Hamas heeft verloren. Doorvechten is zinloos bloedvergieten
Een vrij Palestina voor iedereen is haalbaar maar dan wel stap voor stap
Nooit hebben de Palestijnen er zo slecht voor gestaan als vandaag. Het offensief van Hamas op 7 oktober 2023 heeft geleid tot een spectaculaire nederlaag. De beweging kan zich alleen nog maar handhaven in of liever gezegd onder Rafah, een stad waar zich ook anderhalf miljoen gevluchte Gazanen verdringen, die gebrek hebben aan alles en steeds een schuilplaats moeten zoeken voor grote en kleine aanvallen van de Israëlische strijdkrachten. Ondertussen hebben joodse kolonisten op de West Bank vrij spel bij het terroriseren en wegtreiteren van hun Palestijnse buren want het oog van de internationale media is bijna uitsluitend op Gaza gericht.
Vóór 7 oktober was de Israëlische samenleving diep verdeeld. Bibi Netanyahu, de politieke leider van de rechtse Likud-partij, kon zich alleen maar handhaven als premier door een coalitie aan te gaan met bizar, racistisch en fascistisch rechts. Er werden enorme straatdemonstraties georganiseerd tegen zijn regering, ook al omdat hij probeerde het Opperste Gerechtshof min of meer te ontmantelen.
De grote aanval van Hamas, die het karakter droeg van een pogrom tegen de burgerbevolking, heeft onmiddellijk geleid tot een sluiten der rijen in Israël. De oppositiepartijen traden toe tot een regering van nationale eenheid, nog steeds geleid door Netanyahu. Hamas heeft nog geen weekend van het aanvankelijk succes kunnen genieten. De verraste Israëlische strijdkrachten herpakten zich en gingen onmiddellijk tot de tegenaanval over, eerst vanuit de lucht, weldra ook te land.
Op 7 oktober alleen al schoot Hamas zesduizend raketten op Israëlische doelen af. Naar schatting zijn er sindsdien nog eens vijfduizend afgevuurd. Het laatste bericht over een raketaanval op Israël, dat ik kon vinden, is op 29 januari gepubliceerd door Reuters.
Dankzij de Iron Dome, het antiraketsysteem van Israël werden de meeste uitgeschakeld voor ze doel troffen. Bovendien kent het land een goed systeem van luchtalarm. Overal zijn schuilkelders voor de burgerbevolking en bij elke woning hoort een safe house met dikke muren en zware ijzeren deuren.
Hamas had in de Gazastrook een zeer uitgebreid netwerk van ondergrondse tunnels en bunkers aangelegd maar voor de bescherming van de burgerbevolking is niets gedaan. Er zijn geen schuilkelders. Luchtalarm ontbreekt. De burgers zijn voor waarschuwingen afhankelijk van pamfletten en SMS-jes van de vijand.
De reactie van Israël was ongemeen hard. Dit was tevens bedoeld als een les voor andere partijen in het Midden-Oosten die het misschien zouden wagen zich in de oorlog te mengen. Deze strategie is vooralsnog geslaagd. In de praktijk blijven de Palestijnen op zichzelf aangewezen: het bleef bij verbale steun en gratuite veroordelingen. Zelfs Iran hield zich ondanks krijgszuchtige taal koest. Hezbollah in Libanon beperkt zich tot wat raketbeschietingen voor de vorm, die allemaal door Israël – ook voor de vorm – worden beantwoord maar van een tweede front is geen sprake.
Dit heeft mede te maken met het feit dat Palestijnen in het Midden-Oosten over het algemeen niet geliefd zijn. Leiders vrezen dat ze voor instabiliteit zorgen en houden ze daarom het liefst zoveel mogelijk buiten de grenzen, al zijn er in Libanon, Syrië en Jordanië tal van vluchtelingenkampen waar nakomelingen wonen van Nakba-slachtoffers. Zij krijgen geen paspoorten van de gastlanden. Hun integratie wordt door de lokale regeringen effectief voorkomen. De houding van Egypte is typerend: dat houdt de grens met Gaza al decennia potdicht, behalve voor rijken die de juiste ambtenaren kennen om te corrumperen. Tunnels van Hamas met zeewater onbruikbaar maken is een uitvinding van het Egyptische leger die – naar het schijnt – nu door de IDF wordt overgenomen.
