Grondstoffentekort: Europa moet krachten bundelen

Aan het einde van de jaren ’50 van de vorige eeuw groeide de wereldbevolking tot drie miljard mensen. Inmiddels is dit meer dan verdubbeld en bevolken bijna zeven miljard mensen de aarde. Dit brengt een grotere vraag naar natuurlijke hulpbronnen, waaronder grondstoffen, met zich mee. Slim, efficiënt en duurzaam gebruik van onze grondstoffen is hard nodig. Als we in Europa onze krachten bundelen, ben ik er van overtuigd dat we dat kunnen.

Sommige grondstoffen zijn inmiddels schaars. Deze schaarste legt niet alleen een enorme druk op de industrieën en onze energievoorziening, maar zorgt ook voor instabiliteit wereldwijd, stijgende voedselprijzen, toenemende migratie en voor onverantwoorde speculaties op de wereldmarkt. Hoogste tijd dus voor een verantwoorde omgang met onze schaarse hulpbronnen.

Efficiënter gebruik van grondstoffen: een schot in de roos

Als antwoord op het tekort heeft de Europese Commissie een initiatief gelanceerd waarbij de nadruk ligt op efficiënt gebruik. Een schot in de roos. Want in Europa is een andere kijk nodig op het gebruik en behoud van grondstoffen. We moeten af van importafhankelijkheid. Het is tijd om zelf onze verantwoordelijkheid te nemen en slimmer om te gaan met onze eigen grondstoffen. De grondstoffenstrategie is onderdeel van een breed EU-plan om te komen tot een sociale, innovatieve en groene markteconomie in Europa in 2020.

Ik zie het tekort niet als een bedreiging, maar juist als een kans. Een kans om het slimmer, efficiënter en duurzamer te doen. Dat kunnen we bereiken door anders naar de economie te kijken door bijvoorbeeld vaker producten te leasen en ze minder snel af te danken. Na de leaseperiode wordt dan zo veel mogelijk gekeken naar de mogelijkheden om (delen van) het product opnieuw te gebruiken of te recyclen, in plaats het zomaar weg te gooien.

Een bredere blik: sociaal, innovatief en duurzaam verbinden

Ook het bij het recyclingproces zelf valt veel winst te behalen. Hiervoor is een bredere blik op de levenscyclus van een product nodig. Zo kunnen we bij het ontwerp en de productie al denken aan de uiteindelijke recycling. Hierdoor zijn waardevolle grondstoffen later gemakkelijker uit het product te verwijderen. Denk bijvoorbeeld aan edelmetalen in mobiele telefoons. Het begin van de productieketen wordt op deze manier verbonden met het einde.

Naast het efficiënt gebruik van grondstoffen zijn ook innovatie en industriebeleid belangrijke speerpunten van het EU-plan voor 2020. De Commissie verbindt deze drie gebieden nog te weinig met elkaar. Dit is een gemiste kans, want innovatie, industrie- en grondstoffenbeleid hangen zeer nauw met elkaar samen. Zo worden er voor schonere auto´s motoren ontwikkeld waarin schaarse platinum of lithium aanwezig is. De recyclemaatschappij die mij voor ogen staat, kan niet bereikt worden zonder deze terreinen met elkaar te verbinden.

Onderzoek naar belasting grondstoffen

Een verandering in denken over de manier van belasten is ook nodig. Van oudsher belasten we arbeid zwaarder dan grondstoffen. Het wordt tijd dat de rollen omdraaien. Aan arbeid hebben we nu en in de toekomst een overschot. Grondstoffen worden echter schaarser. Ik pleit voor onderzoek naar de mogelijkheden en neveneffecten van het belasten van grondstoffen, land en water. In Nederland is deze discussie volop in gang, na de voorstellen van staatssecretaris Weekers over de BTW.

Slim, efficiënt en duurzaam gebruik van onze grondstoffen is hard nodig. Als we in Europa onze krachten bundelen, ben ik er van overtuigd dat we dat kunnen.