Ook valt het onmogelijk te relateren aan het onderzoek van de RUG." Kletskoek. Samen hebben ze de communicatie verbeterd en daarvan worden nu de resultaten bekendgemaakt. Waarmee Syncasso het concurrentievoordeel uit handen geeft: iedereen kan die alternatieve deurwaardersbrieven nu als voorbeeld gebruiken.

@DanielleDefoe Ik zie daar geen aansluiting met de uitspraak van de deurwaarder over 30% minder beslagen, nog steeds een betekenisloos getal zonder context. Ik heb geen inhoudelijk bezwaar tegen het onderzoek, het maatschappelijk verantwoord ondernemen door 'laaggeletterden' beter te benaderen of het voorkomen en oplossen van schuldenproblematiek. Ik heb een probleem met de reclame die gemaakt wordt op basis van een cijfer die vanwege allerlei redenen nooit van context of onderbouwing zal worden voorzien, vooral omdat die gerelateerd aan een maatschappelijk onderzoek. @Piet de Geus Zie ook het antwoord richting Danielle.

"Ik zie daar geen aansluiting met de uitspraak van de deurwaarder over 30% minder beslagen" Ligt dat aan die deurwaarder, aan de RUG of aan de beknoptheid van het artikeltje dat de NOS erover heeft gemaakt?

"Ambtelijke taal dient de ambtenaar, niet de mensen die de ambtenaar moet bedienen." En wat zouden beleidsmakers daar volgens jou van moeten leren? Die weerzinwekkende ambtelijke taal is een rechtstreeks gevolg van de juridische eisen waar dat taalgebruik aan moet voldoen. En dat voort weer voort uit de manier waarop het beleid is geformuleerd en in wet- en regelgeving is vastgelegd. Risicomijdende types die ambtenaar worden blinken inderdaad uit in vaagpraat, net zoals ze nooit iets zullen toezeggen dat niet door hun baas (en liefst ook nog de bovenbaas) is geaccordeerd. Maar het begint toch echt met de complexiteit van het beleid waar onvermijdelijk nog een laag overheen komt omdat het zo moet worden geformuleerd dat het juridisch ook kloppend is. Je kunt zaken wel simpeler formuleren maar daar zit een grens aan, die wordt bepaald door hoe overzichtelijk de beleidsmakers het houden.

@ Ch0k3r Jij schrijft; Als je vervolgens opzoekt wat taalniveau 2f is, dan is dit redelijk schokkend. Ik vraag mij serieus af hoe je tot je dood kan leven in een land als je dit taalniveau niet eens machtig bent. 2 F heeft de volgende omschrijving: - beschikt over voldoende woorden om zich te kunnen uiten, kan redelijk en vloeiend een probleem verhelderen en kan informatie vragen, verzamelen, verwerken en geven; - kan instructieve teksten en betogende teksten lezen en eenvoudige adolescentenliteratuur; - kan de hoofdgedachte van een tekst weergeven en legt relaties tussen tekstdelen en kan die evalueren en beoordelen; - kan samenhangende teksten schrijven met een eenvoudige, lineaire opbouw, over uiteenlopende en vertrouwde onderwerpen. De tekst bevat een volgorde met inleiding, kern en slot; - beheerst nog niet alle spellingsproblemen, heeft kennis van de lijdende, bedrijvende en vragende vorm, en beheerst moeilijke gevallen van de persoonsvorm. Dat komt overeen met MBO-3 niveau. Dat is het niveau van minstens 50% van de inwoners van Nederland. De groep mensen met schulden wijkt qua samenstelling dus nauwelijks af van de rest van de samenleving. Wat overigens niet de conclusie ontkracht. De meeste mensen begrijpen geen bal van juridisch of ambtelijk taalgebruik. De ombudsman heeft al laten weten dat heel veel burgers helemaal niet zo zelfredzaam zijn als de VVD beleidsmakers denken. Er zijn berekenende rationeel handelende autonome burgers maar een ruime meerderheid is dat niet. Daarom ontstaan zo veel ongelukken in de samenleving als beleid niet vorm krijgt vanuit dat besef. Iemand die beweert dat die mensen dan maar beter moeten nadenken laat zien weinig realiteitsbesef en empathie te hebben. Overheden en bedrijven moeten hun producten en diensten zodanig aanbieden dat alle burgers de consequenties van de aanschaf kunnen overzien. Realiteit is dat dit nu vaak niet het geval is. Een keer naar Radar of een ander consumentenprogramma kijken maakt duidelijk dat veel ondernemers en overheden betrekkelijk weinig scrupules hebben.

