Gemeentelijk amateurisme bij deradicalisering heeft lang genoeg geduurd

De reputatie van de heiligverklaarde burgemeester van Amsterdam Eberhard van der Laan heeft dezer dagen een stevige kras opgelopen. Hij blijkt betrokken bij een schimmig staaltje psychologische oorlogsvoering tegen het moslimfundamentalisme. Toen de boel kapseisde, kregen de deradicaliseringsambtenaar Saadia Ait-Taleb en de door haar ingehuurde freelance medewerker Said J. een proces aan hun broek omdat zij geld van de gemeente zouden hebben verduisterd. Hun verweer: het project was zo geheim dat het alleen maar verdekt in de boeken mocht worden opgenomen. Van der Laan liet beiden in de gemeenteraad keihard vallen. Hij was overtuigd van hun schuld, hield hij vol. Nu, vier jaar later heeft de rechter Saadia Ait-Taleb en Said J. van elke blaam gezuiverd, zo schrijft NRC in een grote reportage.

De hele affaire is illustratief voor de amateuristische wijze waarop veel overheden zich met  “deradicalisering” bezig houden. Daaronder verstaat men alle activiteiten om moslims terroristische geloofsdaden uit het hoofd te praten. Zij zouden in plaats daarvan een “gematigde” Nederlandse islam moeten omarmen. Allerlei volk dat weinig verstand heeft van moslimtheologie of talen en culturen van het Midden-Oosten hebben zich op dit deradicaliseren gestort. De Amsterdamse affaire wortelt in een gesprek van een Amsterdamse topambtenaar met de goeroe-achtige Noord-Ierse filosoof David Kenning. Die voerde hem met oudbakken denkbeelden uit de psychologische oorlogvoering als antwoord op de radicale islam. Op de onnozele topambtenaar en en de in dit opzicht blijkbaar even onnozele Van der Laan kwam het allemaal over als geheel nieuw en het ei van Columbus.  Je moest, zei Kenning, vlogs laten maken door iemand die in schijn radicaal was maar in feite de leer ondermijnde. Huur een geloofwaardig ogende moslim in die zorgvuldig voorbereide teksten uitspreekt waarin tussen de regels door de vraag doorklinkt of Allah echt wel wilde dat je naar Syrië afreisde. Dit alles in de rauwe taal van Amsterdam West. Wollah!

Dit deed de Britse propaganda al tijdens de Tweede Wereldoorlog op grote schaal. In heel Europa konden Duitse soldaten afstemmen op radio Christus Koning, zogenaamd een geheime zender van bezorgde katholieken die vanuit godsdienstig standpunt vraagtekens plaatsten bij het beleid van de Führer. Christus Koning was slim gekozen. Paus Pius XI had dit feest ingesteld om de katholieken een soort alternatief te geven voor Hitler en Mussolini. Katholieken hadden geen Duce of Führer nodig. Ik herinner me de vieringen nog: de harmonie marcheerde met veel geschetter en tromgeroffel naar het altaar. Mijnheer de Deken hield een preek dat de kerk zo mogelijk nog meer daverde.

Zo hadden de Britten ook zenders, die het werk leken van kritische nazi’s in Duitsland zelf. Dag in dag uit betoogden ze dat Hitler de idealen van de partij had verraden.

Meer verfijnd wordt deze techniek tot op de huidige dag toegepast in militaire conflicten. Tijdens de golfoorlogen brachten de Amerikanen bijvoorbeeld koranzenders in de lucht die Saddam Hoessein van ketterij en ongeloof beschuldigden. Ze zijn er ongetwijfeld nog steeds om verwarring te zaaien in anti-Amerikaanse geledingen. Uiteraard probeert men zorgvuldig verborgen te houden wie er werkelijk achter deze vrome stemmen zitten. Je moet van goeden huizen komen dit spel op een geloofwaardige manier te spelen en dan nog wordt je gauw genoeg ontmaskerd: mediaconsumenten zijn niet gek. Dat waren ze al niet tijdens de Tweede Wereldoorlog. En nu helemaal niet meer. Geheime zenders of valse websites vallen vroeg of laat door de mand, hoe doortrapt ze ook worden gemaakt.

Dit soort psychologische oorlogsvoering hoort een zaak te blijven van geheime diensten en strijdkrachten. Daar kan een lokale overheid zich beter niet mee bezighouden want daar is die niet voor geëquipeerd. Ze bezit bovendien niet de bevoegdheden om belastinggeld op een steelse manier te besteden.

Ze deden het toch, die Amsterdammers. Ze luisterden naar Kenning. Op bevel van hogerhand huurde deradicaliseringsambtenaar Saida Ait-Taleb Said J. in vanwege zijn totale beheersing van de Amsterdamse straattaal. Hij sprak een aantal proefvlogs in. Daarna wees Van der Laan ze hoogstpersoonlijk af. De islam kwam er naar het burgemeesterlijk inzicht niet voldoende in naar voren. Aldus NRC.

Daar heeft een burgemeester dus geen verstand van. Die kan er niet over oordelen of vlogs geloofwaardig zijn in de ogen van een doelgroep, waarvan hij de cultuur hoogstens een beetje en de talen helemaal niet kent. Om de boel onder de tafel te kunnen moffelen was het noodzakelijk Saaida Ait-Taleb en Said J. op te offeren. Macchiavelli en Lucrezia Borgia hadden hun vingers erbij afgelikt.

Nu is de zaak ontploft in het gezicht van de gemeente Amsterdam. Het is te hopen dat het zeer doet. Anders blijft dit geknoei doorgaan. Als een gemeente werkelijk zijn voelhoorns wil uitsteken in de hele gemeenschap dan zal het gemeentelijk apparaat om te beginnen moeten beschikken over voldoende ambtenaren die de minderheidstalen beheersen en een behoorlijke kennis bezitten van de daarmee in verband staande culturen. Niet omdat ze uit die minderheden stammen maar omdat ze die talen en culturen op academisch en minstens op hbo-niveau hebben bestudeerd. Alleen dan kan er effectief worden gecommuniceerd. Dat lukt zeker niet met halfbakken technieken uit de psychologische oorlogvoering. En evenmin door contacten met lieden die zich opwerpen als woordvoerders van bepaalde minderheden omdat zij het Nederlands wel beheersen. Spreek de taal zelf. Maak je niet afhankelijk van tolken. En laat je geen rad voor ogen draaien door gewichtigdoeners met veiligheids-, terrorisme- of radicaliseringsexpert op hun visitekaartje.

Tenslotte: krijg geen James Bond-neigingen. Speel open kaart. Wees controleerbaar en openhartig. Zoals dat past in een lokale democratie. Ga voor jezelf na: als jij ontdekte dat de gemeente of de provincie of het Rijk het soort trucjes met je uithaalde als Van der Laan voor moslimradicalen in petto had, zou je dan ooit nog geloof hechten aan wat de overheid je vertelde?

Amsterdam heeft blauwe plekken opgelopen die niet snel weg zullen trekken.

p.s. De DDR kon er ook wat van. Bekijk deze prachtige Duitstalige documentaire over de Deutsche Freiheitssender 904, die zelfs met Beatles en Stones het rijk van de klassenvijand ondermijnde: