Geef #GroenMidden een kans om te regeren

Er is een verborgen antwoord op de impasse van de Haagse coalitieonderhandelingen: VVD-GL-D66 vormen samen een minderheidscoalitie. Wie goed nadenkt komt tot de ontdekking dat deze #GroenMidden-constructie onvermijdelijk is in Haagse formatiepuzzel omdat het land en de wereld er beter van worden.

In deze Groenmidden-constructie krijgt haar VVD zin met haar streng doch rechtvaardig migratiebeleid. Daarnaast gaan alle partijen eindelijk progressieve maatregelen nemen om het klimaat te beschermen. Bovendien vormt deze constructie een gezonde balans tussen links en rechts, conservatief en progressief. Als laatste stimuleert zo’n minderheidskabinet de politiek creativiteit om met anderen samen te werken. Mark Rutte heeft de afgelopen zeven jaar bewezen daartoe in staat te zijn.

De uitkomst van de vorige verkiezingen gaf om twee belangrijke redenen geen uitzicht op een traditionele meerderheidscoalitie. De eerste reden is de afstraffing van het midden – geïllustreerd door de dramatische nederlaag van de sociaal-democraten. Zelfs de redelijke prestatie van het CDA is te danken aan haar ruk naar rechts. Toch was dit nog steeds het op één na slechtste resultaat voor de christendemocraten.

Partijen die hebben gewonnen moesten cultureel of open (D66, GroenLinks) of gesloten (CDA, VVD, PVV) zijn. ‘De schoonheid van het compromis’ zoals Diederik Samson de politiek van het midden noemt, is door de kiezer de rug toe gekeerd. Zie daar de enorme afstraffing van de PvdA. Een stabiele partij in het midden (vroeger het CDA en de PvdA), die alle extreme verschillen samen in een coalitie bracht, bestaat niet meer. Zie daar het einde van het midden en de overname door radicale politiek.

De tweede verklaring die de vorming van een stabiele meerderheidskabinet bemoeilijkt is de paradox van de verrechtsing van het electoraat. Deze paradox kan verklaard worden door de invloedrijke positie van Geert Wilders in Den Haag, zonder dat hij zelf in de regering hoeft te zitten. Hij heeft met zijn beweging zowel het PvdA, het CDA en de VVD nog naar rechts getrokken. Met name de laatste twee partijen hebben zich in de afgelopen jaren gemanifesteerd als #PVVLight. VVD-PVV-CDA vormen samen 72 zetels. Met het FvD van Baudet en de SGP als gedogers zouden deze partijen een coalitie vormen die recht doet aan het electoraat in Nederland.

Het is niet verassend dat Ahmed Aboutaleb deze constructie ook heeft aangeraden. Toch wordt deze constructie bemoeilijkt door de hypocrisie van de christendemocraten en conservatieve liberalen. Buma en Rutte praten in verkiezingstijd Wilders graag na maar als het er op aankomt durven zij niet met hem samen te werken en blijven ze hangen in hoogmoedig morele praatjes over Wilders. De paradox illustreert dat het electoraal rechts heeft gestemd maar dat rechts niet in staat lijkt te zijn om met elkaar samen te werken.

Waarom geen minderheidscoalitie dan? Het is geen gek idee. Hoogleraar politieke wetenschappen Sarah de Lange stelde vorig jaar al in een rapport van Raad voor het openbaar bestuur (Rob), waar ze lid van is, dat politici niet zo ingewikkeld moeten doen over minderheidsregeringen. In het Financieele Dagblad gaf ze aan dat een minderheidskabinet zal beschikken over ‘flexibiliteit en denken vanuit het beleid en hervormingen, niet vanuit oppositie en regering’.

NRC politiek redacteur Thijs Niemantsverdriet bevestigt deze gedachte in zijn column voor BNR-Radio. Hij stelt dat je met een minderheidscoalitie “Op ieder onderwerp kun je de komende jaren aparte meerderheden vinden: over links als het gaat om klimaat en de arbeidsmarkt, over rechts voor defensie en een streng migratiebeleid.”

Gelukkig gaat de nieuwe informateur Tjeenk Wellink ook kijken naar een minderheidsconstructie. Toch jammer dat er steeds krampachtig aan wordt vastgehouden dat de constructie VVD-CDA-D66 hoe dan ook aan de basis van iedere bespreking ligt. Dit komt omdat de VVD het CDA er graag bij wil hebben. Bovendien willen zowel D66 als het CDA na een periode in de woestijn eindelijk het comfort van het pluche voelen.

Maar er is een constructie mogelijk waar niemand over spreekt: een GroenMidden kabinet dat de VVD de ruimte geeft om haar program voor een ‘streng doch rechtvaardig’ migratiebeleid uit te voeren. Groenlinks en D66 kunnen hier mee akkoord gaan op voorwaarde dat het nieuwe kabinet ook extra gelden in de regio’s investeert om de opvang aldaar te verbeteren en het aantal uitgenodigde vluchtelingen te vergroten. Tegelijkertijd kunnen deze partijen samen eindelijk iets gaan doen aan het klimaatvraagstuk – iets waar de christendemocraten moeilijk over doen vanwege de sterke lobby van boeren in die partij. Bovendien heeft Mark Rutte afgelopen jaren bewezen in staat te zijn om onder moeilijke omstandigheden grote hervormingen tot stand te brengen.

Het is belangrijk om te melden dat Rutte II geen meerderheid in de Eerste Kamer had en er toch in slaagde een van de grootste hervormende kabinetten te zijn. De eerste coalitie met Rutte als premier was nota bene een minderheidskabinent. Het is nu tijd om de komende vier jaar dezelfde kwaliteiten toe te passen en een coalitie te vormen die goed voor Nederland en voor de wereld is.