Gaza-oorlog naar de derde fase

Na de massale slachtpartij door Hamas op 7 oktober 2023 trok Israël met meer dan 300.000 soldaten ten strijde. Het zuiden en later ook het noorden van het land werd deels ontruimd. De eerste, voorbereidende fase van de oorlog tegen Hamas bestond uit grootscheepse bombardementen en artilleriebeschietingen. Israël verdreef daarmee zoals bedoeld de bevolking uit het noorden van Gaza teneinde in de tweede fase met volledige inzet van alle nodige militaire middelen een grondoorlog te voeren. Het zuiden van Gaza is ongeveer voor de helft in handen van het Israëlische leger. De bevolking wordt nu nog verder gedreven naar een langgerekte, smalle kuststrook in het zuiden.

De derde fase van de oorlog gaat beginnen. Een harde en langdurige fase waarin de nog sterke, verschanste troepen van Hamas met meer gerichte acties moeten worden uitgeschakeld. De nog levende en gedode gegijzelden moeten worden gerepatrieerd. De politieke leiders Hamas moeten worden opgepakt of gedood. Deze fase zou tot minder burgerslachtoffers moeten leiden. Tijdens de derde fase zouden de bewoners van het zuiden van Israël geleidelijk naar hun huizen terug kunnen keren; voor zover die dorpen nog bestaan.
 
De Israëlische bevolking steunt de oorlog tegen Hamas. Deze brede steun is noodzakelijk om deze oorlog, die om het bestaan van Israël gaat, te kunnen voeren. Als het om het bestaan van de onafhankelijke staat Israël gaat, verenigt men zich. Ondanks de heftige interne politieke tegenstellingen. En dat is maar goed ook. Hamas heeft immers duidelijk gemaakt dat 7 oktober 2023 het begin is van een langdurige oorlog teneinde een staat Palestina van de rivier tot de zee te stichten. De Joodse inwoners van dit gebied weten, dat er voor hen in de praktijk geen plaats zal zijn als Hamas in de gelegenheid is dit plan uit te voeren. Joodse Israëli verwachten dat zij worden uitgemoord. Hamas voert wat Israël betreft een vernietigingsoorlog en het Israëlische antwoord op dit voornemen is daarop afgestemd. Ik ben het daar zelf volledig mee eens. Deze oorlog is noodzakelijk.

Oorlog tegen een gefortificeerd guerrillaleger. Digitale synergie in oorlogsvoering.
De Israëlische politieke analist Haviv Rettig Gur stelde deze week in een Webinar voor abonnees van de krant Times of Israël, dat de oorlog tegen Hamas uniek is. Hamas is niet alleen de regering van Gaza, maar Hamas is tegelijkertijd een goed georganiseerd leger van minstens 35.000 -45000 manschappen dat een guerrilla oorlog voert. Hamas voert een unieke, bijzondere soort guerrillaoorlog. Hamas heeft 17 jaar de tijd gehad om een ongekend uitgebreid systeem van ondergrondse fortificaties op te bouwen. Dit is nog niet eerder vertoond.

Israël leert nu en in de nabije toekomst zeer veel over hoe een dergelijke guerrillaoorlog moet worden gevoerd. Het wordt een steile leercurve. De oorlog tegen Hamas is in militair opzicht niet te vergelijken met de belegeringen en vernietiging van steden in Irak; steden waar weliswaar bunkers en versterkingen waren, maar niets dat in de verste verte te vergelijken is met wat Hamas in samenwerking met Hezbollah in Gaza heeft opgebouwd. Niettemin was ook in Irak het aantal burgerslachtoffers zeer groot. Tot zover Haviv Gur.

Westerse legers zullen ongetwijfeld van de Israëlische ervaringen willen leren. De opeenvolging van bombardementen en het op grote schaal inzetten van artillerie als voorbereiding op een grondoffensief is tamelijk standaard. Deze Hamas oorlog onderscheidt zich door de synergie van directe digitale koppeling van ervaringen op het strijdtoneel met inzet van alle beschikbare ondersteunende militaire middelen. Kunstmatige intelligentie suggereert op basis van criteria die in het algoritme zijn ingevoerd “real life” objecten die tijdens de strijd kunnen worden aangepakt en waarover in een extreem kort tijdsbestek wordt besloten.

