Gemeenschapszin en de Sint

Als we nu eens de mijter van Sinterklaas versieren met de drie symbolen van de monotheïstische religies; een davidster, een kruis en een rode halve maan.

Na mijn vorige sombere column las ik het boek "De leegte voorbij – op zoek naar een verhaal dat ons verbindt" (Prometheus 2023). In dat boek wordt een twintigtal bekende publicisten en columnisten de vraag voorgelegd of zij, zoals zovelen, de leegheid herkennen in de huidige maatschappij en wat je daar aan zou kunnen doen.

Rode draad in de antwoorden is dat er inderdaad een groot gebrek is aan een overkoepelend verhaal. Iets wat ons allen min of meer verbindt – een gezamenlijk ideaal – gezamenlijk geloof, visie of vergezicht. Ons voorgehouden ideaal beperkt zich thans tot veel verdienen, veel consumeren, altijd briljant zijn en vooral werken aan je individueel  welzijn. Gemeenschapszin en onderlinge menselijke betrokkenheid wat in het verleden een normaal onderdeel was van maatschappelijke omgangsvormen is voor een groot deel verdwenen.

Of zoals Margret Tatcher dat verwoordde: "Er bestaat niet zoiets als een gemeenschap er bestaan alleen maar personen". Of zoals Mark Rutte half lachend en smuilend zei: "Wie last heeft van een visie moet naar de oogarts".

Ondertussen worstelt de maatschappij met een gevoel en ervaring van zinloosheid.

Die zinloosheid oplossen kan volgens alle schrijvers alleen maar door het terughalen van gemeenschapszin. Over hoe je dat moet doen komen diverse meningen aan bod.

Nou is het Sinterklaasfeest bij uitstek een wijze om op micro- maar ook op macroniveau gemeenschapszin te scheppen. Daarom nu hier het verhaal van Sinterklaas want die man had het ook niet gemakkelijk. Toegejuicht maar ook verguisd. Verbannen en weer naar binnen gehaald. Hierbij zijn verhaal.

SINT NICOLAAS
Sint Nicolaas heeft echt bestaan. Het was een katholieke bisschop die leefde in de vierde eeuw in Myra, een plaats die nu in Turkije ligt. Van de bisschop was bekend dat hij veel mensen geschenken gaf en hij stierf op 6 december 342. In het jaar 550 werd hij door de katholieke kerk heilig verklaard. Na die tijd werden vele kerken en kathedralen naar hem genoemd en in het katholieke Europa werd zijn sterfdag herdacht door het aan elkaar geven van geschenken.

De machtige katholieke kerk leed in Nederland echter een nederlaag in de Tachtigjarige Oorlog. Die oorlog tegen het katholieke Spanje eindigde in 1648 door de overwinning van de geuzen, lees de calvinisten. Na deze overwinning werd het uitoefenen van het katholieke geloof zeer bemoeilijkt. Calvinisten wilden dit "valse" geloof helemaal verbieden maar ze kwamen erachter dat dat slecht zou uitwerken voor de handel. Dus werden katholieken gedoogd. De katholieke Sint Nicolaas moest echter helemaal verdwijnen.

Die totale verbanning werd opgeheven bij de intocht van de Franse troepen van Napoleon in 1795. "Vrijheid-gelijkheid-broederschap". Alle geloven zijn gelijk dus ook het katholieke geloof en daarmee kwam ook, tot ergernis van de calvinisten, Sint Nicolaas weer terug. Ook na de terugtrekking van Napoleon in 1814 bleef die vrijheid bestaan.

Die vrijheid van geloof en dus ook het optreden van de Sint kwam nog sterker naar voren door de grondwetswijziging van de staatsman Thorbecke in 1848. Sinterklaas werd nu een volksfeest wat uitbundig werd gevierd, zowel thuis als op straat. Dit lokte nieuwe ergernis op en rond 1880 tot een verbod. Deze keer van de gegoede burgerij, de liberalen. Volgens hen was het feest verworden tot een banale vreet- en slemppartij voor leeglopers.

Sinterklaasfeesten op straat werden verboden en Sint werd verbannen naar de huiskamer. In die huiskamer werd het een cadeautjesfeest niet alleen van katholieken. Het heilige en katholieke ging er een beetje af en Sint Nicolaas werd Sinterklaas.

Dat ging zo'n 50 jaar goed. In de dertiger jaren, de beruchte crisisjaren, diende zich echter een nieuwe vijand aan. Deze keer de socialisten. Zij vonden Sinterklaas een kapitalistisch gedrocht in stand gehouden door het grootwinkelbedrijf. Maar ja de kinderen van socialisten begrepen niet waarom de Sint hun huisje voorbijging en keken daar hun ouders voor aan. Tja wat doe je dan als liefhebbende vader en moeder?

Rond het jaar 2000 keerde de milieubeweging zich nog tegen de jaarlijkse Sinterklaasverspilling maar ook deze keer overwon de Sint. Rond dat zelfde jaar dreigde de Kerstman met zijn arreslee de Sint weg te drukken maar onder druk van de vele Sinterklaasminaars besloot de middenstand pas na 6 december kerstspullen te etaleren.

Sinterklaas is weliswaar de eeuwige winnaar maar ook altijd omstreden.

Maar zou het daarom geen tijd worden om van Sinterklaas een feest te maken voor iedereen?

Als we nu eens de mijter van Sinterklaas versieren met de drie symbolen van de monotheïstische religies; een davidster, een kruis en een rode halve maan. Om aan de seculiere ideologieën tegemoet te komen wordt de pij van Sinterklaas versierd met de rode roos van de socialisten, de bliksemflits van de anarchisten, hamer en sikkel voor de paar overgebleven communisten en tenslotte het logo van de liberalen. Omdat niemand dat logo kent doen we het  voorlopig met een zak geld.

Na eeuwen strijd eindelijk een multiculturele, multireligieuze en multi-ideologische Sint. Met recht een goedheiligman voor iedereen. En daarmee ook een gemeenschapsbevorderaar .

Hoera voor de Sint! Hoera voor ons allemaal opdat we niet alles maar wel veel weer samen zullen gaan doen.