Er doet zich nu een nieuwe ontwikkeling voor: volgens een bericht in de Wall Street Journal, dat door veel Israëlische media wordt overgenomen is Egypte bezig vlak over de grens met Gaza een gebied van twintig vierkante kilometer met hoge muren te omgeven. Als vanuit Gaza een bestorming van de grens volgt, kunnen daar maximaal honderdduizend vluchtelingen worden vastgezet. Men vermoedt dat Egypte door de Verenigde Staten wordt gecompenseerd voor de kosten, bijvoorbeeld met een aanzienlijke verlichting van zijn schulden. Dit geeft voedsel aan de vrees die Mick Blok hier op Joop tot uiting heeft gebracht: niemand gaat de etnische zuivering nog stoppen. Hij krijgt alleen gelijk als Hamas doorvecht à outrance tot de laatste officieren in de laatste tunnel zelfmoord plegen net voor de Israëlische soldaten binnen stormen. Dan zal zo'n bestorming van de grens zeker tot stand komen. Hoe men dan de uitstroom tot honderdduizend personen zal beperken, is volstrekt onduidelijk.
Met andere woorden: de positie van Hamas is hopeloos en in alle opzichten vergelijkbaar met die van het Derde Rijk in pakweg maart 1945. Of die van het Nederlandse leger op 13 mei 1940. De regering vluchtte naar Londen en gaf de militaire opperbevelhebber generaal Winkelman de opdracht te blijven vechten tot voortzetting van de strijd niet meer zou inhouden dan zinloos bloedvergieten. Hamas heeft nu de keuze tussen de aanpak van Hitler – doorvechten tot het uiterste – of de koers van generaal Winkelman, die na het bombardement op Rotterdam capituleerde.
Hamas heeft geen kans meer. Het is een verloren zaak. Elke dag dat de organisatie verzet blijft bieden, vallen er meer onschuldige burgerslachtoffers want Israël zal de strijd niet staken zolang Hamas terugschiet. Er zijn argumenten te over om deze aanpak als een overreactie te kenschetsen, ja zelfs als misdadig maar dat zal geen effect hebben. Hoe meer de Israëli tot de overtuiging komen dat zij alleen staan, des te harder en genadelozer zullen zij doorpakken want in hun collectieve geheugen zitten te veel gevaren over de gevolgen van toegevendheid en meedenken met je vijand. Natuurlijk, dat is voor een belangrijk deel Europese geschiedenis maar dit besef in Israël is wel een onmiskenbaar feit. Wat het jodendom in Europa overkwam en in mindere mate na de uitroeping van de staat Israël in de Arabische landen, dat laten de huidige generaties niet nog een keer gebeuren. Dit is niet bedoeld als verdediging van de Israëlische oorlogsvoering in Gaza. Dit is – nogmaals – een feit. En inderdaad: een Hamas dat zich door niets en niemand laat weerhouden en tegen beter weten blijft vechten, dat lijkt op een spiegeling van hoe Israël erin staat. Van betekenis is echter hoe dit dan lijkt af te lopen: op vernietiging en op een tweede Nakba.
Veel van mijn vaste klanten hebben dit stuk tot zover met stijgende verontwaardiging gelezen. Nergens zien zij een veroordeling van de Israëlische oorlogsmisdaden. Ook ontbreekt een karakterisering van dit land als een koloniale apartheidsstaat die onmiddellijk van het toneel dient te verdwijnen. From the river to the sea, Palestinina shall be free. Allemaal tot je dienst, maar het zou toch mooi zijn als de inwoners van Rafah dit zouden mogen meemaken. Tot nog toe blijven zij onbeschermd tegen de Israëlische bommen en raketten omdat Hamas heeft verzuimd een systeem van schuilkelders op te zetten.
Aan morele verontwaardiging hebben de kindertjes van Gaza nu niets. Die krijgt pas echte betekenis als straks de rekening wordt opgemaakt en de hoofdrolspelers verantwoording moeten afleggen. Die tijd zal zeker komen maar dan moet er nu eerst een eind worden gemaakt aan het zinloos bloedvergieten. Dat stopt als de verliezende partij beseft dat alles verloren is en capituleert. Hamas neemt dan de pleitvaart. De leiders nemen vermomd de vlucht door de puinhopen van Gaza in de hoop te kunnen ontsnappen. Net zoals de secondanten van Hitler nadat ze eerst zijn lijk in de tuin van de Rijkskanselarij te Berlijn hadden verbrand.
