Geen grap: Britse komieken blijken onvermoede aanjagers van Brexit-stemmen

Wie een oorzaak zoekt voor de Brexit, is misschien geneigd te kijken naar Winston Churchill die ooit zei dat Groot-Brittannië dan wel in Europa ligt, maar er geen onderdeel van uitmaakt. Volgens historicus Gavin Schaffer kan men net zo goed naar de populaire komedieseries uit de jaren 60, 70 en 80 kijken als reden waarom de Britten zich toch zo anders voelen dan de Europeanen aan de andere kant van het Kanaal.

Of het nu gaat om Fawlty Towers, Dad’s Army (in Nederland uitgezonden onder de naam Daar komen de schutters), of ‘Allo ‘Allo, Britse comedy heeft decennialang de nadruk gelegd op de verschillen tussen de Britten en andere Europeanen, met namen Fransen en Duitsers.

“De programma’s vertellen ons ook iets over hoe de Britse houding ten opzichte van Europa aan het eind van de jaren 80 en begin jaren 90 wel en niet veranderde, toen Groot-Brittannië banden met zijn Europese buren aanhaalde,” zegt Schaffer, hoogleraar aan de Universiteit van Birmingham. “Ondanks nauwere banden, bleef het Britse euroscepticisme dat diepgeworteld is in de Tweede Wereldoorlog springlevend.”

Dat de series nog altijd populair zijn, laat volgens Schaffer zien dat de Britten zich nog altijd niet volledig op hun plek voelen als onderdeel van Europa. De historicus noemt ‘Allo ‘Allo, een serie over de Franse kroegbaas René als onwillige spil tussen het Franse verzet en het Britse leger tijdens de Tweede Wereldoorlog, een verhaal over “een land dat nog altijd niet klaar is voor Europese integratie”. Dad’s Army, het verhaal van een groep reservisten op leeftijd, is volgens de hoogleraar exemplarisch voor het Britse gevoel “de Europese vijanden te hebben overwonnen”.

In 1975 werd het Britse referendum om toe te treden tot de Europese Gemeenschappen genoemd in de serie Fawlty Towers. Basil Fawlty, gespeeld door John Cleese, vertelt zijn Duitse hotelgasten gelaten: “Ik heb er niet voor gestemd, maar nu we erin zitten zal ik het laten werken.” Cleese, die zich op sociale media als een fervent tegenstander van zogenaamd ‘woke’ heeft ontpopt, zorgde enkele jaren terug voor ophef door zijn opmerking dat multiculturele stad Londen “niet langer Engels” is. Cleese stemde voor de Brexit.