Extreemrechts haat vrije pers: Partij van Le Pen wil Franse publieke omroep verkopen aan hoogste bieder
Een goed functionerende democratie kan niet zonder vrije journalistiek en een goede publieke omroep. Het is dan ook niet verrassend dat de Franse extreemrechtse partij Rassemblement National (RN) maandag liet weten dat het de publieke omroep de nek omdraait als het bij de komende Franse parlementsverkiezingen een meerderheid wint.
De aankondiging kwam van Jordan Bardella, partijvoorzitter en secondant van partijleider Marine Le Pen. Hij verkocht het idee nog als een bezuinigingsmaatregel. Vicevoorzitter van de partij Sebastien Chénu was oprechter in zijn commentaar. Volgens hem leunen de radio- en tv-zenders op de publieke omroep te veel naar links, een opmerking die ook in Nederland veel gehoord wordt in extreemrechtse kringen als het gaat om onwelgevallige feiten in de media. Ook in het hoofdlijnenakkoord van de ultrarechtse coalitie van PVV, VVD, NSC en BBB wordt fors bezuinigd op de publieke omroep. Geert Wilders, geloofsgenoot van Marine Le Pen, wil de NPO zelfs helemaal opheffen. Journalisten zijn volgens de leider van de grootste regeringspartij van het land "tuig van de richel".
De publieke omroep France Télévisions, die vier nationale tv-zenders en 24 regionale zenders omvat, is een belangrijke producent van films, drama en documentaires en het is het belangrijkste mediaplatform van het land. Radio France heeft verschillende nationale en lokale zenders en domineert de Franse podcastlijsten. Het openbare radiostation, France Inter, is het populairste station in Frankrijk, met meer dan 7 miljoen luisteraars per dag. RN zegt alleen de nationale zenders op te willen doeken, maar wel internationale zenders als France 24 en Arte te willen behouden.
Voor de Franse publieke omroep klinkt het dreigement van RN extra onheilspellend. In 2022 schrapte president Emmanuel Macron het kijk- en luistergeld (138 euro per jaar). Sindsdien worden de publieken gefinancierd met gelden uit de BTW-opbrengsten, maar die regeling eindigt volgend jaar. Wetgeving om de publieke omroep langdurig te financieren strandde toen Macron in de nasleep van de Europese verkiezingen pardoes besloot het parlement te ontbinden en nieuwe verkiezingen uit te schrijven.
In de plannen van RN ligt besloten dat de publieke radio- en tv-zenders worden verkocht aan de hoogste bieder. Een voorbeeld van hoe dat eruit kan komen te zien, is het media-imperium van de Franse miljardair Vincent Bolloré. In 2022 breidde hij dat imperium uit met de aankoop van Frankrijks grootste commerciële radiostation Europe 1, gevolgd door zondagskrant Le Journal du Dimanche en tv-zender CNews. Dit deed Bolloré vlak voor de presidentsverkiezingen en bood prompt alle ruimte op zijn zenders aan extreemrechtse talkshows. De Franse voormalige minister van Onderwijs Pap Ndiaye noemde de zenders “het dichtst bij extreemrechts als mogelijk”, de Amerikaanse krant The New York Times weet de opkomst van de rechtsextremistische politicus Éric Zemmour aan de vele mediaverschijningen op de zenders van Bolloré.
Clémentine Autain, kandidaat voor de nieuwe linkse alliantie, heeft kiezers aangespoord om links te stemmen, om zo “een bloedbad” op de publieke omroep te voorkomen. Alexis Lévrier, mediahistoricus aan de Universiteit van Reims, zegt ondertussen: “Voor RN is de publieke omroep een doelwit. De privatisering waar zij aan denken is een manier om te proberen de media het zwijgen op te leggen waarvan zij vinden dat die te woke en links zijn en die tegen hun ideologie ingaan. Het is bedoeld om media die zij als onwelgevallig beschouwen het zwijgen op te leggen.”