De ontwikkeling van deze op digitale synergie gerichte oorlogssoftware is ongekend. Het aantal doelen dat nu dagelijks gericht kan worden bestookt, is in een paar jaar sterk toegenomen. Feitelijk suggereert de digitale “machine” meer militaire doelen dan het leger qua uitvoering aan kan. Dit soort oorlogsvoering met kunstmatige intelligentie roept ook morele vragen op waarover wereldwijd veel zal worden gediscussieerd. Bijvoorbeeld, de Israëlische journalist Yuval Abraham spreekt in dit verband van een “massale moordmachine” (972magazine, november 2023) waarin criteria worden ingevoerd die variëren van aan te vallen directe militaire doelen tot civiele doelen die tot doel hebben om druk te zetten op de Hamas regering.

De Israëli doen nu ook ervaring op met tunneloorlogvoering die van pas kan komen in de onvermijdelijke komende oorlog tegen Hezbollah. Hezbollah heeft ook een netwerk van tunnelsystemen. De Israëli zijn nu ook op zoek naar Hamas tunnels die vanuit de Westbank Israël penetreren.

De offensieve ring van vuur die Iran met proxys rond Israël heeft gefaciliteerd zal in de loop van de tijd stuk voor stuk moeten worden uitgeschakeld, waaronder Hamas in Gaza en de Westbank, Hezbollah, Iraanse militairen in Syrië, de Houthis in Jemen. Hezbollah heeft meer dan 100.000 zeer effectieve raketten waarmee in Israël zeer veel schade kan worden aangericht. Hezbollah breidt dit arsenaal nog uit. Israël zal hier volgens Israëlische militaire analisten een defensieve capaciteit tegen moeten ontwikkelen en op een zo vroeg mogelijk tijdstip aanvallen.

Een directe reden om aan te vallen, is dat Hezbollah in weerwil van de wapenstilstandsovereenkomst van na de laatste Libanonoorlog troepen ten zuiden van de rivier de Litani tot aan de grens heeft gebracht. Israëlische steden aan de grens zijn ontruimd wegens artilleriebeschietingen en de dreiging van die sterke Hezbollah troepen die een type 7 oktober 2023 aanval zouden kunnen uitvoeren. Na een redevoering van de Hezbollahleider Nasrallah lijkt het er op dat die troepen 2 tot 3 kilometer zijn teruggetrokken. Maar dat is voor Israël niet ver genoeg.

Het aantal Israëlische burgers dat in het noorden en zuiden hun huizen verlaten heeft, is naar schatting bijna 200.000 mensen. Dit kan niet zo blijven. Actie is onvermijdelijk als die Hezbollah troepen niet worden teruggetrokken. Het ontruimen van steden druist in tegen de kern van het zionisme, namelijk dat het land tot aan de grens wordt bewoond en verdedigd. Ideologie en militaire noodzaak vallen hier samen.

Burgers bloeden.
Het voeren van een grote oorlog tegen een guerrillaleger is altijd zeer bloedig en leidt tot veel ellende voor de burgers. In Gaza verbergen de soldaten van Hamas zich niet alleen tussen de burgers, maar vooral ook letterlijk onder de burgers. Dat betekent dat Israël de militaire en tegelijkertijd civiele infrastructuur van Gaza voor een groot deel moet slopen en/of  uitkammen.

De massaliteit, de snelheid van uitvoering en de hardheid waarmee dit Israëlische optreden gepaard gaat, wordt internationaal bekritiseerd. De Amerikaanse president Biden steunt Israël in deze oorlog, maar eist tegelijkertijd dat er meer aandacht is voor de voor burgers desastreuze,  humanitaire aspecten van de oorlogsvoering. Biden wil minder burgerslachtoffers.

