Gewoon bloot? Gewoon uitzenden.

NPO Zapp, het kinderblok van de NPO, heeft een nieuw programma aangekondigd: Gewoon. Bloot. In dit programma, geproduceerd door omroep NTR en gericht op kinderen uit groepen 7 en 8, mogen kinderen vragen stellen aan volwassenen over hun lichaam. Het bijzondere hierbij is dat de volwassenen allemaal helemaal bloot voor de kinderen staan. Het Jeugdjournaal gaf op 4 maart een voorproefje.

Reacties op het programma zijn op z’n zachtst gezegd gemengd. Veel mensen spreken er hun onvrede over uit. Op sociale media lees ik termen als ‘walgelijk’, ‘immoreel’ en ‘onzedelijk’. Enkelen beschuldigen de volwassen deelnemers zelfs van pedofilie. De überconservatieve SGP heeft inmiddels ook al Kamervragen gesteld in de hoop de uitzending tegen te houden.

Ik zal eerlijk zijn: ik zie het probleem niet. Ik zie in dit programma enkel een waardevolle manier om te leren over het lichaam, opgroeien en verschillen tussen mensen.

Laten we eerst even één ding heel duidelijk krijgen: er is een groot en belangrijk verschil tussen seksualiteit en naaktheid. Een opvallend groot deel van de reacties die ik zie gaan over seks, seksuele expressie en seksuele voorlichting. Dat is niet waar dit over gaat. Seks gebeurt in bed tussen twee mensen. Naaktheid is wat je ziet als je na het douchen in de spiegel kijkt, of wanneer je schoon ondergoed aantrekt.

Bloot zijn is niet inherent seksueel. We hebben het hier niet over de Playboy. Bloot zijn is iets heel normaals dat letterlijk iedereen dagelijks even doet, onder de douche of bij het omkleden. Het is niet alsof je wordt geboren met een onderbroek aan. Dat is ook waar dit programma om draait: om het lichaam. Om het leren kennen van het lichaam, leren hoe het lichaam verandert als je groeit, leren dat alle lichamen anders zijn. Dat heeft niets met seks te maken.

Een andere reactie die ik veel lees is dat kinderen dit oncomfortabel zouden vinden om naar te kijken. Ja, tuurlijk, dat zou kunnen. Het is voor de meeste mensen ook best ongemakkelijk om een wildvreemde poedelnaakt voor je te zien staan. Maar zouden we puur omdat het oncomfortabel kan zijn het niet moeten laten zien?

Leren over het lichaam is nu eenmaal oncomfortabel. Dat geldt ook voor de seksuele voorlichting, dat geldt ook voor de puberteit en alle veranderingen die dat meebrengt, dat is nu eenmaal zo. Natuurlijk begrijp ik dat het zien van andere blote mensen wel even wat anders is dan dat, maar zelfs dan zie ik in dit geval de ernst niet. Linksom of rechtsom zullen kinderen hier toch over moeten leren. We kunnen ook wel alles stilzwijgen en ze alles alleen laten uitpuzzelen, maar dat lijkt mij ook niet een heel gezonde aanpak. En niets wat in dit programma te zien is kan veel erger zijn dan wat kinderen bij biologie al zouden moeten leren.

Om kinderen te leren hoe hun lichaam zal veranderen en hoe lichamen verschillen zul je uiteindelijk toch visueel moeten worden, en dit programma laat het op een heel respectvolle en educatieve manier zien. Met omschrijvingen, boekjes en diagrammen kom je maar zo ver. Dan vind ik een toegankelijk televisieprogramma waarin de kinderen zelf de vragen mogen stellen een erg sterk idee. Het laat het zien op zo’n manier dat het voor de kinderen die kijken toegankelijk en relevant is. Een manier die aansluit bij hun belevingswereld, met de vragen die zij hebben. Zo kunnen kinderen leren over dit belangrijke onderwerp voor of aan het begin van hun puberteit, waardoor ze er beter voorbereid in kunnen gaan.

En al zou een kind dit wel erg oncomfortabel vinden, dan is het toch niet alsof we dat kind verplichten om te kijken? Als een jonge kijker zich hier erg ongemakkelijk bij voelt, dan kan die toch gewoon stoppen met kijken? Laten we ook even realistisch blijven: we hebben het over mensen die bloot op een plateautje staan en vragen beantwoorden. Verder doen ze niets. Plus, aan het begin van het programma wordt ook nog eens heel duidelijk gemaakt dat er blote mensen in beeld gaan komen.

