Gele hesjes zijn boos omdat zij steeds de rekening krijgen voor maatschappelijke kwalen

President Macron kwam met de gebruikelijke reactie die machthebbers altijd gebruiken als zij met politiek straatgeweld worden geconfronteerd: een kleine groep raddraaiers verpestte het voor de rest. Zij zouden hard worden aangepakt. Je kunt je heel goed voorstellen hoe in Nederland een Van Haersma Buma zich op exact dezelfde wijze zou uitlaten.

Nette Fransen Zijn die casseurs, de vernielzuchtige elementen tijdens de zaterdagdemonstraties in Frankrijk inderdaad de rotte appel in de mand, kwaadaardige elementen, die aldus Macron, geen verandering willen maar alleen chaos? Of vormen zij de voorhoede van de beweging? Straatinterviews op de televisie hoeven niet maatgevend te zijn voor de stemming onder de bevolking maar het viel toch op hoe veel nette Fransen verrassend veel begrip toonden voor de vernielzucht van het weekend. Anders luisterden de boven hen gestelden toch niet. Duidelijk was in ieder geval dat de woede diep zat.

Het is moeilijk de gele hesjes van Frankrijk in een klassiek links-rechts schema onder te brengen. Ze zingen de Internationale niet. Zij voeren geen rode vlaggen met zich mee maar de Franse driekleur. Zij zingen het volkslied. En tijdens de gewelddadige vrijdagdemonstratie in Brussel waren er vlaggen te zien met de haan van Wallonië. Aan de andere kant dragen de eisen van de Franse gele hesjes een duidelijk sociaaleconomisch karakter. Zij gaan de straat op omdat zij naar eigen inzicht van Macron en zijn bondgenoten een slechte deal hebben gekregen.

Rekening Daar hebben zij gelijk in. Overal in de wereld kregen de gewone mensen de rekening gepresenteerd voor de crisis van 2008. Dat gebeurde in de vorm van hogere belastingen en meer onzekerheid op de arbeidsmarkt. Nu de crisis wegebt, profiteren zij niet of nauwelijks van het herstel. Bovendien dreigen zij een nieuwe rekening gepresenteerd te krijgen: voor de energietransitie en de aanpak van de klimaatverandering. Het slaghoedje voor de Franse beweging vormde een hoger accijns op diesel waarvan de opbrengst bedoeld was om maatregelen te financieren tegen de opwarming van de aarde. In Nederland liggen zulke maatregelen ook al in het verschiet zoals blijkt uit het uitgelekte conceptplan waarin werd voorgesteld om nieuwe elektrische auto’s te subsidiëren uit de opbrengst van hogere lasten op benzine- en dieselwagentjes. De kleine man is op zulke tweedehandsautootjes aangewezen omdat de elektrische auto’s buiten zijn bereik vallen, ook met een stevige subsidie erop.

Daarnaast wordt diezelfde kleine man nu al regelmatig uitgelegd dat ze een fijne extra hypotheek voor hem weten of anders de grond onder zijn woning wel willen kopen zodat hij die warmtepomp kan betalen om daarna nog jaren op hogere lasten te zitten, ongeveer tot die warmtepomp versleten is. Maandagavond verscheen er een wetenschapsjournalist op de televisie die op hoge toon een zwaardere belasting eiste van voedselproducten met suiker erin verwerkt. Anders zouden de mensen nooit veranderen. Toen iemand anders in het programma (gepresenteerd door de Savonarola van de Nederlandse journalistiek Tijs van den Brink) opperde dat je de producenten van frisdranken en verpakt voedsel ook gewoon kon verbieden suiker te gebruiken zodat ze eindelijk eens serieus onderzoek gaan doen naar gezonde en lekkere alternatieven, gaf hij niet tot nauwelijks thuis. De kleine man, die de prijzen in de Marqt niet kan betalen, krijgt zo een derde rekening gepresenteerd, ditmaal voor de obesitascrisis. En het eigen risico in de gezondheidszorg… breek me de bek niet open.

Daar worden mensen kwaad van. Dat is de achtergrond van de gele hesjesbeweging.

Eigen agenda Enter Geert Wilders, Thierry Baudet, Pegida e tutti quanti. Zij grijpen de onvrede aan over deze oneerlijke behandeling, over het feit dat de rekening terecht komt bij mensen die weinig tot niets konden doen aan de crises van deze tijd, om hun eigen agenda naar voren te schuiven: “Het leven wordt zo duur omdat je voor al die migranten en gelukzoekers moet betalen.” “De klimaatcrisis is een hoax.” “We hoeven helemaal niet van het gas af.” “In de rest van de wereld is er genoeg als de uitputting van onze eigen voorraad teveel aardbevingen veroorzaakt.” “Nu worden in het kader van de islamisering je borreltje en je karbonaadje ook al aangepakt.” “Je wordt door de elite verkocht terwijl in het zicht van de Afrikaanse tsunami de sluizen wijd open gaan.” Zo veranderen zij een sociale agenda in een culturele. Of grover en duidelijker gezegd: zij gebruiken die sociale agenda om hun oplossing op te dringen: etnische zuivering in uiteenlopende gradaties van radicaliteit. Extreemrechts probeert zeker zijn vlag voor de gele hesjes te planten.

Er is maar één antwoord op deze dreiging: een energietransitie en een sociaaleconomisch beleid dat de lasten eerlijk verdeelt, dat gewone mensen niet via de btw meer belasting oplegt voor de dagelijkse levensbehoeften terwijl Shell nul euro winstbelasting betaalt, dat in de vorm van een fijnmazig net van frequent openbaar vervoer een alternatief biedt voor het ouwe autootje dat je nu nodig hebt om je dorp te komen. En waarom subsidieer je eigenlijk geen fietsen? Een Tesla-koper kan zijn elektrische brik ook nu al betalen als hij er een in huis wil halen. Zonder subsidie. Om maar een paar dwarsstraten te noemen.