Het is alleen een heksenjacht als je bang bent dat de heksen je komen halen

Het woord heksenjacht viel de afgelopen dagen steeds vaker. Soms gecombineerd met het woord ‘humorloos’, of ‘hysterisch’. Soms werd de term vervangen door het woord ‘lynchpartij’. Het werd veelal gebruikt om te vragen of #MeToo en de recente stroom aan meldingen van seksueel geweld en seksuele intimidatie niet te ver ging. Het werd gebruikt als antwoord op de vraag of er een massahysterie was ontstaan, waarbij vrouwen collectief op een slachtoffer duiken zodra ze bloed ruiken. De vraag is alleen, wie is dan de heks in dit verhaal?

Zowel heksenjachten als lynchpartijen hebben een element van massahysterie. Maar boven alles zijn het beiden gewelddadige vervolgingen van vrouwen of zwarte mensen als het gevolg van haat. Onredelijke en onterechte vervolgingen bovendien. Onderliggend waren heksenjachten niets meer dan een uiting van haat voor vrouwen. Het ging om onschuldige vrouwen die levend werden verbrand omdat ze lastig waren. Bij lynchpartijen was er niets verdekt aan de haat die het massageweld motiveerde. Het was haat voor zwarte mensen, die durfden te leven alsof ze mensen waren.

Wanneer we #MeToo bestempelen als lynchpartij of een heksenjacht, dan casten we mannen als Harvey Weinstein in de rol van onschuldig slachtoffer. Die zonder enige reden publiekelijk door de massa belaagd wordt, die zonder aanleiding slachtoffer is van verschrikkelijke haat. Het past prachtig in het frame van mensen als Joost Niemöller , die tussen de SOROS-complottheorieën door tijd vinden om #MeToo neer te zetten als ‘mannenbashing’. Mannen zijn hier namelijk werkelijk het slachtoffer. Tenzij de daders moslim zijn. In dat geval bashen ze graag mee.

Kennelijk is het makkelijker om jezelf mentaal in een kronkel te leggen en Harvey Weinstein als slachtoffer te zien, dan om de feiten onder ogen te komen. Namelijk, dat mannen vrouwen op zo’n massale schaal aanranden en verkrachten, dat bijna iedere vrouw #MeToo kan zeggen.

In de context van #MeToo lijkt het woord ‘heksenjacht’ eerder een waarschuwing te betekenen: pas op, de heksen dreigen op jacht te gaan. Het toont allemaal maar aan hoeveel angst het oproept wanneer vrouw hun mond niet houden. De waarheid zeggen maakt je kennelijk automatisch een heks. Een hysterische heks bovendien. Er valt wat te zeggen voor het omarmen van de geuzennaam, zoals de Amerikaanse columniste Lindy West deed:

Maar de mensen die in Nederland vooroplopen met hun toortsen en hooivorken, zijn helemaal geen schuimbekkende vrouwen op zoek naar wraak. Het was GeenStijl die met zichtbaar genoegen de naam en toenaam van een van de in opspraak geraakte mannen publiceerde. Het is rechts orakel Arnold Karskens die vrouwen oproept om namen in te sturen voor zijn ‘zwartboek’ met vieze mannen, zodat ‘Hilversum en A’dam op hun grondvesten zullen schudden’. Op de een of andere manier heeft niemand hen uitgemaakt voor hysterische heksen.

In de meeste #MeToo posts van vrouwen worden er helemaal geen namen genoemd. Vrouwen weten namelijk heel goed wat de consequenties zijn wanneer ze in de openbaarheid treden en ze iemand publiekelijk aanwijzen als schuldige. Consequenties waar Karskens en GeenStijl geen last van hebben. Dan is ze namelijk een aandachtstrekker. Dan wordt ze op mysterieuze wijze ineens niet meer voorgedragen bij projecten. Dan zal ze vast alleen hogerop zijn gekomen omdat haar aanrander graag aan haar wilde zitten. Dan heeft ze het vast zelf uitgelokt. Dan wordt ze domweg niet geloofd en uitgemaakt voor leugenaar.

Valse beschuldigingen worden vaak in combinatie met die heksenjacht genoemd. En hoewel het in individuele gevallen verschrikkelijk is om vals beschuldigd te worden, is het een verkeerde voorstelling van zaken om dit als maatschappelijk probleem gelijk te stellen met seksueel geweld. Valse beschuldigingen komen namelijk amper voor , nog minder vaak wordt er daadwerkelijk een valse aangifte gedaan, en nóg minder vaak heeft een valse melding daadwerkelijk gevolgen voor de man in kwestie. Tot nu toe heeft #MeToo alleen consequenties gehad wanneer meerdere, in sommige gevallen zelfs tientallen vrouwen naar voren kwamen met precies hetzelfde verhaal. Dat is geen onterechte vervolging, dat zijn geen ongegronde geruchten meer. Dat is systematisch grensoverschrijdend gedrag waarbij het niet meer dan terecht is dat er een keer onderzocht wordt wat de consequenties moeten zijn.

Is er een heksenjacht? Gaat #MeToo te ver? Dat ligt eraan hoe bang je bent dat de heksen je zullen komen halen.