Harlequin en Boussatta waren de echte helden van Veronica Inside

Bijna twee miljoen Nederlanders keken op maandag 22 juni naar een racismedebat dat zijn weerga net kent. Wilfred Genee maakte zijn beste programma ooit, in vliegende haast zonder goed te beseffen wat hij deed. Dat blijkt uit het gesprek dat hij op 28 juni had met Fidan Ekiz in Op1. Vlak voor de epische uitzending van Veronica Inside, waarin Genee na lang zoeken Natacha Harlequin en Dries Boussatta bereid gevonden had om met Johan Derksen in debat te gaan over zijn ‘verkeerde’ grap over Akwasi, zou Derksen geweigerd hebben met deze twee aan één tafel te zitten. Hij eiste dat de gasten aan een aparte tafeltje zouden zitten. Genee ging daar niet op in: ‘Dat is hetzelfde als ze achter in de bus in Amerika zet.’

Daarmee werd duidelijk dat Genee wist waar het racismedebat over gaat. Het ging bij de hele kwestie ook over iets anders. Genee zei in Op1: ‘Er verdampt in een week een advertentie-inkomen van een miljoen euro.’

Maar terug naar de laatste uitzending van Veronica Inside. Derksen ging toch aan tafel zitten, maar niet nadat hij de gasten nog even beledigd had (‘Oh, het is dus de zevende keus’). Die opmerking was weer een reactie op de intro van Genee, waarin hij vertelde dat alle bekende zwarte voetballers geweigerd hadden in het programma op te treden.

Wat er toen gebeurde was ongehoord. De heren van Veronica Inside werden ongemakkelijk bij het zien van een vrouw aan tafel: dat waren ze niet gewend in de kantine van voetbalclub ‘De Hollandse Hufters’. Dat ongemak werd nog groter toen Harlequin begon met haar indrukwekkende ondervraging die culmineerde in de vraag: ‘Ik vraag alleen maar empathie. Je bent toch geen onmens?’

Harlequin tilde het programma bijna in haar eentje naar een hoger niveau. Maar Dries Boussatta droeg daar ook aan bij. Diens positie was nog moeilijker dan die van haar. Harlequin is niet alleen een zwarte vrouw, maar ook succesvol strafadvocaat. Zij is gewend om te gaan met zware jongens. Boussatta is een voetballer die de Oranje-boycot van het programma doorbrak. Anders dan zijn tafelgenoten had hij bovendien weinig TV-ervaring. Boussata oogde ook het meest gespannen. Maar in het debat met Derksen over Marokkaanse spelers die voor het Marokkaanse elftal kiezen, was hij vlijmscherp. Boussatta paste de redenering van Derksen (‘wij hebben ze een dure opleiding gegeven en dan horen ze voor Nederland te kiezen’) toe op Nederlandse trainers die naar het buitenland gaan.

Ondanks het feit dat Derksen een thuiswedstrijd speelde en Boussatta voortdurend onderbrak, hield Boussatta niet alleen stand maar hij bracht Derksen aan het wankelen.

Het meest opmerkelijke van de hele uitzending was echter de afloop. De man die twintig jaar lang zwarte spelers, Turken en Marokkanen met racistische grappen belachelijk gemaakt had, ging onderuit. Ik zelf vond – net als Fidan Ekiz – de grap van Derksen over Akwasi wel leuk. Maar anders dan Ekiz vond ik de grap ook racistisch. Dat bleek ook uit de discussie tussen Harlequin en Derksen. Nadat Derksen gezegd had dat Akwasi een goede demonstratie gekaapt had met zijn geschreeuw over zwarte piet en dat hij daarom wel een tikje terug verdiende, zei Harlequin: ‘Maar dat tikje terug wordt een vuistslag op zijn huidskleur. (…) Dat is hoe Akwasi het aanvoelt!’. Daarop sprak Derksen de volgende woorden: ‘Hoe Akwasi het aanvoelt? Hij moest eens weten hoe het Nederlandse volk het aanvoelt als hij oproept tot geweld.’

Derksen weet kennelijk hoe het Nederlandse volk voelt. Ergo: Akwasi behoort niet tot het Nederlandse volk. En dat geldt dus ook voor degenen die het met hem eens zijn.

Precies op dat moment wordt Harlequin emotioneel, maar tot mijn verbazing niet agressief. Zij herneemt zich en probeert het opnieuw.

Dan volgen een paar schitterende minuten. Derksen begint zich te verdedigen, maar verliest zich weer in een omslachtige analyse van de mediastrategie van de vijand. En als Wilfred Genee zich ook nog in het gesprek mengt, keert Derksen zich tegen de presentator.

De man die vijftig jaar lang uitgedeeld heeft, blijkt niet te kunnen incasseren. Wij zijn getuige van de val van een mediaheld. De val van Derksen roept bij sommigen mededogen op. Zihni Özdil schrijft op 27 juni in zijn column: ‘Juist daarom neem ik het op voor Johan Derksen. Zeventien jaar lang zagen publiek noch adverteerders een probleem in zijn typisch Nederlandse manier van uitdelen. Integendeel. Nederland speelde zijn naarste karaktertrek in volle glorie uit – en Derksen was het instrument.’ Een schitterende column, maar ook Özdil ziet niet dat in dit televisie drama een zwarte advocate en een Marokkaanse voetballer, die ‘zevende keus’ waren, de echte helden zijn.