'Genadeschot' voor treinkapers De Punt brengt Staat in lastig parket

Het antwoord op de vraag of Nederlandse mariniers Molukse treinkapers hebben geëxecuteerd bij De Punt, is weer wat dichterbij. Geluidsopnamen die bij de ontzetting van het treinstel werden gemaakt, zijn na veertig jaar opgesloten te zijn geweest in een kluis van de overheid, nu op last van de rechtbank vrijgegeven. Daarop is onder meer te horen dat wordt gesproken van ‘een genadeschot’.

Dat de tot nu toe geheim gehouden opnamen nu toch vrijgegeven zijn, is het gevolg van een rechtszaak aangespannen door nabestaanden van twee gedode gijzelnemers. Op basis van autopsierapporten zijn zij van mening dat de kapers in weerloze toestand en van dichtbij zijn neergeschoten. Zij eisen een schadevergoeding van de Nederlandse staat.

In februari van dit jaar oordeelde de rechtbank al dat er een uitgebreid onderzoek moest komen naar de manier waarop mariniers een einde maakten aan de treinkaping. De staat, die tot nu toe maar weinig inhoudelijk informatie prijsgaf, werd gesommeerd meer openheid van zaken te geven. Dat hield ook in dat de geluidsopnamen, die destijds voor trainingsdoeleinden werden gemaakt, uit de kluis gehaald moesten worden.

De geluidsfragmenten – drie BBE-commandanten waren tijdens de bestorming van de trein uitgerust met microfoons – doen weinig goeds voor het officiële standpunt van de Staat dat er géén sprake was van een executie. In de Volkskrant een greep uit wat er zoal op de banden te horen is:

Het ministerie van Defensie blijft bij de eerdere verklaringen. Volgens een woordvoerder blijkt uit de opnamen ook niet dat er onrechtmatig is opgetreden:

Maar het is met name het woord ‘genadeschot’ dat de overheid in een lastig parket brengt. Daarover zegt de woordvoerder van Defensie: ‘Even eerder spreekt de commandant over loeiende koeien. Het zou kunnen zijn dat er een koe gewond was. Je weet het gewoon niet.’

Advocaat Liesbeth Zegveld, die de nabestaanden bijstaat, noemt het gebruik van dat ene woord echter ‘dodelijk’. Zij wil nu dat op basis van alle beschikbare informatie, waaronder ook de nu vrijgegeven geluidsbanden, een technische reconstructie wordt gemaakt: ‘Er moet eindelijk een volledig beeld gevormd worden van wat er in de trein is gebeurd.’

Veertig jaar geleden, in 1977, werd bij De Punt een treinstel gekaapt. De Molukse daders gijzelden daarbij 54 passagiers. Met de kaping wilden de Molukkers de Nederlandse Staat dwingen om de beloften – het stichten van een eigen staat op de Molukken – na 25 jaar eindelijk na te komen. Bij de bevrijding van de trein werden zes van de negen kapers gedood, ook kwamen twee gijzelaars om het leven.

Tot 2014 was niet bekend dat er geluidsopnamen bestonden, die waren door de overheid geheim gehouden. In 2014 werd op basis van transcripties nieuw archiefonderzoek verricht, waarna het ministerie van Justitie de mariniers vrijpleitte. ‘Het boek kan nu dicht,’ zei toenmalig minister Opstelten (VVD) toen. In de transcripties was het woord ‘genadeschot’ echter weggelaten.