Gelijke waardering voor studies zorgt wellicht voor gelijke spreiding

De NOS rapporteerde deze week dat de TU Eindhoven de noodklok luidt over de toestroom van studenten. Deze is zo groot dat ze de kwaliteit van onderwijs in gevaar wordt gebracht en dus moet er een studentenstop komen. Interessant, omdat veel talenstudies aan alfafaculteiten de kwaliteit van het onderwijs niet kunnen waarborgen door grote tekorten in studentaantallen.

Pervers Twee problemen spelen een rol in het debat over studentenaantallen. De eerste is dat de strijd om de student fel gevoerd wordt, doordat hoger onderwijsinstellingen per student bekostiging ontvangen vanuit het rijk. Wie meer studenten heeft, heeft dus ook meer geld dan wie minder studenten trekt. Door de competitie worden studentenaantallen een perverse prikkel in plaats van een graadmeter voor kwaliteit.

De tweede factor die meespeelt is dat er sprake is van oneerlijke concurrentie doordat de overheid actief campagne heeft gevoerd bij schollieren om een bètaopleiding te doen. De overheid heeft daar overigens geen extra financiële middelen aan verbonden, waardoor universiteit onvoldoende in staat zijn om ofwel om te kunnen gaan met een overschot ofwel om te gaan met een tekort van studenten. Het uit de voegen barsten van collegezalen of laboratoria enerzijds en grote bezuinigingen bij talenstudies anderzijds zijn beide schadelijk voor de kwaliteit van het onderwijs.

De oplossing die de TU Eindhoven zou willen, namelijk het kunnen instellen van een studentenstop is om veel redenen onwenselijk. Niet alleen ontbreekt het aan valide en betrouwbare criteria waarop studenten geselecteerd kunnen worden, ook speelt zelfselectie een rol. Dat wil zeggen dat mensen van kleur en mannen eerder worden afgeschrikt door selectiecriteria en daardoor überhaupt niet aan de studie beginnen in vergelijking met andere groepen. Een studentenstop is dus funest voor de toegankelijkheid van het onderwijs en sluit groepen uit. De teruglopende diversiteit als gevolg van selectie, is eveneens schadelijk voor de kwaliteit. Selectie biedt dus geen soelaas en zal de kwaliteit (indirect) doen dalen.

Gelijkwaardigheid Een kortetermijnoplossing zou daarom zijn dat de bèta’s niet boven de alfa’s worden geplaatst, door campagnes van de overheid. Hierdoor wordt de idee versterkt dat alfastudies minder waardevol zijn, waardoor studenten ze minder snel in overweging zullen nemen in hun keuze, als ze al overwegen worden. Presenteer vakgebieden dus als gelijkwaardig.

Op de langetermijn is het van belang dat de overheid er zorg voor draagt dat elk wetenschapsgebied kan bestaan ongeacht het aantal studenten. Momenteel wordt dat bepaald door de studiekeuze van 18-jarigen, omdat de financiering van de opleiding afhankelijk is van studentaantallen. Dat is absurd. Helemaal wanneer de overheid een kant kiest en waar die potentiële studenten zouden moeten gaan studeren.

De onderwijstoegankelijkheid en –kwaliteit zouden behouden kunnen blijven en zelfs gestimuleerd door de marktwerking terug te draaien en de financiering te laten reguleren door de overheid; op de voorwaarde dat alfa en bètastudies gelijkwaardig behandeld worden. Maar of we Rutte III en VSNU-voorzitter Pieter Duisenberg op die voorwaarde kunnen vertrouwen?

Cc-foto: Solar Team Eindhoven