Handhavers horen hun levensovertuiging niet zichtbaar te tonen

De meerderheid van de Arnhemse gemeenteraad vindt dat gezagsdragers in uniform desgewenst een hoofddoekje, een keppeltje of een tulband zouden mogen dragen. Het kruis hoort niet in dit rijtje thuis en dat is toch wel merkwaardig. Maar daar gaat het hier even niet over. Uiteraard zal het voornemen van de Arnhemse volksvertegenwoordigers niet worden uitgevoerd want het is een landelijke regel dat politieagenten, boa’s, rechters en vergelijkbare functionarissen hun ambtskleding niet opluisteren met tekenen van enige levensbeschouwing.

Het was dan ook eerder de bedoeling om de discussie over de wenselijkheid hiervan opnieuw te openen. Voorstanders wijzen dan naar Canada of het Verenigd Koninkrijk waar gehoofddoekte agenten al lang schering en inslag zijn. Iedereen is eraan gewend en niemand doet daar moeilijk over.

Toch is het niet wenselijk dat functionarissen die wet- en regelgeving handhaven, in functie hun levensbeschouwelijke overtuiging uitdragen. Dat handhaven kan namelijk op veel manieren gebeuren. Zonder aanzien des persoons, rekening houdend met de omstandigheden, mild en streng. Wetten en regels zijn voor iedereen hetzelfde. De aard van het handhaven – waarschuwen, meteen het bonnenboekje trekken – moet wél fluctueren. Een behoorlijke diender houdt rekening met de omstandigheden. Dan speelt levensbeschouwing zeker een rol. Het maakt nogal verschil als je vindt dat God liefde is dan wel de oppermachtige Albeheerser tegen wiens ondoorgrondelijk raadsbesluit geen beroep bestaat. Het is daarom beter om geen aanknopingspunten voor discussie op je uniform te dragen. Is het wel christelijk onder deze omstandigheden te bekeuren? Wat zou Jezus doen? Weet U wel wat hij zei over het werpen van de eerste steen? Nu antwoorden boa´s wellicht: “Daar hebben we het niet over”. Daar komen ze dan niet mee weg. Hun wordt nu in het gezicht geworpen: “Dat doet U wel. U bent begonnen. U draagt daar opzichtig een kruis op Uw uniform. Nog voor U een woord gezegd heeft, begint U al over het christendom. Laten we het Nieuwe Testament er eens bij halen in plaats van het bonnenboekje. Neem bijvoorbeeld het bijbelwoord: Ga heen en zondig niet meer”.

Die discussies zullen niet alleen mondeling worden gevoerd op het moment van het heterdaadje maar ook op de sociale en in de gewone media. Levensbeschouwing zal een rol spelen bij de publieke beoordeling van gezagshandhavers, rechters en officieren.

En gehoofddoekte kassières dan? Die rekenen met je af. Een buschauffeur vervoert Receptionisten wijzen je de weg. Zulke functionarissen beoordelen je niet op je gedrag. Juist als dat wél gebeurt hoort niet tegelijkertijd een levensovertuiging te worden uitgedragen. In de rechtszaal is bijvoorbeeld geen plaats voor levensbeschouwelijke uitingen op de kleding van rechters, officieren en griffiers. Advocaten gaan hun gang maar. Die handhaven immers geen wetten of regels. Zij vragen clementie of vrijspraak. Dat is iets geheel anders.

In andere gevallen is het juist wenselijk zulke tekens op je kleren te dragen: voor politici en volksvertegenwoordigers bijvoorbeeld. Die moeten van hun ziel juist géén moordkuil maken. Zij hebben immers een wet gévende taak. Ze geven vorm aan beleid. Dan wil je als burger nadrukkelijk weten welke levensbeschouwelijke uitgangspunten er achter zitten. Kom maar op met kruis, tulband, hoofddoekje of dubbele bijl.

Het opmerkelijke aan deze hele affaire is opnieuw, dat godsdienstige overtuigingen weer een soort voorrecht krijgen. Andersoortige levensovertuigingen – het marxisme, het logisch positivisme, het humanisme – mogen niet op het uniform zichtbaar zijn. Waarom eigenlijk niet? Wat is het probleem als het allemaal iets uitmaakt. Of wordt bij levensbeschouwingen zonder God het juist wél duidelijk wat het uitmaakt als een wout je ongevraagd aanspreekt?

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.