Zoals het er op dit moment uitziet, zal de intensieve, grootscheepse fase van de oorlog binnen een krappe maand zijn afgerond en zal Israël vanuit een eventuele bufferzone van 1 tot 3 kilometer breed met inzet van minder soldaten Hamas gericht verder bestrijden. Wat dat betreft, hebben de Amerikanen lang genoeg gewacht, zodat deze derde en langdurige fase van de oorlog kan worden ingegaan. Naar verwachting vallen er door een ander type oorlogsvoering vanaf nu minder burgerslachtoffers dan eerder tijdens de bombardementen en de grote grondoorlog het geval was.

Volgende week zal de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken hier ongetwijfeld harde gesprekken met Netanyahu en de legertop over voeren. De beelden uit Gaza zijn gruwelijk .Dit soort operaties gaat altijd gepaard met groot lijden van de burgerbevolking. In essentie is dit niet te voorkomen, al zal er achteraf ook in Israël kritiek komen op onderdelen van de uitvoering.

Ik kan niet anders dan concluderen dat deze harde oorlog weliswaar vordert, maar echt nog niet voorbij is. Het is op dit moment onverantwoordelijk is om de wapens neer te leggen. Hamas zal weliswaar als beweging en als idee niet kunnen worden vernietigd, maar het guerrillaleger van Hamas en de militaire infrastructuur kunnen en moeten wel grondig worden vernield. Van Hamas als regeringsmacht mag niets overblijven, zelfs als er via tijdelijke bestanden gegijzelden worden vrijgelaten .Amerikanen en Israëli zijn het hierover eens, zoals blijkt uit het feit dat de Amerikanen tot op heden een definitief staakt-het-vuren in de Veiligheidsraad hebben tegengehouden.

Hamas laat zich ook weinig tot niets gelegen liggen aan de humanitaire situatie van de naar het zuiden gevluchte bevolking. De vernietiging van mensen en infrastructuur wordt gezien als noodzakelijk offer voor de bevrijding van Palestina. Hamas had zich kunnen overgeven of de gegijzelden vrij laten. {Terzijde: Nederlandse critici van het Israëlische optreden doen er goed aan zich te herinneren hoe Nederland zelf optrad tijdens de oorlog tegen een guerrillaleger in Indonesië. David van Reybrouck stelt in zijn fenomenale boek “REVOLUSI. Indonesië en het ontstaan van de moderne wereld”,( De Bezige Bij 2022, blz. 470, 471 ) dat er in 1947 en 1949 respectievelijk 19.000 en 59.000 doden waren als gevolg van de” politionele acties”. Hij voegt eraan toe dat het goed mogelijk is dat het merendeel van de doden burger was en dat meer mensen gestorven zijn aan oorlogsmisdaden dan aan reguliere gevechtshandelingen. De maximale schatting van het aantal doden in het gehele conflict is 200.000.}

Zuid-Afrikaanse aanklacht.
Volgende week vindt de eerste zitting plaats van het Internationale Hof van Justitie over de aanklacht van Zuid Afrika tegen Israël. Zuid Afrika beschuldigt Israël van oorlogsmisdaden en eist een directe stop van de oorlog. Zuid Afrika beschuldigt Israël van misdaden tegen de menselijkheid en genocide. Een bijkomende beschuldiging is dat Israël geen actie onderneemt tegen Israëlische aanstichters van genocide. Israëlische ultrarechtse ministers zoals Bezalel Smotrich, Itamar Ben Gvir, Amichai Elyahu doen de Israëlische zaak schade met hun schandelijke uitspraken over het verwijderen van de Palestijnse bevolking of het overwegen van het inzetten van een kernwapen als “optie”. Netanyahu distantieert zich hier dan wel van, maar hij houdt zijn coalitie in stand. Het is een schrale troost, dat zijn coalitie volgens de peilingen zou worden weggevaagd als er vandaag verkiezingen zouden worden gehouden.

