Genocide

In Congo zijn bijna acht en een half miljoen mensen op de vlucht.

Het UN Refugee Agency (UNHCR) beleeft moeilijke tijden. Het kampt met een zwaar financieringstekort, meldt de website van UNHCR. Zo komt de toch al karige noodhulp in de Democratische Republiek Congo (DRC) in gevaar. Vooral in het oosten van het land wordt de bevolking al decennia geteisterd door krijgsheren, die met elkaar strijden om de bodemschatten van het land. Massamoorden en -verkrachtingen behoren tot de vaste strijdmethodes. Steeds weer worden dorpjes met de grond gelijk gemaakt. Acht en een half miljoen Congolezen hebben de vlucht genomen van wie meer dan een miljoen naar het buitenland. 

Aan het begin van dit decennium leek het endemische geweld wat te luwen maar een jaar of wat geleden is met name in de provincies Ituri en Noord-Kivu het geweld weer opgelaaid. Alleen rond de provinciale hoofdstad Goma is het relatief veilig.

De UNHCR schrijft: "Ernstige schendingen van de mensenrechten zijn nog steeds schering en inslag in de DRC, waaronder seksueel geweld, verminking, willekeurige detentie in onmenselijke omstandigheden en standrechtelijke executies. Kinderen lopen een verhoogd risico slachtoffer te worden van kinderarbeid, uitbuiting, seksueel geweld en gedwongen huwelijken. Ongeveer de helft van alle mensen op de vlucht in de DCR zijn kind".

De Democratische Republiek Congo is  een kunstmatige staat. Toen in 1885 de Europese mogendheden Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Portugal en Spanje hun invloedssferen op het Afrikaanse continent afbakenden, wist koning Leopold II der Belgen voor zichzelf het stroomgebied van de reusachtige Congo-rivier te reserveren. Dat kon hij onder meer doen vanwege zijn samenwerking met de Afrikaansche Handels Vereeniging in Rotterdam, die al lang aan de monden van de rivier handel dreef. Na het faillissement van dit bedrijf wist Leopold II zijn positie te behouden. Het stroomgebied van de Congo werd een zogenaamd onafhankelijk land waar Leopold II vanaf 1885 een schrikbewind vestigde: de bevolking werd gedwongen in de jungle producten te oogsten waar in Europa behoefte aan bestond vooral rubber. Wie te weinig leverde, werd het slachtoffer van amputaties, verkrachting en moord. Het aantal slachtoffers liep tenslotte in de tien miljoen lopen. Pas in het begin van de twintigste eeuw leidde dit tot ophef in Europa. Leopold zag zich gedwongen zijn Congolese staat aan België af te staan dat er tot 1960 een paternalistisch en zeer autoritair koloniaal bewind voerde, waarbij het opleiden van een inheemse elite nadrukkelijk niet op het programma stond. Wel vrij baan geven aan het grote Belgische bedrijfsleven.

Een echt stabiel bewind heeft Congo sinds de onafhankelijkheid niet gekend of het moest de megalomane en tamelijk krankzinnige dictatuur van Mobutu Sese Seko zijn, onder wiens bewind het land Zaïre heette. Zelfverrijking stond hoog op zijn agenda. In 1997 moest Mobutu vluchten.

In het oosten van het enorme land woedde toen al een burgeroorlog. Die brak uit nadat in 1996 Rwandese troepen het land binnen vielen op jacht naar de daders van de genocide op de Tutsi's in dat land. Ongeveer anderhalf miljoen Hutu's waren namelijk naar Congo gevlucht. Ook Yoweri Museveni, de leider van Oeganda mengde zich in het conflict. Hij was en is bevriend met de Rwandese leider Paul Kagame. In de loop der jaren hebben daarnaast  Soedan, Angola en Burundi zich militair met de gang van zaken bemoeid.

Sindsdien heerst in het oosten van Congo de chaos. De regering in de hoofdstad Kinshasa kan hoogstens een hindermacht vormen. Alle pogingen om tot een functionerend staakt het vuren in het oosten te komen, zijn in de praktijk op niets uitgelopen. Een vredesmacht van de Verenigde Naties, waarbij ook Nederlandse troepen betrokken waren, kan geen einde maken aan het geweld. Op het moment zijn een dikke twaalfduizend blauwhelmen actief in het gebied.

Amnesty International schat het aantal slachtoffers van deze voortwoekerende genocide op zes miljoen.

Het Internationaal Strafhof houdt al sinds 2004 het oog op de DRC gevestigd en er hebben verschillende processen plaats gevonden waarbij tegen twee beklaagden onvoldoende bewijs werd gevonden.

Het geweld gaat ondertussen op de oude voet door.

Vanwege de zeldzame aardes en de edelstenen, waar krijgsheren en milities om vechten. Ze worden ook nog eens gedolven onder omstandigheden die als twee druppels water lijken op slavenarbeid. 

In 2025 zal deze situatie niet veranderen.

Lees hier meer over dit conflict.

Bekijk een update van Aljazeera.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin, zeker nu de laatste putten open blijken. Tevens noem ik de PVV een extreemrechtse partij.

Beluister Het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Nu: de langzame val van het Westen.