Greta Thunberg ook belangrijk voor emancipatie van mensen met autisme

Mensen zullen de termen Asperger en (klassiek) autisme vaak kennen door gepopulariseerde maar problematische stereotypes zoals die voorkomen in de film ‘Rain Man’ of de hitserie ‘The Big Bang Theory’. Tegenwoordig vallen Asperger, hoogfunctionerend autisme, PDD-NOS en klassiek autisme onder de algemene noemer Autistisch Spectrum Syndroom (ASS).

Volgens het Nederlands Jeugdinstituut had Nederland in 2017 per 10.000 personen 60 tot 100 personen die ASS hebben. Hoewel de eerste tekenen van ASS meestal worden opgemerkt bij kinderen van drie jaar, blijft het bijzonder lastig om vast te stellen. Vooral naarmate de leeftijd hoger wordt. En dan met name bij vrouwen en meisjes.

Maskeren Het vaststellen van ASS bij meisjes is lastig om twee redenen. Veel mensen zijn er niet op bedacht dat meisjes ook ASS kunnen hebben. En meisjes worden er al op jonge leeftijd op getraind om zich sociaal wenselijk te gedragen. Een ASS-er kan dat in de eerste instantie niet, maar neemt het gedrag wel over. Dit wordt ‘maskeren’ genoemd.

Met maskeren past een ASS-er zich aan aan de rest van de omgeving tot de mate dat zijn aanwezigheid getolereerd wordt, wat erg moeilijk valt af te leren en best agressief is. En het heeft voor een ASS-er nog een groot nadeel: het kost veel energie en leidt ertoe dat sociale situaties worden vermeden. Daardoor wordt ASS niet eerder opgemerkt.

Dat is waarschijnlijk ook de reden dat Thunberg pas op haar elfde is gediagnosticeerd met ASS, OCD en selectief mutisme. Wat nog steeds vrij laat is voor een land zoals Zweden dat een zeer goede gezondheidszorg heeft.

Omdat genderrollen vroeger sterker werden uitgedragen dan nu en het bewustzijn rondom ASS groter is dan pakweg 40 jaar terug, komt het nog steeds voor dat vrouwen op latere leeftijd worden gediagnosticeerd met ASS. Vaak na jaren problemen die te herleiden zijn naar stress als gevolg van overprikkeling of depressiviteit.

Geen acceptatie Na de diagnose volgt zeker geen acceptatie van de omgeving. Eerder het omgekeerde. Ook dat zie je weer bij Thunberg. Juist bij de strijd die zij voor het klimaat voert, zie je aan de negatieve reacties dat de weg naar acceptatie van ASS misschien wel lastiger is dan het forceren van klimaatmaatregelen.

Deze strijd voert zij op onverstoorbare wijze wat kenmerkend is voor een ASS-er. Door verantwoordelijk, gecontroleerd, vastberaden, doelgericht, onderbouwd, gereserveerd, humoristisch (ja, ASS-ers hebben humor), direct, zonder sugarcoating en met een enorme dosis aan lef de strijd aan te gaan, laat zij uiteindelijk zelfs wereldleiders beseffen dat zachte heelmeesters stinkende wonden maken.

Daarom zou ik activisten niet alleen willen oproepen te vechten voor meer klimaatrechtvaardigheid, maar juist ook voor neurodiversiteit en tegen validisme.