Israël heeft het verdrag tegen genocide ondertekend en zal zich daarom ditmaal wel met hand en tand voor het internationale hof tegen deze aanklacht verdedigen. Als Israël geheel of gedeeltelijk schuldig wordt bevonden zal dit vergaande consequenties hebben voor Israël en andere landen, temeer daar de methodiek van dit soort oorlogvoering tegen een guerrillaleger de burger onvermijdelijk in het centrum van de strijd plaatst. Het wordt nog spannend wat er gaat gebeuren. Waar zullen de internationale rechters bij zit soort oorlogsvoering de grens trekken bij het formuleren van criteria als het gaat om de definiëring van oorlogsmisdaden, proportionaliteit van burgerslachtoffers, misdaden tegen de menselijkheid en genocide?

Bestuur in Gaza.
Tot slot een paar korte opmerkingen over het toekomstige bestuur van Gaza.

De Palestijnse Autoriteit wil allereerst een einde aan de oorlog en daarna het bestuur over Gaza en de Westbank als fase naar een Palestijnse staat. Zoals vaker in het verleden zegt de PA samenwerking met andere Hamas en de Islamitische Jihad na te streven. Mooie woorden. Ik moet het nog zien. De PA en Hamas zijn daar tot op heden niet in geslaagd.

De Verenigde Staten zien eveneens een rol weggelegd voor de Palestijnse Autoriteit. Die Palestijnse Autoriteit zou dan als een opmaat naar een toekomstige Palestijnse staat het civiele bestuur moeten voeren over zowel Gaza, als de Westbank. Een en ander in samenspraak met en hulp van Arabische staten zoals de Emiraten, Egypte. De VS zijn tegen een volledige Israëlische herbezetting van Gaza. Uitspraken over het verwijderen van de Palestijnse bevolking worden afgewezen.

Netanyahu is duidelijk, dat Israël gedurende een niet nader omschreven tijd de volledige veiligheidscontrole behoudt over de Gaza strook. Israël kondigt aan militaire acties tegen Hamas te blijven uitvoeren. Netanyahu is tegen een rol van de Palestijnse Autoriteit, zoals deze nu functioneert. Het Israëlische Ministerie van Defensie wil het civiele bestuur overdragen aan lokale leiders zonder banden met Hamas.

Uit een onlangs gehouden opinie onderzoek van het Palestinian Centre for Policy and Survey Research blijkt dat de huidige leiding van de Palestijnse Autoriteit geen steun meer heeft. Als er vandaag verkiezingen in de West Bank en Gaza zouden worden gehouden, zou de  populaire en politiek zeer actieve Marwan Barghouti brede steun genieten. Barghouti zou nu Abbas en Ismail Haniyeh (Hamas) in de verkiezingen ruimschoots verslaan. Barghouti zit in Israël 5 levenslange gevangenisstraffen uit wegens militaire aanvallen onder meer vanuit de Al Aqsa brigade.

Als Barghouti niet zou worden vrijgelaten, wordt de naam genoemd van Mahmoud Aloul. Mahmoud Aloul is vice voorzitter van de Palestijnse Autoriteit. Aloul was een hoog geplaatste adviseur van Arafat en gedurende 10 jaar een zeer populaire gouverneur van Nablus. Hij wordt gezien als een “man van het volk”. Hij is actief binnen Fatah onder meer in het organiseren van demonstraties, boycotacties. Hij wil dat Hamas en de Islamitische Jihad worden opgenomen in de PLO.

De emiraten schuiven Mohamed Dahlan naar voren. Hi is een omstreden rijke zakenman en voorheen “warlord” die zich met alle partijen heeft verbonden en zich daarna tegen hen heeft gekeerd.  

Joden buiten Israël.
In dit artikel heb ik geen aandacht besteed aan de benarder wordende positie van Joden buiten Israël. Voor zover Joden zoals ik twijfelden aan de noodzaak van Israël als vluchthaven voor als de grond weer eens te heet onder de voeten word, ben ik daar van genezen. In Israël is het niet veilig, maar je bent daar als Jood niet weerloos.