Grijp deze crisis aan voor hervormingen die onze grondrechten beter beschermen

De verkiezingswinst van de PVV was een schok maar biedt ook een kans, een kans om de tekortkomingen in ons politieke stelsel aan te pakken. Er is al veel gezegd over de motivatie van mensen om op Wilders te stemmen, en ook is er meermaals gewezen op het feit dat veel PVV-stemmers vorige verkiezingen niet hebben gestemd omdat ze het vertrouwen in de politiek waren verloren. Er is kortom veel onvrede bij kiezers – en niet alleen bij de achterban van Wilders – want mensen voelen zich niet gezien en gehoord door de politiek. Paradoxaal genoeg zou de huidige politieke impasse juist een kans kunnen zijn tot hervormingen van ons politieke bestel die de legitimiteit ervan versterken, die het democratisch gehalte ervan verhogen en die onze grondrechten beter moeten waarborgen.

Daarom roep ik wat ik maar even de 'redelijke' partijen noem (GL-PvdA, NSC, D66, CDA, SP, CU, PvdD, Denk en Volt – samen goed voor 75 zetels) op om een coalitie of regering met de PVV – een fundamenteel ondemocratische partij – uit te sluiten. Daartegenover moeten ze electorale en politieke hervormingen beloven die enerzijds ontevreden burgers perspectief moeten bieden, en die anderzijds het democratisch bestel moeten beschermen en versterken om te voorkomen dat een ondemocratische partij de bijl aan de wortels van de rechtsstaat zet. Te denken valt onder meer aan een gekozen premier, een bindend referendum, een constitutioneel hof, een burgerberaad en herziening van het kiesstelsel (met een individueel mandaat voor Kamerleden).

Dit moet zorgen voor meer betrokkenheid van de burger, voor een sterkere rol voor de Kamer en voor meer inspraak en transparantie, en moet een einde maken aan de lobbycratie en draaideurpolitiek die ons huidige politieke systeem zo verlammen en hebben uitgehold. Op die manier kan een kabinet-Wilders – met alle bedreigingen voor de rechtsstaat en onze grondrechten van dien – worden afgewend terwijl toch het signaal naar kiezers wordt gegeven dat ze gehoord zijn en dat er na nieuwe verkiezingen dingen zullen veranderen. Dit kunnen natuurlijk geen vrijblijvende toezeggingen zijn die na verkiezingen weer in de ijskast gaan, maar ze zullen in de vorm van een bindende verklaring moeten worden gegoten die ook na nieuwe verkiezingen (en eventuele volgende verkiezingen wanneer het om grondwetswijzigingen gaat) geldig blijven.

Een dergelijke stellingname van genoemde politieke partijen zal tot nieuwe verkiezingen leiden omdat ze een meerderheid voor een kabinet-Wilders uitsluiten, maar we hebben nieuwe verkiezingen nodig om tot echte oplossingen te komen. Die verkiezingen zijn niet bedoeld om af te rekenen met Wilders maar om de tekortkomingen in ons huidige politieke stelsel fundamenteel te adresseren. De politiek functioneert allang niet meer zoals die ooit bedoeld was, dat moge inmiddels duidelijk zijn. We kunnen toekijken hoe dit bestel verder aftakelt of wordt afgebroken, maar we kunnen deze crisis – want dat is het – ook als een kans zien en de problemen bij de wortel aanpakken. Dat vergt moed en visie, maar het alternatief is lafheid en opportunisme, en lafheid en opportunisme hebben ons juist in deze situatie gebracht.