Femke Halsema barst van het witte privilege

Femke Halsema stelt in een interview in de Volkskrant dat antiracisme-activisten zichzelf geen dienst bewijzen met het gebruik van de term ‘white privilege’. Volgens haar kunnen wij het discours uit de Verenigde Staten niet zomaar naar Nederland verplaatsen omdat hier geen systematische onderdrukking heeft plaatsgevonden. Een ieder die zich ook maar een beetje heeft verdiept in racisme weet beter dan dat en ziet direct dat Halsema zo erg barst van het witte privilege dat ze blind is geworden voor de koloniale geschiedenis en het racistische heden van Nederland.

Alhoewel ik me steeds bewuster wordt van de gebreken van privilegetheorie en ik de afgelopen tijd veel nadenk over legitieme kritiek op de theorie, word ik niet heel vrolijk van de pleidooien die Halsema houdt over de antiracismebeweging in Nederland. Dit is namelijk niet de eerste keer dat zij boze burgers naar de mond praat in plaats van haar positie te gebruiken om zich luid en duidelijk uit te spreken tegen racisme.

Systeemkritiek Ondanks de hoofdzakelijke focus van privilegetheorie op ongelijkheid tussen individuen en het daarmee gepaarde gebrek aan systeemkritiek en strategie om het economische systeem als geheel te veranderen, beschouw ik privilegetheorie wel degelijk als een waardevol instrument om ongelijkheid in de samenleving bloot te leggen en aan de kaak te stellen. Bovendien ben ik mij als white passing cisman met heteroseksuele privileges bewust van mijn unieke positie en probeer ik daarom een zekere bescheiden houding aan te nemen als het gaat om het bekritiseren van tactieken van antiracisten in minder geprivilegieerde posities.

Dat neemt niet weg dat ik graag de discussie aan ga met antiracisten over tactiek, maar ik ben er wel van overtuigd dat het voor mensen in mijn positie in eerste instantie zaak is om solidariteit te organiseren met groepen mensen in minder geprivilegieerde posities. Halsema lijkt niet te beseffen dat zij haar positie als witte vrouw kan gebruiken om andere witte mensen te overtuigen van het feit dat Nederland wel degelijk een verschrikkelijk racistisch koloniaal verleden heeft en dat dit tot op de dag van vandaag nog doorwerkt in ons denken en handelen en in de cultuur, taal, onderwijs, economie en de samenleving als geheel.

Uitbuiting Wellicht heeft Halsema een punt dat zwarte mensen niet achter in de bus hoefden te zitten in Nederland. Dat neemt echter niet weg dat Nederland zich eeuwenlang schuldig heeft gemaakt aan systematische onderdrukking en uitbuiting van zwarte mensen en de inheemse bevolking van de gebieden die Nederland heeft gekoloniseerd. Het neemt niet weg dat Nederland een belangrijke rol speelde in de handel van tot slaaf gemaakte mensen en dat Nederland tijdens de ‘politionele acties’ meer dan honderdduizend mensen heeft vermoord omdat zij de raciaal hiërarchische kolonie Nederlands-Indië in stand wilde houden. Het neemt ook niet weg dat Nederland deze koloniale geschiedenis vandaag de dag nog steeds vereert in tradities en de openbare ruimte, terwijl er in het onderwijs nauwelijks naar wordt omgekeken. Om maar niet te spreken over het heden, met alle discriminatie op de arbeidsmarkt, in het onderwijs, etnisch profileren door de politie, de normalisatie van racisme, de opmars van extreemrechts et cetera.

In plaats van racisme actief te bestrijden en solidariteit te organiseren met mensen van kleur, kiest Halsema er voor om haar pijlen te richten op de antiracismebeweging door een term te bekritiseren zonder dat zij zich echt verdiept in de betreffende materie. Volgens Halsema leidt het gebruik van de term ‘white privilege’ ons af van het ‘racisme dat hier wel degelijk is’. Doelt zij hiermee op het racisme wat zij bespreekbaar zou kunnen maken in plaats van hoofdzakelijk haar eigen onschuld proberen te bepleiten? Halsema denkt dat we ‘de echte racisten’ niet meer kunnen vinden als we alles racisme noemen. Doelt zij daarmee op echte racisten zoals Thierry Baudet, waar zij vrolijk mee in debat gaat aan het eind van deze maand in DeBalie?

Het gegeven dat iemand een podium krijgt om over racisme te praten op landelijke televisie en in landelijke kranten, terwijl de betreffende persoon overduidelijk niet goed geïnformeerd is over het onderwerp, laat zien waarom de term ‘white privilege’ de antiracismebeweging wel degelijk een dienst kan bewijzen. Het stelt ons namelijk in staat om ongelijkheid aan te kaarten. Er is sprake van ongelijkheid als groepen mensen meer privileges hebben dan anderen. Als we spreken over specifieke privileges die witte mensen hebben – in verhouding tot het onrecht wat mensen van kleur wordt aangedaan – dan spreken we over wit privilege. En Femke, jij barst ervan.