Dát.
Israël heeft de praktijk, de aard en de ideologie van Hamas altijd gebruikt als legitimatie voor zijn niets ontziende tegenweer. Dat argument valt nu weg. Het wordt van de ene op de andere dag verantwoordelijk voor het welzijn van alle Gazanen (ik weet dat de inwoners van dit gebied liever niet zo genoemd willen worden). Ook het argument van de bondgenoten – Israël heeft het recht zich te verdedigen – verliest elke geldigheid. Die bondgenoten hebben nu de handen vrij om de regering in Jeruzalem onder zware druk te zetten. Het moet afgelopen zijn met de kolonisten in de West Bank. Er dient een Palestijnse staat gevormd te worden naast Israël, dat zich terugtrekt op de grenzen van 1967. Beide staten krijgen de grondwettelijke verplichting naar elkaar toe te groeien. Onder toezicht van de grote mogendheden vindt ontwapening plaats. Zal Israël dat accepteren? Zodra de oorlog wordt beëindigd, valt de nationale eenheid van Israël uiteen en keert de oude verdeeldheid van voor de oorlog terug. Netanyahu moet zich verantwoorden voor het feit dat onder hem Israël zich heeft laten overvallen. De uiterst rechtse splintergroeperingen worden uit de regering gedrongen. Daarmee verdwijnen ook de misdadige ideeën over een nieuwe Nakba naar de lunatic fringe van het land.
Een nieuwe gematigde regering in Jeruzalem zal een stuk plooibaarder zijn dan de huidige coalitie onder Netanyahu. Een belangrijk deel van de solidariteitsbeweging met de Palestijnen denkt dat Israël zo intens slecht is en het zionisme zulk een misdadige ideologie, dat het per definitie niet voor rede vatbaar is. Dat is demonisering en demonisering verblindt. De winst die Israël kan boeken is een garantie van de grenzen zoals ze liepen in 1967. De winst is veiligheid en vrede. Genoeg Israëli zullen dit als een kans beschouwen en niet als een bedreiging.
Bedenk daarnaast dat een democratisch Palestina zonder terreurbewegingen als Hamas in het zadel voor westerse landen een zeer aantrekkelijke partner zal zijn en tegelijk een alternatief biedt voor de ongewenste vluchtelingenkampen in Libanon, Syrië en Jordanië. Veel mensen denken dat de Verenigde Staten en het westers bondgenootschap Israël gebruiken als een soort waakhond in het Midden-Oosten. Dat is flauwekul. Israël roept in die rol alleen weerstand op. In het belang van Amerika en het Westen is juist een getemd Israël op weg naar integratie met een Palestijnse staat. Pas dan wordt het mogelijk Iran echt te isoleren. Denk niet dat ze in de westerse hoofdsteden gék zijn.
Als een eerste, broze vrede eenmaal getekend is, komt de tijd van de processen wegens oorlogsmisdaden. Zo is dat in het voormalig Joegoslavië ook gegaan. Je zult zien dat over een aantal jaren een speciaal strafhof voor het Midden-Oosten in het leven wordt geroepen net zoals dat bestaat voor Afrika.
Stap voor stap, zo zal het gaan. Met een uitgebreide routekaart. Kijk hoe Duitsland uit zijn as is herrezen.
Dat Palestina van de zee tot de rivier – tehuis voor alle joden en Palestijnen zonder uitzondering – kán er komen. Maar niet van de ene dag op de andere. Daarvoor moet veel water door de Jordaan stromen. Daarvoor moeten haat en wantrouwen slijten. Dat duurt lang, temeer daar Israëli en Palestijnen elkaar vrij nauwkeurig hetzelfde verwijten. Het alternatief is bloed, vuur en uiteindelijk van die paddenstoelwolken en dat is onvermijdelijk als de huidige onverzoenlijkheid stand blijft houden.
Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.
Beluister het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Nu: een extra parlementair kabinet, gemakkelijker dan je denkt.