Grenzen aan de bureaucratische aanpak van grensoverschrijdend gedrag

Ooit gaf ik geschiedenis op de Havo-top van de Gemeentelijke Pedagogische Academie te Rotterdam. Het moet zeker zesenveertig jaar geleden zijn dat zich in de docentenkamer het volgende voordeed. Een leerling, die altijd zeer strakke spijkerbroeken droeg, kwam binnen om de docent pedagogie te vertellen over zijn eerste stagedag op de LEAO. Dat was het Lager Economisch en Administratief Onderwijs, dat bij uitsluiting bezocht werd door  brutale pubermeisjes.

Hij vertelde: "Ik kwam binnen en ze riepen meteen: 'Meester, we kenne je lul zien'." Wij brulden van het lachen en de onfortuinlijke stagiair nog het hardst.

Ik was op die school aangenomen door meneer Voskuil, de broer van Klaas Voskuil, legendarisch hoofdredacteur van Het Vrije Volk en oom van de schrijver J.J. Voskuil. Aan het eind van het sollicitatiegesprek waarschuwde hij: "Als je in de pauze een gesprek hebt met een meisje, zorg dan dat de deur van het lokaal wijd open staat want het is háár woord tegen het jouwe. Of nog beter: neem haar mee naar de docentenkamer. Dat is het beste." Onze docentenkamer was dan ook geen heiligdom maar de zoete inval van de school. We kwamen geen van beiden op het idee dat dit beginsel net zo goed voor jongensleerlingen moest gelden.

Toch was er een docent waar de meisjes met een boog omheen liepen. Iedereen wist dat zijn handgebaren al gauw veel te dichtbij kwamen. Ze waarschuwden elkaar tegen deze kleverige charmeur.

Tot zover de ongewenste intimiteiten op de Hofstedestraat van 1978. Ze komen terug in mijn herinnering nu Mariëtte Hamer, de regeringscommissaris seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld, een Handreiking meldingen van seksueel grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer het licht deed zien.

Een en ander ging met alarmerende berichtgeving gepaard. Een op de twee vrouwen heeft er mee te maken. Verschillende malen kwam dezer dagen een zangeres aan het woord die vertelde hoe zij na een optreden door een enthousiaste presentator was gefeliciteerd met haar succes en vervolgens vol op de mond gezoend. Jaren later deed dit blijkbaar nog zeer. Vrijdag werd bekend dat de gevallen Spaanse voetbal bobo Luís Rubiales samen met drie anderen wordt aangeklaagd wegens aanranding. Hij kan jaren de cel in gaan omdat hij de aanvoerder van het Spaanse kampioenselftal Jennifer Hermoso tijdens een felicitatieronde eveneens vol op de mond zoende.

De Handreiking Meldingen van Seksueel Grensoverschrijdend Gedrag op de Werkvloer van Mariëtte Hamer is duidelijk door geheide bureaucraten  opgesteld. Het beveelt gedetailleerde procedures aan en een complexe structuur waarin iedereen verzeild raakt die een rol speelt bij een aanklacht wegens seksueel grensoverschrijdend gedrag. Hoe deze vorm van intimidatie gedefinieerd moet worden en welke gradaties er dan zijn, is in het document niet terug te vinden. Men verwijst hiervoor naar de arbowetgeving.

Op de site Arbeidsrechter.nl lezen wij hierover.

¨Het begint mogelijk relatief onschuldig, waarbij in de praktijk intimiteiten zich ontwikkelen van draaglijk tot ondraaglijk. Het gaat erom dat degene die het ondergaat er last van heeft en wel zodanig dat diegene het als ongewenst en/of intimiderend ervaart. Het gaat om iedere ongewenste toenadering of suggestie. Veel mensen beseffen niet dat hun gedrag seksuele intimidatie is. Het is daarom van belang om aan te geven wanneer iemand te ver gaat en de nadruk te leggen op het feit dat het gedrag niet geaccepteerd wordt.¨

De definitie wordt van geval tot geval bepaald door de persoon die de klacht indient. De Arbowet zelf biedt geen soelaas. Daarin valt seksueel grensoverschrijdend gedrag onder de psychosociale arbeidsbelasting maar dat wordt verder niet toegelicht. Dat is vreemd en moeilijk te accepteren. Een beschuldiging van seksueel grensoverschrijdend gedrag heeft voor de aangeklaagde tegenwoordig ernstige gevolgen: geschorst, loopbaan gefnuikt, door de publieke opinie veroordeeld. Dan vereist de rechtszekerheid toch op zijn minst een heldere definitie met uiteenlopende gradaties.

Weliswaar waarschuwt de handleiding van mevrouw Hamer tegen overhaaste maatregelen die later moeilijk zijn terug te draaien maar in haar model komen alle betrokkenen toch in een lang proces terecht waarin iedereen op zijn eigen manier verder beschadigd kan raken.

Als iemand je vol op de mond zoent zonder dat je daar om gevraagd hebt, is dat uiterst ongepast. Er hoort onmiddellijk een draai om de oren op te staan, zoals beschaafde dames die in het verleden uitdeelden. Maar geen procedures.

De hysterische wijze waarop nu van grensoverschrijdend zoemende muggen gevaarlijk stampende olifanten worden gemaakt, dient de goede zaak niet. Die weerhoudt mensen juist misstanden aan te klagen omdat het dan zo verschrikkelijk uit de hand kan lopen. Aan de andere kant geeft het voedsel aan degenen die zulke misstanden het liefst willen bagatelliseren.

De maatschappij kan iets leren van de ontspannen benadering op mijn Gemeentelijke Pedagogische Academie van weleer. En een omgangsregeling seksueel ongewenst gedrag op de werkvoer kan wat mij betreft kort zijn: "Wij komen niet ongevraagd aan collega's. Wij vertellen geen smerige grappen of verhalen. Wij maken geen seksueel getinte complimenten. Wij doen dat ook niet op de app, per email of op welke wijze dan ook met gebruikmaking van de computer. Wie zich niet aan deze uitgangpunten wenst te houdt, wordt uitgenodigd de loopbaan elders voort te zetten."

En voor de rest niks.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.

Beluister het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Nu: what the WEF?