Grimmige sfeer in huize Nederland

Afgelopen verkiezingen hadden BBB, NSC en PVV hun mond vol over het wantrouwen in de Nederlandse samenleving. De toeslagenaffaire, de gaswinning, functie elders, er moest een hersteloperatie plaatsvinden om de vertrouwensbreuk tussen burger en politiek weer te dichten. En het liefste met de partijen die nog niet eerder in de macht hadden gezeten. Gewoon even wat anders: dat was waar Nederland dacht aan toe te zijn. 

En nu ligt er dan eindelijk een hoofdlijnenakkoord met het meest rechtse kabinet ooit. Veel van hun kiezers koesteren hoge verwachtingen. Zal deze coalitie het vertrouwen in de Nederlandse politiek weer terugbrengen? En zijn zij het tegenmiddel op de rotte plekken die de regeringen van Rutte hebben achtergelaten? Velen hopen van wel. 

Maar na de afgelopen dagen zullen sommige mensen zich nu toch wel achter de oren krabben over hoeveel hoop er eigenlijk echt is. Als er tijdens de presentatie van het hoofdlijnenakkoord iets duidelijk werd, dan was het wel dat het aan vertrouwen tussen de vier coalitiepartners totaal ontbrak. Zo presenteerden ze het akkoord niet gezamenlijk als geheel, maar apart van elkaar om vervolgens op te sommen welke deals zij voor hun achterban uit de onderhandelingen hadden gesleept. 

En toen de vier leiders na de presentatie voor een fotomoment wel met elkaar op het podium stonden, spatte het ongemak ervan af. Niemand keek een ander aan, niemand wisselde een blik met een ander en allemaal stonden ze ver van elkaar af. Een symbolisch tafereel dat het tegendeel van vertrouwen verbeeldde. En zo zeiden ze met hun lichaamstaal meer dan met al hun gespeelde positiviteit: dit is een verstandshuwelijk, waar geen van de partners echt in geloofd. 

De presentatie van het hoofdlijnenakkoord is een voorbode voor de grimmige sfeer die huize Nederland komende tijd te wachten staat. Pieter zal om de haverklap de vrieskast openen om te controleren of Geert niet wat van de bakjes met onrechtstatelijke substantie heeft genomen. Dilan zal Caroline in haar slaap afluisteren of ze in haar dromen misschien ook iets prevelt over de verdubbeling van megastallen. Geert zal op zijn beurt in het geniep de VVD-groepsapp berichten van Dilan openen. En Pieter, Caroline en Dilan zullen wekelijks de kelder van het huis grondig doorzoeken om te kijken of Geert er toevallig ook een bommetje heeft geplaatst.

Het is cynisch dat de partijen die de mond vol hadden over het wantrouwen in de politiek, nu het erop aankomt, elkaar niet vertrouwen. Maar niet alleen ademt de coalitie wantrouwen. Ook weten we nu alvast dat ze zoveel mogelijk verantwoordelijkheid - ook zoiets waar ze het constant over hebben - voor zich uit gaat schuiven. Alle punten waar ze niet uit zijn gekomen (wat er nogal wat zijn) zijn weggelaten en zodoende is het een verhaal vol hiaten en vraagtekens. Vervolgens verwacht de coalitie dat een ingevlogen en niet democratisch gekozen ministersploeg van bureaucraten - wat nu bestuurlijke vernieuwing? - de gaten gaat dichtlopen. 

Nog iets wat niet duidt op vertrouwen. Alle leuke en electoraal populaire maatregelen staan gepland voor het begin van de kabinetsperiode. Terwijl alle moeilijke maatregelen voor het allerlaatst zijn bewaard. Een strategisch gekke keuze met het oog op de volgende verkiezingen. Of zinspeelt de coalitie op een vroegtijdig einde? Het feit dat veel van de belangrijke voornemens zullen afhangen van rechterlijke uitspraken en de opstelling van Brussel, doen de houdbaarheidsdatum van het komende kabinet eveneens geen goed. 

Maar reken maar dat dit komende kabinet populair zal zijn. Het gratis bier dat zij aan het begin van haar regeerperiode zal uitdelen, zal genoeg zijn om mensen ervan te overtuigen dat we de goede weg zijn ingeslagen. Het zal dan ook moeilijk worden om hen te betrappen op fouten. De misstappen die ze mogelijk maakt zullen niet zozeer komen door wat ze doet, maar vooral door wat ze niet doet. 

Als geen verantwoordelijkheid nemen een door Rutte ingestelde politieke traditie is, dan brengt deze coalitie dat naar een nieuwe hoogte. Ze neemt namelijk geen verantwoordelijkheid voor de armere gebieden in de wereld, geen verantwoordelijkheid voor de Europese solidariteit, geen verantwoordelijkheid voor de wereldwijde klimaatproblematiek, geen verantwoordelijk voor de achteruitgang van het Nederlandse onderwijs, geen verantwoordelijk voor grootschalig dierenleed, geen verantwoordelijkheid voor het verschraalde culturele leven in Nederland, geen verantwoordelijkheid voor de schrikbarende achteruitgang van het Nederlandse drinkwater. 

Terwijl deze coalitie haar licht schijnt op rode diesel en een harde aanpak van criminele vluchtelingen, kunnen al deze problemen in de schaduw hun gang gaan en aanzwellen tot proporties die straks niet meer te overzien zijn. Natuurlijk, we weten wel dat het dak rot, het fundament niet meer goed is en er scheuren in de buitenmuur zitten. Maar nu even niet, dat is de strategie van deze coalitie. Wegkijken, juist in een periode dat dat eigenlijk niet kan, dat zal de unieke verdienste van het komende kabinet zijn. 

En hoe dat er komende jaren ongeveer uit gaat zien in huize Nederland kunnen we wel uittekenen. Geert gaat planken voor de ramen timmeren en zet extra sloten op de deuren, Dilan poetst het oude zilverwerk op, Caroline vult de stellingkasten met vet en zout eten en Pieter duikt op zolder nog eens in de grondwet van 1848. En wij kinderen? Wij krijgen lekker een extra zakcentje, mits we niet te veel klagen over de staat van het huis.