Hebben omroepen bestaansrecht?

Op 12 september verscheen het volgende Spreekbuis-bericht in mijn mailbox: ‘Omroepen onder het vergrootglas. OCW start onderzoek naar bestaansrecht van omroepen.’ Ik kon mijn ogen weer eens niet geloven en pakte mijn eigen vergrootglas om het bericht nog beter tot mij door te laten dringen.

De reden om dit onderzoek te laten doen ligt voor de hand. Omdat alles in Hilversum tot in lengte van jaren zoveel mogelijk bij het oude moet blijven, wat immers het belang is van de bestaande omroepen, de nieuwe omroepjes en de politici die na hun politieke carrière vaak in een omroepbonzenfunctie belanden, kan een afleidingsmanoeuvre in de vorm van een onderzoek geen kwaad. Daar komt bij dat men in politiek Den Haag ook wel snapt dat dat verzuilde bestel niet meer van deze tijd is. De oude omroepen zijn inmiddels tot idiote fusies veroordeeld en met de nieuwe omroepen, zoals Zwart en Ongehoord Nederland, zit men behoorlijk in zijn maag. Steeds meer mensen en bedrijven of instellingen hebben de laatste jaren doorgekregen hoe makkelijk het is om een nieuw omroepje uit de grond te stampen en het is ook nog eens een simpele manier om aan geld te komen. Verder is het toestaan van nieuwe omroepen een uitgelezen mogelijkheid voor iedere nieuwe omroepminister om daadkracht uit te stralen zonder echte gedurfde beleidsinitiatieven te hoeven ontplooien.

Natuurlijk doen de overigens hooggekwalificeerde ambtenaren dat onderzoek niet zelf, maar er is weer voor veel geld een externe deskundige in de vorm van het bureau Andersson Elffers Felix ingehuurd. En gelukkig stelt de ex-politicus en omroepbons (ex-lid Commissariaat voor de Media) Walter Etty, die als adviseur voor dat bureau werkt, ons gerust: “Het is geenszins de bedoeling de organisatie van het publieke bestel op de tekentafel te leggen.” Pak van mijn hart, Walter, ik was al bang dat jullie willen gaan voorstellen om iets in Hilversum te veranderen. Dat OCW een bureau inschakelt is een truc om zich van eventuele onwelgevallige conclusies te kunnen distantiëren. Die externe adviezen staan vaak ook stijf van meerdere scenario’s, zodat voor de minst erge optie gekozen kan worden. Het zou ook aardig zijn om eens te onderzoeken wat er van al die dure adviezen in de praktijk terecht is gekomen. Ik weet het antwoord al.

Ik denk dat ik, als er ooit nog een nieuwe regering komt, een aanvraag ga indienen om een omroep voor bezitters van huisdieren op te richten. Schande dat die doelgroep nog altijd in ons democratische omroepbestel ontbreekt. Ik start morgen mijn lobby bij de Partij voor de dieren. In eerste instantie denk ik bij de onderscheidende programmering aan een talkshow met Keeshonden, een podcast met hamsters en een docu over euthanasie bij eendagsvlinders.

Medestanders zijn via de sociale media maar al te makkelijk op te trommelen.

Maar alle gekheid op een stokje.

Wie mij in mijn kritiek op de omroep zou volgen, weet dat ik reeds jaren voorstander ben van een totaal vernieuwd mediabeleid, zonder verzuiling, maar ik weet ook dat een dergelijk thema nooit prioriteit zal krijgen.

Als ik me echter even verplaats in het onderzoek naar het bestaansrecht van omroepen, dan vind ik dat een omroep bestaansrecht heeft als hij doet waarvoor hij zegt te staan. Dus zou de Katholieke Radio Omroep vooral missen in het Latijn moeten uitzenden en elke ‘scheet’ van elke Paus wereldkundig maken. De VARA moet weer spreekbuis worden van alle arbeiders. Bij omroep Zwart moet je louter zwarte mensen gaan zien die ons kwalijke slavernijverleden permanent aan de kaak stellen en de AVRO moet zich beperken tot algemeenheden en generalisaties of voorlezen uit het Algemeen Dagblad. Er wordt veel te weinig gegeneraliseerd. En Max moet vooral in prime time tonen hoe senioren met hun caravans stuntelen.

Het onderzoek zal concluderen dat als het publiek bijvoorbeeld weet dat Boer zoekt vrouw van de KRO is, de KRO daarmee bestaansrecht heeft en als ze denken dat Boer zoekt vrouw door een of andere Boerenomroep wordt uitgezonden, de KRO moet verdwijnen. Volgt u mijn redenering, dan zult u begrijpen dat ik vind dat de KRO alleen katholieke boeren naar katholieke vrouwen mag laten zoeken. Overigens lijkt het bestaansrecht van boeren eerder een probleem dan dat van de omroepen. Als de onderzoekers mij zouden vragen waar ik bij KRO-NCRV als eerste aan denk, dan is dat niet God of Maria, maar zijn het wel misdaadseries in het zomerseizoen.

Het gaat bij het onderzoek, zo lees ik, om de vraag of kijkers en luisteraars nog weten welk programma bij welke omroep hoort. Bijvoorbeeld: Bij welke omroep hoort het NOS-Journaal? Ik denk bij het Journaal. Of is dat geen omroep?