Hasib

In november 2010 kwam ik Hasib voor het eerst tegen, het was de eerste koude dag van het jaar en ik had geen handschoenen aan. Met mijn mouwen rond mijn handen fietste ik door het rode stoplicht bij de Raadhuisstraat toen ik iemand hoorde roepen. Ik dacht dat het een agent was die me wilde beboeten maar toen ik stopte zag ik een donkere man op de stoep, ook met zijn mouwen om zijn handen.

Hij zei dat hij Hasib heette en uit Sudan kwam, dat hij al 8 jaar in Nederland was en eindeloos veel procedures had doorgemaakt, dat zijn dochters op dit moment in een asielzoekerscentrum in Belgie zaten en dat hij erheen moest om door een DNA-test te bewijzen dat hij de vader was. Dan zou hij eindelijk een verblijfsvergunning krijgen, binnen een paar dagen zou het geregeld zijn volgens zijn advocaat. Of ik hem daarbij wilde helpen, het kon alleen nog dit weekend.

Ik keek naar Hasib, hij had een grijze, doffe huid. Ik dacht dat het door het klimaat kwam en misschien ook wel door te weinig eten. ‘Hij liegt’, dacht ik ook en stelde vragen over zijn situatie. Ik stelde voor om zijn advocaat op te bellen, om met hem mee te reizen naar België en vroeg zijn telefoonnummer, allemaal manieren om er achter te komen of hij inderdaad loog. Maar toen ik daar geen uitsluitsel over kon krijgen (hij sprak zichzelf niet tegen, zijn telefoon ging over toen ik ernaar belde), begon ik mezelf te bevragen. Waarom zou het erg zijn als hij inderdaad loog? hij had toch duidelijk iets van hulp nodig, gezien zijn doffe huid, gezien de bijtende kou. Ik dacht: ‘Het zou kunnen dat hij liegt, maar als het waar is wat hij zegt en ik help hem niet ben ik een grotere klootzak dan hij als hij inderdaad zou liegen.’ Misschien helpt het in het leven om bewust een klootzak te kunnen zijn maar op dat moment dacht ik daar niet aan. “Hoeveel heb je nodig?” vroeg ik. Hij zei: “80 euro voor de DNA-test, ik rij wel zwart naar Belgie, ik betaal het je binnen 4 dagen terug.” Ik liep naar de pinautomaat en zei: “Ik ga 110 euro voor je pinnen dan heb je geld voor de busreis, maar je moet het me echt teruggeven, ik heb zelf bijna geen geld meer.”

Ik had inderdaad niet eens 110 euro meer op mijn rekening en ik wilde dat hij dat wist. Ik toonde hem mijn saldo: “Kijk, het het is mijn laatste geld, 90 euro. Ik geef het je maar je moet het me teruggeven over vier dagen anders haal ik het einde van de maand niet.”

Zo blijven rijke mensen rijk Ik hield de biljetten voor hem en in de lichte twijfel die ik bij hem zag wist ik dat hij aan het liegen was. Hij had schroom om iemands laatste geld aan te nemen in ruil voor een leugen, iets anders was niet denkbaar. Zijn echte waarheid was harder en rauwer dan het heftige, hoopvolle verhaal dat hij had verteld; hij moest gewoon overleven in de koude grijze straten van Amsterdam.

Hij voelde dat ik twijfelde. ‘Ik kan het geld weer in mijn zak steken’, dacht ik, ‘maar dat kan eigenlijk niet, daar zijn we al voorbij.’ Waar we precies voorbij waren wist ik niet, maar ik drukte negentig euro in zijn handen en keek naar zijn verbaasde uitgemergelde gezicht. ‘Iemand die honger heeft, heeft honger of hij ervan gaat liegen of niet’ dacht ik en wenste hem veel succes.

Ik bood hem nogmaals aan mee te reizen naar België en zei dat ik op zijn telefoontje zou wachten, wetend dat het waarschijnlijk niet komen zou. Hij dankte me uitvoerig in tranen en zei: “Zo is het, de rijken horen je niet eens roepen, maar arme mensen durven nog te helpen.”  “Dat is de reden dat rijke mensen rijk blijven kunnen” zei ik en liep de andere kant op.

Pindakaas Als het over illegalen gaat moet ik altijd aan Hasib denken. Ik weet niet hoeveel mensen er in Nederland rondlopen zonder verblijfsvergunning maar ik stel me voor dat veel ervan leven zoals Hasib. Soms stel ik me de vernederende uitputtende procedures voor die ze achter de rug hebben of waar ze midden in zitten. Het moet erg verwarrend zijn om in Nederland asiel aan te vragen. Ik stel me de montere mannen en vrouwen in uniform voor die je ondervragen over je verleden, die ‘zie je wel’ zeggen als je jezelf per ongeluk tegenspreekt of iets anders zegt dan je bedoelt, die je van cel naar cel, van gesloten centrum naar open centrum sturen, de weke witte broodjes met in plastic verpakte plakjes kaas, Calvé pindakaas uit een plastic bakje, bestek waar je jezelf geen letsel mee kunt toebrengen, al dat soort dingen het moet uitermate verwarrend zijn voor een migrant.

