Gelukkige kankeraars

Statistisch zijn we gelukkig, al gooit volgens het SCP de recessie roet in het eten. Statistisch accepteren we steeds meer dat we leven in een multiculturele samenleving. Statistisch is onze jeugd grenzeloos en statistisch neemt ook nog eens de grimmigheid om ons heen toe. Percentages, grafieken, staatjes: te pas en te onpas duiken ze op in het maatschappelijk debat.

Al die statistische cijfers staan regelmatig haaks op wat wij als werkelijkheid ervaren. Wij gelukkig? Met al dat dagelijkse gekanker om ons heen? De jeugd grenzeloos? Om mij heen in ieder geval genoeg voorbeelden van het tegendeel.

Onderzoek van bureaus als Motivaction laat al geruime tijd zien dat het idee van de multiculturele samenleving in Nederland beter ingeburgerd raakt. Politiek incorrecter kan een bewering vandaag de dag nauwelijks zijn. Het is ook niet bepaald het eerste dat in mij opkomt als ik het dagelijks nieuws volg. Een zelfde onderzoeksresultaat betreft de acceptatie van homoseksualiteit. Ook dat groeit, zegt de statistiek. En dat terwijl mensen die een jaar of tien geleden in de stad gearmd rondliepen dat nu niet meer durven uit angst voor intimidatie en geweld.

Statistici wordt vaak verweten dat ze zich richten naar hun opdrachtgevers. Hun belangen en de door hen gewenste uitkomst zouden de vraagstelling sturen en de uitkomst bepalen. Resultaten die haaks staan op de werkelijkheid zijn het gevolg. Dergelijk quick and dirty onderzoek zal ongetwijfeld voorkomen, maar uiteindelijk draait het vooral om de antwoorden die wij de onderzoekers geven. Of dat de juiste zijn, dat is de vraag.

Je zult toch maar een statistisch onderzoek naar het seksleven van de Nederlander doen. Biologen hebben het gemakkelijker, die kunnen tenminste hun proefdieren observeren terwijl die seks hebben. Statistici moeten het doen met wat wij hun erover vertellen, we hebben hen er immers niet graag bij (tenzij je geliefde statisticus is, natuurlijk).

Het belang van statistiek moet daarom behoorlijk gerelativeerd worden, zeker als uitgangspunt van het maatschappelijke of politieke debat. Daarmee is niet gezegd dat het waardeloos is. Het is dankbaar gereedschap om je eigen veronderstellingen te onderzoeken. 

Kloppen de volgende redeneringen?

Stel dat het wel zo is dat homoseksualiteit meer acceptatie ondervindt dan voorheen. Mensen die dat een gruwel is zullen dan geneigd zijn dat duidelijker te laten merken, die komen in actie. Met als gevolg intimidatie en incidenten, die vervolgens breed uitgemeten worden in de media. En dat bepaalt dan weer het gesprek van de dag, met als gevolg het verkeerde idee dat het in Nederland slechter gesteld is met de acceptatie van homoseksualiteit dan een aantal jaren geleden. Een schreeuwende minderheid is zo perfect in staat een zwijgende meerderheid in de schaduw te stellen.

Zou hetzelfde aan de hand kunnen zijn met de acceptatie van de multiculturele samenleving?

Mensen die dit als een bedreiging ervaren en die hieraan geen deel willen hebben zullen steviger opponeren en tot actie overgaan om die ontwikkeling een halt toe te roepen. Het debat wordt feller, het aantal incidenten neemt toe. Gevolg: een gevoel van onveiligheid, van onvrede, van angst voor de toekomst, ook al voelt de meerderheid zich in zijn dagelijks leven vooralsnog behoorlijk gelukkig.

Op zich spoort dit met iets wat wij bij HUMAN regelmatig tegenkomen. Voor onze documentaires verblijven we vaak langere tijd op plekken in Nederland waar zich incidenten voordoen. Het Flevoparkbad in Amsterdam-Oost, de Haagse Schilderswijk, Feijenoord in Rotterdam. Het gaat dan niet om een politiek werkbezoekje van een uurtje of wat, het gaat om een verblijf van maanden. De problemen zie je dan scherp, maar ook dat mensen ondanks de onzekere en veranderende wereld waarin ze leven redelijk gelukkig zijn. Ze kankeren wat af, maar kankeren en gelukkig zijn, het  kan prima samengaan.