Gronings studentencentrum verbiedt Waiting for Godot want alleen maar mannen op toneel

De universiteit van Groningen ontleent haar reputatie de laatste tijd voornamelijk aan het wangedrag waaraan leden van Vindicat, het lokale studentencorps, zich met regelmaat schuldig maken. Nu is er een tweede schandaal bij gekomen, zij het van ander kaliber. Het Gronings Studentencentrum USVA heeft de opvoering verboden van Waiting for Godot, een van de bekendste toneelstukken uit het wereldrepertoire, dat in 1953 werd gepubliceerd  door de uit Ierland afkomstige auteur Samuel Beckett. Hij kreeg er in 1969 de Nobelprijs voor.

Waiting for Godot  zou in de oorspronkelijke versie op de planken worden gebracht door het Engelstalige theatergezelschap GUTS, dat bestaat uit buitenlandse studenten in Groningen. Waarom heeft de USVA dit drastisch besluit genomen? Bij de audities waren alleen mannen welkom. Dat het stuk uitsluitend mannenrollen kent, was geen argument. En evenmin dat Beckett (overleden in 1989) juridisch heeft laten vastleggen dat opvoeringen met vrouwen verboden zijn. Aan transgenders zal hij wel niet hebben gedacht.

Toen in 1988 De Toneelschuur in Haarlem  het stuk toch met vrouwen wilde opvoeren, spande hij een kort geding aan dat hij verloor. De Toneelschuur is dan ook met de vrouwelijke cast op de planken verschenen.  Daarop besloten Beckett en de auteursrechtenorganisatie waarmee hij werkte, de voorwaarden stevig aan te scherpen zodat geen regisseur nog om de expliciete regie-aanwijzingen van de auteur heen kon.  

De Universiteit van Groningen haalde met deze gaffe tot in Ierland de pers, want de jonge regisseur Oisín Moyne komt daar vandaan. Elis Kouwenhoven, woordvoerder van de universiteit verklaarde tegenover de Irish Times:  "Beckett eiste dat zijn toneelstuk moest worden opgevoerd door vijf mannen maar de tijden veranderen. En het idee dat alleen mannen geschikt zijn voor deze rol is ouderwets en discriminerend. Wij als universiteit staan voor een open inclusieve gemeenschap waarin het ongepast is anderen uit te sluiten op welke grond dan ook."

En daarom sluiten ze in Groningen maar het stuk van een Nobelprijswinnaar uit. De voorzitter van Guts, Medeea Anton, benadrukte dat achter de schermen juist wel vrouwen en transgenders in de meerderheid zijn. Dat is een sterk argument want een theaterstuk is altijd een coproductie en een totaalproduct. In je eentje maak je niks klaar, ook als ster op het podium niet. Iedereen die wel eens iets met theater te maken heeft, zal dit beamen.

Het gedrag van de USVA is net zo iets als het laten bijschilderen van vrouwen op de Nachtwacht en zo niet dan wordt dit schilderij uit de collectie verwijderd. Hier menen verdorde vergadertijgers het beter te weten dan een Nobelprijswinnaar. Of op hun manier, of helemaal niet! De door Becket aangebrachte auteursrechtelijke restricties blijven geldig tot 2059. Daarna kun je er desnoods een hip hop voorstelling van maken met uitsluitend transgenders. Maar eerder niet.

Dat is echter niet de kern van deze onverkwikkelijke zaak. Er is een belangrijk verschil tussen het gebeuren in Groningen en andere pogingen Waiting for Godot op te voeren met een vrouwelijke cast. In de overige gevallen was dat steeds een artistieke beslissing, genomen door het gezelschap en de regisseur, niet door buitenstaanders. Het waren geen bureaucraten zoals de bestuurders van de USVA, die grenzen stelden en voorstellingen verboden op grond van ideologische overwegingen.

Daarom staat de Universiteit van Groningen voor gek.

Bekijk hier een Amerikaanse opvoering van Waiting for Godot 

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.

Beluister Het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Ditmaal: Nederlandse bedrijven en handel drijven met de vijand. 

cc-foto: Dennis Beck / Broadway Tour