Ooievaar in de tuin Ik stel me voor dat iemand die hier al acht jaar is zich voorbereid op het inburgeringsexamen. Ik heb zelf ook geprobeerd om examen te doen,  maar ben gezakt.

Mijn naam is Alexander Nieuwenhuis, ik ben al 28 jaar Nederlander en ik ben tot twee keer toe voor de inburgeringscursus gezakt. De eerste keer met een 5,5 en de tweede keer een 5,3, mijn kennis van het Nederlanderschap gaat er dus op achteruit maar is vermoedelijk niet helemaal afwezig.

Ik weet alleen niet of je je buurvrouw die een ooievaar in haar tuin heeft staan en dus een kindje heeft gekregen een kaartje moet sturen, dat je zo snel mogelijk bij haar op bezoek moet gaan, of dat je haar moet negeren. Ik weet het gewoon niet. Ik vind dat voor alledrie iets te zeggen valt, bovendien denk ik dat het van de buurvrouw afhangt en dat je zelf moet kunnen kiezen wat je doet. Ik vind dat Nederland een vrij land is en dat je moet kunnen kiezen of je je buurvrouw een kaartje stuurt of negeert als ze een kind heeft gekregen en dat je burgerschap er niet van af hangt of je weet hoe je je moet gedragen volgens een van bovenaf bepaalde, maar zeker niet objectieve norm.

Ik weet ook niet of je met je vierde kind gelijk naar het consultatiebureau moet of pas na een paar dagen of helemaal niet en het mooie van Nederland vind ik dat het allemaal wel duidelijk wordt. We leven in een zeer gereguleerd systeem waarvan de regels en mogelijkheden gaandeweg duidelijk worden. Als iemand alle instanties en regels die tijdens zijn leven op hem of haar van toepassing zijn in Nederland in een keer uit zijn hoofd moest leren, zou hij gek worden. Zeker als hij ook nog moest bedenken of hij de net bevallen buurvrouw wel of niet een kaartje moest sturen.

Rechten Bovendien ontbreken er een aantal essentiële onderwerpen in de inburgeringscursus, bijvoorbeeld dat Nederland de verklaring van de Rechten voor de Mens heeft ondertekend hetgeen impliceert dat ieder levend mens aanspraak kan doen op bijvoorbeeld het Recht op Familie als hij zich op Nederlands grondgebied bevindt. Ook staat in de inburgeringscursus niet dat onze welvaart deels gebaseerd is op een gunstige wisselkoers van de Euro ten opzichte van andere landen en dat ons koloniaal verleden veel welvaart heeft gebracht waardoor we in vergelijking tot andere landen aantrekkelijke democratieën hebben weten te stichten. Het valt op dat bij mensen die tegen immigratie zijn een dergelijk historisch besef vaak niet ingeburgerd is.

Toen ik een artikel over de Notweg schreef voor Joop.nl kwam ik voor het eerst direct in aanraking met opponenten van immigratie, onder mijn artikel schreef ene Bijstandskoning van Geenstijl:

Ik doe gewoon de grens op slot. We leven in het Schengen-tijdperk en transport is door een overvloed aan goede brandstof goedkoop. Ofwel iedereen kan nu van de 3e naar de 1e wereld rijden. Daarnaast is de derde wereld gigantisch en de 1e erg klein. Nederland is minuscuul op globale schaal. De wet is aan modernisering toe om sociale onrust te voorkomen. Sommigen zeggen “Nederland is overovervol”; ik vind dat wat hypocriet. Ik zeg liever eerlijk dat ik niet zit te wachten op derdewereldlanders. Of beter, op hun gewoonten en gedrag.

Het is een standpunt, dat als ieder standpunt recht heeft om te bestaan maar zeggen dat iedereen van de 3e naar de 1e wereld kan rijden doet niet helemaal recht aan de werkelijkheid.

Er is een lijst met migratie-gerelateerde doden sinds 1992 die op het moment op 16.624 staat.

Plichten Het standpunt van de Bijstandkoning van Geenstijl negeert het feit dat Nederland in theorie de Rechten van de Mens onderschrijft en negeert de rapporten van Amnesty International en Human Rights Watch over de misstanden van het Nederlandse asielbeleid.

Wat dat betreft verschilt het standpunt niet veel van dat van onze huidige staatssecretaris van Justitie en Veiligheid Fred Teeven. Zonder enige scrupule kondigt hij aan dat illegalen een boete van 3900 euro moeten kunnen krijgen louter voor het feit dat ze er zijn. Wat dat betreft kun je zeggen dat er in zekere zin een draagvlak is voor het beleid dat Teeven voorstelt, als je de reacties op artikelen over asiel op internet althans enige waarde toekent.