@DaanOuwens "Wat overigens niet de conclusie ontkracht. De meeste mensen begrijpen geen bal van juridisch of ambtelijk taalgebruik. De ombudsman heeft al laten weten dat heel veel burgers helemaal niet zo zelfredzaam zijn als de VVD beleidsmakers denken. " Klopt, dat merk ik ook in de sector waarin ik werk. Er zijn genoeg mensen die daar geen bal van begrijpen, en willen dat je het in 'normaal Nederlands' vertelt. En dat doe ik vervolgens ook. Dat 'normaal Nederlands' is in dat soort gevallen vaak 2f-niveau. Het artikel geeft aan dat 2f gezien wordt als de ondergrens om normaal te kunnen meedoen in de samenleving. Ik heb het over het aantal dat onder die grens ligt. Dus de mensen die het 'normale Nederlands' niet eens begrijpen (en daar zitten overigens meer dan genoeg autochtonen tussen). "Iemand die beweert dat die mensen dan maar beter moeten nadenken laat zien weinig realiteitsbesef en empathie te hebben. " Weet niet of dit tegen mij gericht is, maar dat beweer ik niet. Wat ik wel wil stellen is dat als je van jezelf weet dat je nauwelijks kunt lezen en daar niets aan wilt en/of kunt doen, je je moet beseffen dat die dingen wel gedaan moeten worden. Dus dan moet je om hulp vragen. Daarom begon ik ook met de quote van Jasper uit het artikel; zet je over je schaamte heen. Ik weet ook wel dat dat makkelijker gezegd dan gedaan is, maar het is de beste tip die je kunt geven. Mijn reactie komt ook een beetje vanwege frustratie uit persoonlijke ervaring. Mijn werk is mensen voorlichten over hun pensioen. Ik spreek vaak genoeg iemand die boos is omdat er iets is gebeurd omdat men niet wist wat ze moesten doen, maar nooit de moeite hebben genomen om mij en mijn collegae te contacteren voor hulp. Terwijl wij er voor hun zitten. Maar zodra die mensen een verkeerde keuze hebben gemaakt en worden geconfronteerd met de gevolgen, dan ligt het aan ons. Ook daarbij begrijp ik vaak dat dat soort opmerkingen uit frustratie en wanhoop komen. Hoe je het ook went of keert, hoe je je best ook doet om dingen duidelijk te maken, er is altijd een groep die het niet begrijpt (en vervolgens vaak geen hulp inroept). Daar moet je rekening mee houden, maar een 100 procent succesgarantie kun je niet verwachten als alle verantwoordelijkheid bij één partij komt te liggen. Van de andere partij mag je ook iets verwachten.

"Overheden en bedrijven moeten hun producten en diensten zodanig aanbieden dat alle burgers de consequenties van de aanschaf kunnen overzien." Dat worden me lekker overzichtelijke belastingformulieren!

Wat wordt overschat is de financieele zelfredzaamheid. Dat is zeker niet uitsluitend een taalkwestie.

Het wordt pas echt zorgelijk als 2F niet wordt gehaald. Al betwijfel ik dat het schrijven van samenhangende teksten op dat niveau veel voorsteld. De meeste volwassenen schrijven zelden to nooit wat, maar lezen is essentieel. Volgens de laatste berichten gaat dat gestaag achteruit.

voorsteld= voorstelt

"Het probleem ligt niet bij de communicatie, maar bij het feit dat incassobureaus slecht volk aantrekken." Onzin, de probleem incassobureaus die jij beschrijft komen nauwelijks nog voor. De markt is voornamelijk in handen van grote spelers die echt wel aan verantwoord ondernemen doen. Daarmee zeg ik ook niet dat er niets te verbeteren valt. Het is overigens niet gek dat het regelmatig fout gaat bij laaggeletterden die nooit met geld hebben leren omgaan, maar wel van de overheid geld krijgen voordat de benodigde rekeningen reeds voldaan zijn. Dit is een veelvoorkomend probleem wat voornamelijk ambtenaren weer werk biedt wanneer er weer een schuldhulpverleningstraject moet worden opgestart.

"Het probleem ligt niet bij de communicatie, maar bij het feit dat incassobureaus slecht volk aantrekken. " Hét probleem is dat mensen die niet of nauwelijks kunnen lezen leven in een wereld die er vanuit gaat dat ze kunnen lezen. Diezelfde mensen raken (mogelijk door hun laaggeletterdheid) in de schulden. Daardoor komen ze in aanraking met mensen die er hun vak van hebben gemaakt om mensen die normaal niet betalen, nu wel te laten betalen. "Mensen die toch al een zwakke rechtspositie hebben"... ...moeten proberen die rechtspositie te versterken. Lezen en schrijven lijkt me daar een van de eerste dingen van. NB. Ik weet dat er ook mensen zijn die vanwege een aandoening of zeer laag IQ nooit kunnen lezen of schrijven. De personen in het artikel van de NOS vallen wat mij betreft niet in die categorie.

@Ch0k3r: "NB. Ik weet dat er ook mensen zijn die vanwege een aandoening of zeer laag IQ nooit kunnen lezen of schrijven. De personen in het artikel van de NOS vallen wat mij betreft niet in die categorie." Volgens mij is dat juist wel het geval. 15% van de bevolking van Nederland - in totaal iets meer dan twee miljoen mensen - heeft een IQ lager dan 85. Dat is volgens experts de ondergrens voor zelfstandig maatschappelijk functioneren; wie onder die 'magische grens' zit, is een gemakkelijk doelwit voor malafide leenpraktijken of niet-marktconforme consumentenovereenkomsten.

@hsozv Wat is je voorstel dan? Een verplichte IQ test voordat je een lening of een hypotheek aangaat?