Gezellig ongezond: we leven maar één keer en leve de koning!
Tussen alle misère zijn kleine eilandjes van hoop te ontwaren waarin de dagelijkse, normale gang van zaken gewoon doorgang lijkt te vinden.
Slechts op één dag per jaar zijn wij allen op één plek écht één met z’n allen. Het symbool van de totale verbroedering: de vrijmarkt op Koningsdag.
Duizenden kleedjes vol vrolijk gekleurd en stuk gespeeld speelgoed. Je zet je kind met zak snoep ertussen en verkopen maar. Huisvlijt, zelfgebakken "goedbedoelde rotzooi voor achter de Rodondendron". Turkse moeders zeulen met tassen vol tweedehands kleding. Cake en limonade voor 30 cent bij het blokfluitende, gitaar-danwel-schril-viool spelende meisje. Gooische kakkers met hun blonde vrouwen springen uit de jaarlijkse band met oranje dasje om en pils in de hand. Een oudere dame verkoopt haar gehavende huisraad. Kapotte snoerloze strijkbout, twee euro maar. Vergenoegd glimlachende dame met hoofddoek met daar weer bovenop een knaloranje cowboyhoed, integratie in optima forma.
Veel vaders met volgeschminkte kinderen op de nek. De middenstand loost zijn winkeldochters. Studenten spekken de zuippot met ludieke acties waarbij ze zich laten slaan, natgooien of ondersmijten. Hard lachen, kop vol struif en tomaten en ’s avonds stevig bieren op de kermis. Morsige mannen in leren jekkies met tafels vol snoeren, stekkers en onduidelijk gereedschap. Op deze dag verkoopt alles zichzelf. Kinderen doen hun kunstje of zitten ’s ochtends om 10 uur al aan hun eerste ijsje. Oranjecomités hebben overuren gedraaid en drinken hun gemoedelijke oranjepilsje aan statafels. En… zo slenterend in de oranjezon eten we graag. Sateetje, hamburgertje, suikerspinnetje, poffertje. Non-stop. Gezellig ongezond. We leven maar éen keer en leve de Koning!
Al die vrolijkheid is opmaat naar nog meer vrolijkheid, Bevrijdingsdag op 5 mei. Hoera, al tachtig jaar leven in vrijheid, wat een ongekend gevoel. Mijn generatie weet niet eens beter.
Toch ook een week van tegenstellingen want op 4 mei is het tijd voor contemplatie. Stil staan bij, herdenken, gedenken en nadenken. Dat inzicht daalt in als ik, juist op de VRIJmarkt word geconfronteerd met een stapel oorlogskranten. Van onder kromgelezen boeken en natte dvd’s presenteert zich zomaar een stapeltje vergeelde geschiedenis. ‘Nederland in oorlog met Duitschland’ kopt het Algemeen Handelsblad van vrijdag 10 mei 1940. Keurig gevouwen exemplaar, ongetwijfeld bewaard door een Nederlander als aandenken in betere tijden. O paradox, er gloort dus al hoop. Koningin Wilhelmina doet haar verontwaardigde proclamatie waarin zij meldt dat Duitse troepen onze grenzen om drie uur ’s nachts overschreden waardoor “..de Nederlandse regeering zich in oorlog met het Duitsche rijk beschouwt”. De krant staat bol van de onthutste oorlogsberichten: Wantrouwt alle radioberichten! In Indië is de staat van beleg afgekondigd! Fransch-Britsch leger reeds te hulp gesneld! Zeer diepe indruk in Vereenigde Staten! Beperkt telefoonverkeer! Duitschers in ons land woonachtig mogen niet op straat! Engelsche troepen op Ijsland ontscheept! Een zestal foto’s van ‘De eerste oorlogsochtend te Amsterdam’. Samengroepende burgers, ‘Burgerwachten op zoek naar verdachte elementen’, ‘Alle agenten zijn thans met helmen uitgerust’.
Tussen alle misère zijn kleine eilandjes van hoop te ontwaren waarin de dagelijkse, normale gang van zaken gewoon doorgang lijkt te vinden. Een stripje van Bruintje Beer en de advertentie voor het zojuist uitgekomen boek ‘Jody en het hertejong’ doen voorkomen dat het burgerleven wordt hervat. In het centraal theater speelt die avond om 20.15 Cees Laseur in ‘Vader Thuis’, ‘een vroolijk en luchtig blijspel’. In de ‘Kleine Advertentiën’ worden als altijd boten en huizen aangeboden. ‘Gebruikte piano’s vanaf 100 Gulden’. Ceta Bever vlekkenwater, Molenaar’s Kindermeel en een overmoedige lunchroom beveelt haar ‘tijdig te bestellen moederdagtaart’ aan voor 12 mei.
Een opvallende kleine advertentie met lugubere foto verraadt dat er al wel stevige angst leefde voor een op handen zijnde inval; ‘Veritex Volksgasmaskers, leverbaar door postkantoren, Plaatselijke Luchtbeschermingsvereenigingen (!) en onze Wederverkoopers’. Een surreëler krantenexemplaar had ik nooit in handen. Leve de vrijheid!