Teeven deponeert een agressief en onuitvoerbaar plan, op het moment dat illegalen in actie komen. De maatregel is hypocriet. Als je mensen beboet, erken je hun bestaan. Ze hebben blijkbaar plichten ten opzichte van de Staat maar tegelijkertijd zo min mogelijk rechten. Hoe gaan illegalen die boete betalen? Hoe gaat ze geïnd worden? Het zijn irrelevante vragen omdat het een symbolische maatregel betreft. Het geeft de PvdA iets om over te onderhandelen, zodat ze een punt kunnen binnenhalen. “We hebben dan weliswaar een inhumaan asielbeleid, maar dat stomme plan van die boete is tenminste van tafel”, kan de PvdA, naïef als ze tegenwoordig is, over een paar maanden dan blij verkondigen.

Weerzien Op 24 september 2012 zag ik Hasib weer bij het Tropenmuseum. Het was de maandag nadat het Stedelijk Museum was geopend. Hij sprak weer mensen aan op straat en ik bleef op een afstand naar hem kijken. Hij had talent, zijn wanhoop leek authentiek, de mensen twijfelden maar gaven hem niets. Toen ik naar hem toe liep  herkende hij me meteen. Hij bood zijn excuses aan dat hij niet gebeld had, wist mijn naam en het bedrag dat ik hem twee jaar daarvoor had geleend. “Ik heb veel geld geleend van veel verschillende mensen”, zei hij, “Maar ik heb alles opgeschreven, op een dag zal ik alles terugbetalen en dan bedank ik iedereen die me geholpen heeft.”

“Ik hoop dat die dag komt, Hasib” zei ik, maar eigenlijk vrees ik ervoor. Er is in de tijd dat we elkaar niet gezien hebben zoveel gebeurd, het Stedelijk Museum is net open, het Tropenmuseum zou verdwijnen werd dan toch gered maar het Tropentheater moet wel weg. Het filmmuseum is verhuisd, het Conservatorium-hotel is geopend, maar het Leger des Heils krijgt over een tijdje geen subsidie meer. De langstudeerboete is ingevoerd, de langstudeerboete is afgeschaft, de PVV gedoogde de regering maar nu voert ze oppositie, we hebben verkiezingen gehad sinds we elkaar hebben ontmoet en de kunstensector is gedecimeerd. Maar op asielgebied is er weinig veranderd en wat er veranderde, veranderde ten slechte.

Notweg De volgende dag begon op de Notweg het protest van een kleine groep. Toen ik ervan hoorde wilde ik Hasib bellen maar het enige nummer dat ik van hem had, was de hele dag in gesprek. Toen ik wat tijd had ging ik er geregeld langs en ergens verwachtte ik Hasib tegen te komen, maar dat is nooit gebeurd. Terwijl een kleine groep een risico nam en zijn gezicht aan de Nederlandse burgers toonde zwierf Hasib nog altijd door de straten, sprak mensen aan, vertelde wanhopige verhalen in de hoop wat steun te krijgen. Na tien jaar door Nederland zwerven heeft Hasib nog altijd hoop op iets.

Fred Teeven zegt dat er linkse activisten zijn die asielzoekers hoop geven waar geen hoop is maar inmiddels is er een brede beweging van allerlei politieke kleuren gekomen die de groep in de Vluchtkerk steunt. De VVD is van mening dat burgers niet naar de overheid moeten kijken voor oplossingen. In dit geval hebben burgers gezorgd voor humanitaire opvang voor een groep van 90 asielzoekers, wat me toch bij uitstek een overheidsverantwoordelijkheid lijkt. Linkse activisten kraakten een kerk, kerkelijke organisaties stelden een contract met de eigenaar op en mobilseerden vrijwilligers, moskeeën en moslimfamilies koken meerdere keren per week voor meer dan 100 man, burgers van allerlei kleuren doneerden al meer dan 20.000 euro en grote hoeveelheden voedsel en kleren, er is een website, een politieke lobby, talencursussen, rechtsbijstand, medische bijstand en dat alles zonder een cent subsidie.

Toch is het onmogelijk om niet naar de overheid te kijken omdat de overheid een oplossing blokkeert. Ze maakt het onmogelijk dat deze mensen het heft in eigen hand nemen en verantwoordelijkheid nemen voor hun eigen leven. Ze mogen niet werken, ze kunnen niet meer terug naar hun land maar hebben toch geen recht op opvang.

De groep in de Vluchtkerk heeft ‘Wij zijn hier’ gezegd. Steeds meer Nederlanders voegen daar aan toe “en wij staan achter jullie”  Op termijn zal dit ervoor zorgen dat de koers wijzigt en niet alleen voor deze groep, maar ook voor Hasib en duizenden anderen die over straten zwerven. Ik daag Den Haag uit, terwijl ik niet eens een linkse activist ben. Deze strijd gaan wij winnen, het kan 10 jaar duren, of 1 jaar, maar het beste zou zijn als we het in de komende drie maanden een humane oplossing vinden voor onuitzetbare asielzoekers. De vraag is niet of, de vraag is wanneer.