Het is echt niet alsof één blik op dit programma talloze kinderen ineens flink gaat beschadigen. Ze zullen misschien wat vragen hebben, tuurlijk, maar dat hoort er nu eenmaal bij als je ergens over leert. En wat de héél jonge kinderen betreft: daar hebben ouders en verzorgers ook een verantwoordelijkheid, net als dat je jonge kinderen geen Comedy Central laat kijken.

Dus, gaan we dan nu gewoon lukraak overal geslachtsdelen en naaktheid aan kinderen laten zien? Nee, natuurlijk niet! Met ‘gewoon bloot’ wordt niet bedoeld dat het gewoon is om blote volwassenen aan kinderen te laten zien of dat het gewoon is om overal bloot te zijn. Wat wordt bedoelt is dat het gewoon is om een lichaam te hebben, daar vragen over te hebben, dat je lichaam verandert en dat jouw lichaam anders is dan dat van anderen.

Laten we kinderen ook niet onderschatten: zij snappen ook heus wel dat wat er in het programma gebeurt – blote volwassenen die tegenover je staan – een uitzonderlijke situatie is. Zij snappen ook wel dat het normaal niet zo gaat en niet zo hoort. Zij snappen ook wel dat het puur voor dit specifieke programma is, en als een andere vreemde volwassene dit probeert ze de politie moeten bellen. Kinderen kunnen echt wel tot zover nadenken, dus laten we ze dat vertrouwen ook geven.

En als je nog steeds niet overtuigd bent: dit programma is niet zomaar in elkaar geflanst. Het programma wordt geproduceerd in samenwerking met Rutgers , het Nederlandse kenniscentrum voor seksualiteit. Dat zijn experts die weten waar ze het over hebben als het over dit onderwerp gaat. En niet te vergeten: Kijkwijzer heeft er ook naar gekeken, en hun oordeel? AL. Alle leeftijden.

Wat ik zo jammer vind is dat het programma nu het middelpunt van controverse is, terwijl het niet alleen heel leerzaam maar ook heel behulpzaam kan zijn voor veel kinderen en tieners. Hoeveel horen we niet over supermodellen met ondergewicht, knappe influencers op Instagram en schoonheidsfilters op Snapchat die een onhaalbaar schoonheidsideaal creëren waar vele tieners zich aan vastklampen? Hoeveel horen we niet over de hieruit voortkomende problemen met zelfbeeld, zelfvertrouwen en in extreme gevallen problemen als BDD en eetstoornissen?

In deze digitale tijd is het makkelijker dan ooit om een vertekend beeld van de werkelijkheid te krijgen. Een vertekend beeld van hoe een lichaam eruit “hoort” te zien. Dit programma kan een enorm waardevolle en effectieve manier zijn om kinderen en tieners te laten zien dat elk lichaam anders is, en dat dat oké is. Het maakt niet uit dat jouw lichaam misschien wat ‘anders’ is. Dat je misschien een bijzonder plekje hebt, dat je een iets andere lichaamsbouw hebt dan je vrienden, of zelfs dat er dingen aan je lichaam zijn die voor jou misschien wat “raar” lijken. Het is jouw lichaam, en dat is niets om je voor te schamen. Jouw lichaam is oké, ongeacht hoe het er exact uitziet. Dat is een waardevolle en belangrijke les, zeker nu.

Door dit programma af te ketteren puur en alleen omdat het naaktheid toont, wordt het beeld in stand gehouden dat naaktheid iets slechts zou zijn. Alsof je lichaam iets is om je voor te schamen. Alsof je het zou moeten verbergen. Zou het niet veel gezonder zijn om gewoon te erkennen dat iedereen een lichaam heeft? Om te erkennen dat het heel normaal is dat kinderen hier vragen over hebben, en om deze bespreekbaar te maken?

Wat mij betreft mag dit programma gewoon op de buis. Sterker nog, ik moedig het aan. Het lijkt mij meer dan duidelijk dat iedereen die hierbij betrokken is heel goed weet wat ze doen, en dat alles met respect, kennis en goede overwegingen wordt gedaan. Laten we kinderen het vertrouwen geven dat ze weten hoe ze met zo’n programma om moeten gaan, en laten we zelf ook erkennen dat er niets mis is met het zien van lichamen. Want ongeacht hoe je lijf eruit ziet, ook jouw lijf is heel gewoon.